«از همان دولت نهم کوشیدند ایرنا را مانند کیهان کنند»
۱۳۸۹ مرداد ۱۰, یکشنبه
اسفندیار رحیم مشایی، رییس دفتر احمدی‌نژاد، با ارسال نامه‌ای به لطف‌الله فروزنده، معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور، خبر داد که سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی "ایرنا" از این پس زیر نظر رییس جمهور قرار می‌گیرد. این تصمیم پس از جلب موافقت آقای خامنه‌ای با خصوصی نشدن "ایرنا" اعلام شد.
سراج‌الدین میردامادی، روزنامه‌نگار مقیم پاریس در گفت‌وگو با دویچه‌وله تاکید می‌کند که تلاش دولت برای تولید خبرهای سفارشی و گزارش‌های هدفمند از این طریق، تلاشی از پیش شکست‌خورده است.
دویچه‌وله: آقای جوانفکر قبلا از آقای خامنه‌ای خواسته بود که خبرگزاری ایرنا را از شمول اصل ۴۴ قانون اساسی مستثنی کند. فکر می‌کنید تلاش برای دولتی نگاه داشتن ایرنا چه منظوری را دنبال می‌کند؟
سراج‌الدین میردامادی: این تلاش مسبوق به سابقه است. ازهمان اول دولت نهم کوشیدند که ایرنا مبدل به کیهان یا خبرگزاری فارس شود، اما این پروژه با توجه به قدمت و وسعت این خبرگزاری و وجود نیروهای قدیمی و حرفه‌ای در ۴ سال اول جواب نداد. واقعیت این است که کار رسانه‌ای حرفه‌ای در حد یک خبرگزاری فراگیر بسیار دشوار است و نمی‌توان عده‌ای سپاهی و بسیجی را با اتوبوس به آن آورد و یک خبرگزاری حرفه‌ای را یک‌شبه تسخیر کرد و از آن انتظار کیفیت و اعتبار داشت.
در نتیجه دیدند اگر مدیریت این خبرگزاری در اختیار رییس جمهور و رییس دفتر او که صحنه‌گردان اصلی کار رسانه در دولت است قرار بگیرد، ای بسا بتوان انتظاراتی را که تاکنون برآورده نشده، عملی کنند.
فکر می‌کنید این اراده قابل اجرا هست؟ آیا اینک پس از حوادث انتخاباتی، نفرات و لجستیک لازم و حرفه‌ای برای اداره ایرنا را به نسبت دوره قبل دارند؟
بدون شک نه! موج سرکوب در یک‌سال گذشته موجب شد که روزنامه‌نگاران و عکاسان زیادی حتی از "ایرنا" و صدا و سیما و خبرگزاری فارس به خیل مهاجران بپیوندند. تولید خبر و تصویر در ایران در حال حاضر دچار نقصان‌های زیادی است. در نتیجه تلاش می‌کنند با بودجه فراوان، نهضتی سایبری به‌راه بیندازند و از جمله بسیجی‌ها را وارد کار رسانه کنند و البته عملا موفق نشده‌اند.
موضوع مهم دیگر این است که دولت نهم و دهم همواره کوشیده به‌جای تمرکززدایی، تمرکزگرایی کند تا آقای احمدی‌نژاد و رییس دفترش به‌جای همه ارکان اجرایی و مدیریتی دیگر تصمیم بگیرند. تصمیم اخیر نیز در همین چارچوب است.
تجربه خود شما از دخالت مستقیم دولت در امور خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها چیست؟ به‌هرحال همواره به‌طور غیرمستقیم دخالت‌هایی بوده است.
بله چنین است. به‌هرحال ایرنا تلاش می‌کرد با همه درگیری‌ها و تنش‌هایی که درون جناح‌های سیاسی موجود بود، خطی میانه را پیش ببرد و کاری حرفه‌ای کند. حتی در ۴ سال اول آقای احمدی‌نژاد که مدیریت ایرنا چندین بار تغییر کرد، حتی در آن مدت هم ایرنا از کار حرفه‌ای خود خیلی فاصله نگرفت و نشد که اخبار جعلی و جهت‌دار تولید کند. فکر می‌کنم با این انتقال می‌خواهند مدیریت جدیدی طراحی کنند که این خبرگزاری بتواند خط دگرگونه‌ای را در تولید خبر در پیش گیرد.
ممکن است این تلاش واکنشی روانی نسبت به گسترش رسانههای مستقل و استقبال مردم از آنها باشد؟
همین‌طور است، این نگرانی را دارند. این خلاء را آنها احساس کرده‌اند و برای همین "پرس‌تی‌وی" یا انبوهی وبلاگ و سایت سفارشی با بودجه دولتی سفارش داده‌اند. اما اشتباه اصلی این است که نمی‌دانند با بودجه زیاد، دستور از بالا به پایین و به‌کارگیری نیروهای افراطی و غیرحرفه‌ای نمی‌توان این خلاء را پر کرد.
به نظر من اتفاقا دارند به قهقرا می‌روند و به‌کارگیری رسانههای دستوری و ایدئولوژیک نشانه‌ی ضعف آنهاست. خریدن رسانه‌هایی که متعلق به جامعه مدنی هستند، موفقیتی برای آنها نیست و مردم با عدم استقبال از رسانههای فرمایشی نیز پیام خوبی به دولت می‌دهند.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بابک بهمنش