"بازیگر" هزارچهره‌ی سینمای ایران از دریچه دوربین

عزت‌الله انتظامی پس از بیش از هفت دهه حضور فعالانه در صحنه تئاتر و بر پرده سینما چشم از جهان فرو بست. او صبح جمعه (۱۷ اوت / ۲۶ مرداد) در سن ۹۴ سالگی در بیمارستان باهنر در تهران درگذشت. سینما و ئتاتر ایران به این ترتیب یکی از پیشکسوتان بزرگ خود را از دست داد.

انتظامی که به "آقای بازیگر" شهرت داشت، در روز ۳۱ خرداد ماه ۱۳۰۳ در تهران به دنیا آمد. او پس از گذراندن دوران تحصیلات مقدماتی و سپس تحصیل در هنرستان صنعتی تهران در رشته برق، به بازیگری درعرصه تئاتر روی آورد. حضور او بر پرده سینما از اواخر دهه چهل شمسی آغاز شد و چندین دهه ادامه داشت. انتظامی در طول بیش از هفته دهه فعالیت هنری در آثار سینمایی و سریال‌های تلویزیونی بیشماری نقش‌آفرینی کرد.

نخستین نمایش حرفه‌ای او به سال ۱۳۲۰ شمسی و حضور در قطعه‌ای نمایشی به نام "ااولتیماتوم" در تئاتر لاله‌زار برمی‌گردد. او در سال‌های بعد به فعالیت‌های نمایشی خود در صحنه تئاتر ادامه داد و در سال ۱۳۲۸ با حضور در "واریته بهاری" به کارگردانی پرویز خطیبی برای اولین بار طعم بازیگری در فیلم را چشید. البته حدود بیست سال طول کشید تا انتظامی به طور جدی پا به عرصه سینما بگذارد.

انتظامی در سال ۱۳۴۸ با بازیگری در فیلم معروف "گاو"، ساخته داریوش مهرجویی آغاز حرفه‌ای موفق در عرصه سینما را تجربه کرد. در این فیلم ستارگان بزرگی چون علی نصریان و جمشید مشایخی نیز نقش‌آفرینی کرده‌اند. فیلم‌نامه این اثر سینمایی به یادماندنی کار مشترک مهرجویی و غلامحسین ساعدی است.

فیلم "گاو" که در فستیوال‌های بین‌المللی نیز به نمایش درآمد با تحسین منتقدان روبرو شد. عزت‌الله انتظامی نیز به خاطر بازی درخشانش در این فیلم جوایزی به دست آورد، از جمله جایزه‌ی هوگو نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو در سال ۱۹۷۱. انتظامی در نقش "مش حسن" در نمایی از فیلم "گاو".

"اجاره‌نشین‌ها" که در سال ۱۳۶۵ ساخته شد، یکی دیگر از محصولات همکاری عزت‌الله انتظامی با داریوش مهرجویی است. این فیلم که با طنزی اجتماعی به معضل مسکن در ایران می‌پردازد. انتظامی در این اثر کمدی توانایی‌های بازیگری خود را به بهترین وجه به نمایش گذاشته است. او به خاطر درخشش در این فیلم نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در پنجمین دوره از جشنواره فیلم فجر بود. نمایی از فیلم "اجاره‌نشین‌ها".

رخشان بنی‌اعتماد (راست) نیز از جمله فیلمسازان بنام ایرانی است که عزت‌الله انتظامی با او همکاری داشته است. فیلم موفق روسری آبی که فیلمسازان بنام ایران همکاری داشته است، از جمله توانست در سال ۱۹۹۵ جایزه یوزپلنگ برنزی جشنواره معروف فیلم لوکارنو را از آن خود کند.

عزت‌الله انتظامی در نقش‌آفرینی چهره‌ها و شخصیت‌های تاریخی نیز مهارت خود را بارها نشان داده است. یکی از آثار به‌یادماندنی او "ناصرالدین شاه، آکتور سینما" است که محسن مخملباف آن را در سال ۱۳۶۸ ساخت. این فیلم در سال ۱۹۹۲ از جمله جایزه ویژه هیئت داوران در دوازدهمین دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم استانبول را دریافت کرد. انتظامی در نقش ناصرالدین شاه در نمایی از این فیلم.

عزت‌الله انتظامی از جمله هنرمندانی بود که هم در دوران قبل و هم در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی در ایران فعالیت داشت. او در هر دو دوره از هنرپیشگان محبوب و معروف ایران به شمار می‌رفت.

عزت‌الله انتظامی در طول بیش از ۷۰ سال فعالیت هنری خود جوایز و افتخارات زیادی کسب کرد، خواه به عنوان نقش‌آفرین اصلی و خواه به عنوان بازیگر نقش مکمل. سال ۱۳۸۰ سیمیرغ بلورین بهترین نقش دوم مرد در بیستمین دوره از جشنواره فجر به خاطر هنرنمایی در فیلم "خانه‌ای روی آب"به انتظامی اهدا شد.

"زادبوم"، به کارگردانی ابوالحسن داووی که در سال ۱۳۸۷ ساخته شد، یکی از آخرین آثاری است که عزت‌الله انتظامی در آن بازیگری کرده است. انتظامی در این فیلم نقش یک سرهنگ بازنشسته‌ نیروی دریایی را ایفا کرده است.

انتظامی همواره الگو و معیاری برای بازیگران نسل‌های بعد بود. این بازیگر بنام و با پشتکار در آثار بی‌شماری نقش‌آفرینی کرد و با درخشش در این فیلم‌ها و همچنین سریال‌های تلویزیونی ماندگار شد. گاو، آقای هالو، پستچی، کمال‌الملک، ناصرالدین شاه آکتور سینما، روسری آبی، اجاره‌نشین‌ها، هامون، گراند سینما و سریال هزار دستان از جمله‌ی این آثار هستند.