انفجارهای کابل؛ سرآغاز اختلافات فرقه‌ای؟
۱۳۹۰ آذر ۱۶, چهارشنبه
حامد کرزای، رئیس جمهوری افغانستان، سفر خود به بریتانیا را نیمه‌کاره رها کرد و آن‌طور که دفترش در کابل اعلام کرده برای "هم‌دردی با حادثه‌دیدگان" انفجارهای عاشورا به کشورش بازگشت. یک رشته انفجارهای انتحاری سه‌شنبه (۶ دسامبر/ ۱۵ آذر) دست‌کم ۵۹ تن را در کابل، قندهار و مزارشریف به کام مرگ کشید و بیش از ۱۶۰ تن را زخمی کرد. سفارت ایالات متحده در کابل تأیید کرده که یک شهروند آمریکایی نیز در میان قربانیان حادثه‌ی روز عاشورا بوده است.
انفجارهای سه‌شنبه در حالی رخ داد که نمایندگان ۵۹ کشور جهان یک روز پیش از آن در شهر بن آلمان گردهم آمدند و در مورد آینده‌ی افغانستان پس از خروج نیروهای بین‌المللی (پایان ۲۰۱۴) رایزنی کردند.
انفجار عاشورا از نظر تعداد تلفات شدیدترین حمله از ژوئیه‌ی ۲۰۰۸ در پایتخت افغانستان به شمار می‌رود. در آن زمان انفجار یک خودروی بمب‌گذاری‌شده بیش از ۶۰ تن را در برابر سفارت هند در کابل به کام مرگ کشید.
واکنش آمریکا
هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه‌ی آمریکا، با اسف‌بار خواندن حملات سه‌شنبه گفت: «مسئولان این حمله با این اقدام نشان دادند که تلاش‌های مردم افغانستان برای ثبات بیشتر، امنیت بیشتر و دمکراسی بیشتر در کشورشان را کاملا نادیده می‌گیرند». او با اشاره به توافق کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس بن تأکید کرد که «ما اجازه نخواهیم داد تلاش‌های ۱۰ سال گذشته به هدر بروند».
به گفته‌ی کلینتون، «ایالات متحده به همکاری با دولت افغانستان و مردم این کشور برای مبارزه با افراط‌گرایی خشونت‌طلب ادامه می‌دهد و روند رو به صلح و دمکراسی‌خواه برای افغانستانی موفق ر ا پی می‌گیرد».
جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید، هم حملات انتحاری کابل را به شدت محکوم کرد و افزود: «ایالات متحده به همراهی خود با مردم افغانستان در مقابله با تروریسم ادامه می‌دهد. ما به یاد حادثه‌دیدگان این اقدام شنیع هستیم و به آنها تسلیت می‌گوییم».
زمینه‌سازی برای دامن‌زدن به اختلاف‌های فرقه‌ای؟
جنگ یک دهه‌ای در افغانستان تا به حال تا حد زیادی از اختلاف‌های فرقه‌ای مصون بوده است. طالبان که عموما سنی‌مذهب هستند نیز دست داشتن در انفجارهای «غیر انسانی» سه‌شنبه را رد کرده و «دشمن مهاجم» - نیروهای بین‌المللی حاضر در افغانستان – را سرزنش کرده‌اند.
این انفجارها اما به برخی نگرانی‌های تازه دامن زده است. حمله‌ی سه‌شنبه، به گفته‌ی رئیس جمهوری افغانستان، بزرگ‌ترین حمله در نوع خود به یک مراسم مذهبی اقلیت شیعه در این کشور است. برخی از شیعیان هم بلافاصله پس از انفجارها مدعی شدند که پلیس اقدامات لازم برای حفاظت از آنان را به عمل نیاورده است.
حامد کرزای در یکی از نخستین موضع‌گیری‌ها در مورد حوادث روز عاشورا در کشورش گفت: «بدون شک دشمنان افغانستان سعی می‌کنند بین مردم افغان اختلاف بیاندازند». رئیس جمهوری افغانستان به گروه یا دسته‌ی خاصی اشاره نکرده است، اما هر گاه از "دشمنان افغانستان" سخن به میان می‌آورد، بسیاری روی صحبت او را به کشورهایی از جمله پاکستان می‌دانند که به اعتقاد کرزای روند ثبات افغانستان را مختل می‌کنند.
مسئولیت انفجارهای عاشودر کابل را هم یک گروه افراطی سنی‌مذهب در پاکستان بر عهده گرفته که به گفته‌ی سخنگوی آن "لشگر جنگوی العلمی" نام دارد. این گروه تروریستی مسئولیت ده‌ها حمله به شیعیان پاکستان را هم بر عهده دارد؛ هر چند منابع مستقل درستی ادعای سخنگوی این گروه در مورد حوادث عاشورا در کابل را تأئید نکرده‌اند.
گروهی انفجارهای یادشده را به تغییر استراتژی بخشی از پیکارجویان برای داغ‌کردن تنور اختلاف‌های قومی و مذهبی در افغانستان تعبیر می‌کنند. به اعتقاد این دسته، اقلیت عموما شیعه‌مذهب "هزاره" که از دولت افغانستان و متحدان غربی‌اش حمایت می‌کند، می‌تواند یکی از هدف‌های این تغییر استراتژی باشد. شیعیان افغانستان حدود ۲۰ درصد از جمعیت ۳۰ میلیونی این کشور را تشکیل می‌دهند.
اندرو اکسام، یکی از مشاوران ژنرال استنلی مک‌کریستال، فرمانده پیشین نیروهای بین‌المللی و نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان، از کسانی است که نسبت به بالاگرفتن اختلاف‌های قومی ابراز نگرانی می‌کند. او می‌گوید: «نمی‌دانم. ممکن است که اختلاف‌ها بین کرزای و پاکستان یا آمریکا و پاکستان انگیزه‌ی این اقدام بوده باشد».
به اعتقاد کارشناسان اگر رخدادهای روز سه‌شنبه پیش‌زمینه‌ای برای بالاگرفتن درگیری‌ها بین اکثریت سنی‌مذهب و اقلیت شیعی‌مذهب افغانستان باشند، فشارهای مضاعفی را بر پلیس و ارتش افغانستان تحمیل خواهند کرد.
PB/BM