ایران و گروه ۵+۱: مذاکرات روز اول سازنده بود

نخستین روز مذاکرات ایران با پنج کشور عضو دائم شورای امنیت و آلمان شامگاه دوشنبه ( ۶ دسامبر) در ژنو به پایان رسید و ادامه‌ی گفت‌وگوها به روز سه‌شنبه ۷ دسامبر موکول شد. خبرگزاری آلمان از قول ناظران قرار ادامه‌ی مذاکرات در روز سه‌شنبه را پیشرفتی هرچند کوچک ارزیابی کرده است. زیرا پیشتر از اظهارات نمایندگان ایران چنین برمی امد که آنها مایلند تنها یک روز در سالن مذاکرات باقی بمانند.

در مذاکرات امروز ژنو از سوی گروه شش (۱+۵) کاترین اشتون، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، و از سوی ایران سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، سرپرستی مذاکرات را برعهده دارند. به گزارش رسانه‌های ایران، علی باقری و ابوالفضل زهره‌وند از مقام‌های «شورای عالی امنیت ملی» و علی آهنی، معاون اروپای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سعید جلیلی را در ژنو همراهی می‌کنند.

آخرین دور گفت‌وگوهای گروه شش با ایران در نخستین روز اکتبر ۲۰۰۹ در همین شهر ژنو برگزار شد. در این گفت‌وگوها ویلیام برنز، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، نیز به عنوان یکی از طرف‌های گفت‌وگوی مستقیم با ایران شرکت داشت. در مذاکرات امروز نیز ویلیام برنز شرکت دارد.

هنوز درباره محتوای روز نخست مذاکرات ژنو گزارشی از منابع رسمی طرفین گفت‌وگو منتشر نشده است. خبرگزاری‌های تنها ارزیابی‌های دپیلمات‌های حاضر در محل نشست در ژنو را منعکس می‌کنند. یک دیپلمات غربی مذاکرات ۱۰ ساعته هیات‌های غربی با هیات نمایندگی جمهوری اسلامی را «آغازی خوب» توصیف کرد.

یک دیپلمات دیگر غربی گفت به خبرگزاری فرانسه گفت، مذاکرات امروز «سازنده، خوب و در فضایی خوشایند» برگزار شد.

یک عضو هیات نمایندگی ایران در گفت‌وگوهای ژنو نیز به خبرگزاری فرانسه گفت، مذاکرات امروز سازنده بود و پیش خواهد رفت. این عضو هیات ایرانی افزود، پیش از ظهر روز سه‌شنبه نشستی خواهیم داشت که در آن «چارچوب گفت‌وگوهای آتی» مشخص خواهد شد؛ گفت‌وگوهایی درباره خلع سلاح و همکاری‌‌های صلح‌آمیز اتمی. این عضو هیات ایرانی تاکید کرد که حق ایران برای برخورداری از برنامه‌های صلح‌آمیز اتمی موضوع پرسش و بحث نیست.

آغاز در فضایی سرد

به گزارش خبرگزاری آلمان از ژنو، دور نخست مذاکرات در پیش‌ازظهر روز دوشنبه، ۶ دسامبر، در فضای سردی آغاز شد. سعید جلیلی سخنان آغازین خود را به ترورهای اخیر دانشمندان هسته‌ای ایران اختصاص داشت. بنابر گزارش خبرگزاری‌های دولتی ایران، جلیلی نمایندگان گروه ۵+۱ را به «سکوت در برابر این ترورها» متهم کرده است.

دوشنبه هفته‌ی گذشته (۲۹ نوامبر) در دو حادثه‌ی جداگانه، دو استاد فیزیکدان دانشگاه بهشتی ترور شدند كه یكی از آنان به قتل رسید و دیگری مجروح شد.

سعید جلیلی در ژنو ادعا کرد که این دو حادثه تروریستی «با هدف جلوگیری از دسترسی ایران به علم» صورت گرفته است. او گفت: «چرا دنیا در مقابل اقدام تروریستی و اعتراف صریح برخی کشورها به مشارکت در آن سکوت کرده است و چرا پنج به علاوه یک این اقدام را محکوم نکرد؟»

بنابرگزارش‌ها، نمایندگان گروه ۵+۱ در مذاکرات ژنو در آغاز سخنان خود ترور استادان فیزیک ایران را بشدت محکوم کردند.

به گفته‌ی منابع نزدیک به هیات نمایندگی ایران در ژنو، راه خروج او بن‌بست در مناقشه‌ی اتمی ایران می‌تواند طرح مبادله اورانیوم باشد که سال گذشته مطرح بود.

رسانه‌های غربی پیش از ظهر روز دوشنبه به نقل از دیپلمات‌ها نوشته‌اند که نمایندگان پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان هنوز نمی‌دانند «در ذهن نمایندگان ایران چه می‌گذرد» با این حال در انتظار «پاسخ‌های جدی» از سوی ایران هستند.

در آستانه‌ی مذاکرات ژنو اظهارات هیلاری کلینتون درباره ایران در منامه پایتخت بحرین از نظر بسیاری از تحلیل‌گران فضاسازی مثبتی برای مذاکرات ژنو بود. مهم‌ترین بخش اظهارات وزیر خارجه آمریکا اشاره‌ی او به امکان ادامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران در آینده بود. خانم کلینتون گفت: «ایران پس از آن كه نشان داد می‌تواند به شكلی مسئولانه و مطابق تعهدات بین‌المللی‌ خود عمل كند، خواهد توانست برای مقاصد صلح‌آمیز به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد.»

با این حال و با وجود خوش‌بینی‌های اندک ابرازشده در پایان نخستین روز گفت‌وگوها، اکثر ناظران امید چندانی به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات ژنو ندارند. به ویژه فقدان دستور کار مشخص و نیز اختلاف نظر طرفین درباره موضوع‌های قابل مذاکره، امکان دستیابی به نتایج چشمگیر در ژنو را کم‌رنگ کرده است.

برخی دیپلمات‌ها گفته‌اند اگر در مذاکرات ژنو تنها درباره قرار دیدار و گفت‌وگوهای بعدی توافق صورت گیرد، گام مهمی به پیش برداشته شده است.

MM/FW