اصلاحات آموزشی در ترکیه و نگرانی از "اسلامی" شدن مدارس
۱۳۹۵ بهمن ۱۳, چهارشنبه
دانش‌آموزان مدارس ترکیه سال آینده با یک برنامه درسی جدید مواجه خواهند شد؛ برنامه‌ای بحث‌برانگیز و نگران‌کننده که مخالفان هدف آن را "اسلامی کردن محتوای آموزشی" می‌دانند.
مقامات مسئول آموزش و پرورش ترکیه تأکید کرده‌اند که تغییرات اعمال شده در نظام آموزشی پس از رایزنی‌های بسیار و در واکنش به شکایات چندین ساله کارشناسان، معلمان و والدین صورت گرفته است.
آنها گفته‌اند که برای تدوین این اصلاحات نشست‌‌های طولانی و متعددی با دست‌اندرکاران آموزشی و والدین برگزار شده است.
به گزارش کریستیان بوتکرایت، خبرنگار ARD در استانبول، وزیر آموزش و پرورش ترکیه اعمال اصلاحات در نظام آموزشی مدارس را از جمله به دلیل رتبه پایین دانش‌آموزان این کشور در آزمون اروپایی "پیزا" (PISA) توجیه کرده است. این آزمون که هر ساله در سراسر جهان اجرا می‌شودب رای سنجش سطح آگاهی دانش‌آموزان طراحی شده است.
به گفته عصمت ییلماز دانش‌آموزان کلاس‌های اول، پنجم و نهم در سال تحصیلی آتی طبق سیستم جدید آموزش داده خواهند شد. گفته شده است که در نظام آموزشی جدید به جای حفظ کردن طوطی‌وار مطالب درسی، تکیه بر یادگیری دقیق و ریشه‌ای خواهد بود.
بدرود با داروین، آشنایی با "جهاد"
اما این همه ماجرا نیست. نگاهی دقیق‌تر به "اصلاحات" وارده حکایت از تغییرات اساسی دارد که هدف آن به نظر چیزی فراتر از بالا بردن سطح آگاهی دانش‌آموزان است.
به نوشته خبرنگار ARD حتی مبحث درسی مربوط به مصطفی کمال پاشا، بنیان‌گذار جمهوری ترکیه که تا پیش از این با وسواس زیادی با آن برخورد می‌شد، از این "اصلاحات" در امان نمانده است. طبق گزارش‌ها قرار است از حجم مطالب مربوط به آتاتورک و همراهانش در کتاب‌های درسی در آینده به طرز قابل توجهی کاسته شود. همچنین نظریه تکامل داروین نیز از نظام آموزشی کنار گذاشته شده و مبحث مربوط به آن با فصل "ارگانیسم و محیط زیست" جایگزین شده است.
برخی از صاحب‌نظران موافق، نظیر بتول کوتوک‌سوکن، معاون رئیس دانشگاه مال تپه استانبول، نسبت به داوری زودهنگام هشدار داده و بر این باور است که با اعمال تغییرات جدید شایستگی و صلاحیت دانش‌آموزان مورد توجه قرار گرفته و همچنین محتوای درسی نیز از دشواری پیشین درآمده و ساده‌تر شده است.
اما نکته‌ای که نگرانی مخالفان را برانگیخته مباحث دینی و اسلامی است که وارد کتاب‌های درسی شده‌اند.
در گزارش خبرنگار ARD به نقل از رسانه‌های ترکیه آمده است که وزارت آموزش و پرورش در حال کار روی مبحث "جهاد" است تا آن را به کتاب‌های درسی کلاس هفتم اضافه کند.
همچنین از موضوعاتی همچون سکولاریسم (جدایی دین از سیاست)، تولد دوباره مسیح و آتئیسم (خداناباوری) در کتاب‌های درسی به عنوان "باورهای مشکل‌ساز" و "بیماری" یاد شده است.
"نسل وارسته" اردوغان
دانش‌آموزان ترک در سال تحصیلی جدید با یک موضوع تازه در کتاب‌های درسی‌شان هم روبرو خواهند شد، یعنی با کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶؛ رویدادی سیاسی که موج بی‌سابقه‌ای از سرکوب دولتی در ترکیه و بازداشت مخالفان رجب طیب اردوغان را به همراه داشت.
اردوغان که ریاست حزب حاکم عدالت و توسعه را بر عهده دارد، در جریان یک سخنرانی در سال ۲۰۱۲ اعلام کرد که دولت او قصد دارد "نسلی وارسته" تربیت کند. از آن زمان تا کنون شمار زیادی مدرسه آموزش طلاب و وعاظ موسوم به "İmam hatip lisesi" در این کشور افتتاح شده‌اند.
به نوشته خبرنگار ARD در سال ۲۰۰۲، زمانی که حزب عدالت و توسعه سکان هدایت کشور را در دست گرفت، حدود ۶۵ هزار دانش‌آموز در این مدارس مذهبی تحصیل می‌کردند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ شمار محصلان این مدارس به بیش از یک و نیم میلیون نفر رسید؛ رقمی بی‌سابقه که به نظر می‌رسد با توجه به تحولات کنونی در ترکیه نه رو به کاهش بلکه رو به افزایش بگذارد.