«انزوای شدید ایران بخاطر نقض حقوق بشر»
۱۳۸۹ آبان ۲۵, سه‌شنبه
کشورهای شرکت‌کننده در شصت و پنجمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد به زودی در برابر قطعنامه‌ای قرار می‌گیرند که در آن ایران بار دیگر متهم به نقض حقوق بشر شده است. محمد جواد لاریجانی، نماینده ایران در سازمان ملل، این اقدام را «غیر حقوقی و فاقد وجاهت» نامیده است. او کشورهای غربی را متهم کرده است که از این تریبون سوء‌استفاده سیاسی می‌کنند و جایگاه شورای حقوق بشر سازمان ملل را «زیر سوال می‌برند».
عبدالکریم لاهیجی، حقوقدان و نایب رییس فدراسیون بینالمللی جامعه‌های حقوق بشر، در پاسخ به ادعای لاریجانی می‌گوید: « حرف‌های محمد جواد لاریجانی هیچ گونه سندیتی ندارد. او همان کسی است که در شورای حقوق بشر گفت، سنگسار شکنجه نیست و چون اصول دینی و قانونی فقه شیعه آن را به عنوان مجازات تلقی می‌کند، جامعه‌‌ی بینالمللی هم باید به ما اجازه دهد که سنگسار کنیم. این رویه و این آیین رسیدگی توسط کشورها و در کنار آن‌ها سازمان‌های حقوق بشر تعقیب شده است؛ امسال هم قطعنامه‌ی جدیدی در کمیته‌ی سوم مطرح است. در روزهای آینده باید رأی‌گیری شود و آنجا خواهیم دید که کشورهای شرکت‌کننده در کمیته آیا به نظر آقای لاریجانی تمکین می‌کنند یا مثل سالیان گذشته طرح این قطعنامه را تصویب خواهند کرد.»
نماینده ایران در سازمان ملل هم‌چنین ادعا کرده است که ایران موفق شده است «با تعاملی سازنده با شورای حقوق بشر» گزارش خود را در خردادماه گذشته «با اجماع به تصویب برساند». اما عبدالکریم لاهیجی این ادعا را تکذیب کرده، می‌گوید: «چنین چیزی نیست. الان پرونده‌ی ایران جلوی کمیته‌ی سوم است. با وجود کلی‌گویی‌های آقای لاریجانی طی سال گذشته درباره حقوق بشر، ایران نه به آقای بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، و نه به هیچ یک از گزارشگران ویژه‌ی سازمان ملل اجازه‌ی ورود به این کشور را نداده است. این است که در طرح قطعنامه‌ی جدید دوره‌ی مأموریت آقای بان کی مون به جای یکسال به سه ماه کاهش پیدا کرده است که اگر تصویب شود، ایران طی سه ماه نخست سال ۲۰۱۱ در مقابل آقای بان کی مون خواهد بود.»
انزوای بی‌سابقه ایران
این اولین بار نیست که ایران از سوی سازمان ملل متحد بخاطر نقض حقوق بشر محکوم می‌شود. گذشته از آن، ایران حتی برای اولین بار از سوی آمریکا مورد تحریم سیاسی قرار گرفته است. کسانی در لیست این تحریم هستند که در جریان رویدادهای پس از انتخابات به عنوان عاملان و آمران بازداشت، شکنجه، و کشتن معترضان شناخته شده‌اند.
ولی آیا این تحریم‌ها تا چه اندازه تاثیر دارد؟ نایب رییس فدراسیون بینالمللی جامعه‌های حقوق بشر در این باره معتقد است: «تأثیرش انزوایی است که گریبانگیر جمهوری اسلامی شده است. یعنی جمهوری اسلامی هرگز طی ۳۲ سال گذشته در چنین انزوای بینالمللی نبوده است. الان جمهوری اسلامی به هر جایی می‌رود، با رد جامعه بینالمللی مواجه می‌شود.»
لاهیجی سپس نمونه‌هایی را در این زمینه برمی‌شمرد. وی می‌گوید: « دیدید که پارسال در شورای سازمان امنیت ملل به‌عنوان عضو غیردائمی کاندیدا بود و کاندیداتوریش پذیرفته نشد. دیدید که در شورای حقوق بشر در بهار گذشته کاندیدا بود و وقتی دیدند رأی نمی‌آورند، کاندیداتوری خودشان را پس گرفتند، با این تفاوت که در قطعنامه‌ی امسال از بان کی مون خواسته شده است که گزارش‌های فصلی دهد. یعنی هر سه ماه یکبار. بنابراین آقای بان کی مون مجبور است که با دولت ایران وارد گفت‌وگو شود و شاید از طریق فشارهای بینالمللی خودش یا هیئتی از کارشناسان سازمان ملل بتوانند به ایران بروند.»
ایران همه جا پشت درهای بسته
انتخاب نشدن ایران در تشکیلات زنان سازمان ملل متحد نیز به عنوان یکی دیگر از واکنش‌های بین المللی تعبیر می‌شود که بر انزوای ایران افزوده است. سایت "رجانیوز" از «پشت پرده رای نیاوردن ایران در تشکیلات زنان سازمان ملل» نوشته است. به عقیده این سایت، همه چیز زیر سر سوزان رایس، نماینده آمریکاست که از قضا «با نمایندگی ایران هم روابط صمیمانه‌ای دارد». و حالا باید نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل پاسخگوی این شکست باشد.
عبدالکریم لاهیجی از تلاش فعالان حقوق بشر و کشورهای دمکراتیک برای جلوگیری از عضویت ایران در تشکیلات زنان سازمان ملل می‌گوید: «جمهوری اسلامی وقتی دید در شورای حقوق بشر رأی نمی‌آورد، کاندیداتوری خودش را پس گرفت و همان زمان گفتند که ما به عضویت کمیسیون زنان سازمان ملل درخواهیم آمد. چرا؟ به خاطر این که می‌دانستند این یک کمیسیون جدیدالاتأسیس است و از آسیا ۱۰ کشور می‌توانند در آن عضویت داشته باشند و فقط ۱۰ کشور هم کاندیدا بودند. این بود که مطمئن بودند این کار خواهد شد. منتها از همان زمان سازمان‌های مدافع حقوق بشر و کشورهای دموکراتیک در پی این بودند که این کاندیداتوری را خنثی کنند. خوشبختانه تیمور شرقی کاندیدا شد و می‌بینیم که جمهوری اسلامی نمی‌تواند حتی در مقابل تیمور شرقی رقابتی را جلو ببرد و این همان دلیل انزوای سیاسی است که دامنگیر جمهوری اسلامی شده و تا زمانی که جمهوری اسلامی از یکطرف بخواهد در نهادهای سازمان ملل عضویت پیدا کند و از طرف دیگر درهای ایران را به روی دبیرکل سازمان، به روی کمیسر و گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل ببندد، غیر از این چیز دیگری عایدش نخواهد شد.»
اکنون دو سال است مدافعان حقوق بشر می‌کوشند کشورهای اروپایی را متقاعد کنند که عاملان نقض حقوق بشر در ایران را مورد تعقیب قانونی قرار دهند. به گفته لاهیجی، در صورت به نتیجه رسیدن چنین تلاش‌هایی، می‌توان افرادی را که نام‌شان در لیست ناقضان حقوق بشر قرار گرفته، در صورت ورود به برخی کشورها، مورد پیگرد قرار داد. وی در این مورد چنین توضیح می‌دهد: «در کشورهایی که قطعنامه‌ی لغو شکنجه به تصویب رسیده است، و در بعضی از کشورهای اروپایی، مثل فرانسه، آلمان و انگلیس، می‌شود از طریق دادسراها و دادگستری این کشورها علیه شکنجه‌گران و کسانی که در سرکوب شرکت داشته‌اند، اقدام کرد. بنابراین اگر لیست سیاهی که ما نزدیک به دو سال است از اتحادیه اروپا می‌خواهیم، مورد توافق قرار گیرد و بعد به مرحله‌ی اجرا گذاشته شود، می‌توان کسانی را که در صدور احکام شکنجه، سنگسار، قطع دست، یا در سرکوب، اعدام و کشتار مردم دست داشته‌اند، در این کشورها مورد تعقیب قرار داد. این درخواست را ما مدتهاست از اتحادیه اروپا کرده‌ایم و امیدواریم مورد توجه قرار گیرد.»
نیلوفر خسروی
تحریریه: کیواندخت قهاری