بحث و چالش در میان اصلاح‌طلبان پس از سخنان انتقادی کرباسچی
۱۳۹۸ مرداد ۲۴, پنجشنبه
اظهارات چند روز پیش غلامحسین کرباسچی، از جمله درباره آغاز "بازسازی جبهه اصلاحات"، با واکنش‌های متفاوتی در میان اصلاح‌طلبان روبرو شده و برخی تحلیلگران آن را به معنای خروج حزب سازندگی از جریان اصلاح‌طلبی تفسیر کرده‌اند.
دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی سه‌شنبه ۲۲ مرداد (۱۳ اوت) به ارگان مطبوعاتی این حزب گفته بود: «اصلاحات از ابتدا تاکنون رهبری نداشته که اکنون بگوییم نیازمند رهبری جدید است. آقای خاتمی مورد احترام همه بوده و هستند، اما آیا به‌واقع آقای خاتمی اصلاحات را رهبری می‌کنند؟ اینکه زمانی در جریان انتخابات یا در مسئله‌‌ای در حوزه دیگری ایشان اظهارنظری کنند و همه به نظر ایشان احترام بگذارند، به معنی رهبری نیست.»
کرباسچی همچنین از رایزنی‌هایی در سطح سران برای بازسازی جبهه اصلاحات خبر داد و افزود: «این رایزنی فرادستی با جمعی موثر از اشخاص ذی‌نفوذ جبهه اصلاحات انجام می‌شود و قرار است ضمن بازسازی جبهه اصلاحات، وضعیت شورای عالی سیاستگذاری اصلاحات به ریاست محمدرضا عارف و اختلافاتی که بر سر ادامه آن است، را بررسی کند.»
روزنامه سازندگی روز چهارشنبه گلایه کرده که برخی "غرض‌ورزانه" تلاش کرده‌اند سخنان کرباسچی را به خروج کارگزاران از جبهه اصلاحات تعبیر کنند و "همین خبرسازی غیرواقعی" دستمایه تحلیل برخی تحلیگران از جمله صادق زیباکلام قرار گرفته است.
زیبا کلام در یک پیام توییتری نوشته بود: «خروج سازندگی از جبهه اصلاحات را با همه تلخی‌اش می‌توانم درک کنم. این فقط کرباسچی و مرعشی نیستند که بی‌برنامگی، بی‌هدفی، بی‌ارادگی، بی‌مسئولیتی و بی‌عملی رهبری اصلاحات بالاخص جناب خاتمی آنها را بالمره ناامید و به آخر خط رسانیده است.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
دبیر کل حزب کارگزاران و محمد قوچانی، عضو شورای مرکزی این حزب، در واکنش به برداشت‌هایی که صحبت‌های کرباسچی را به معنای "عبور از خاتمی" و خروج از جبهه اصلاحات مطرح کرده‌اند این تحلیل‌ها را "بحث انحرافی" خوانده‌اند.
کرباسچی به خبرگزاری ایرنا گفته که تاکید بر رفع اشکالات اصلاحات به معنای خروج از آن نیست و اعتراض او متوجه عملکرد ضعیف محمدرضا عارف به عنوان رئیس فراکسیون امید مجلس و رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان است.
«انتقاد از عارف بوده نه از خاتمی»
او با بیان این که عارف در این دو جایگاه "عملکردی ندارد" که کسی به او انتقاد کند تصریح کرد که اتفاقا ناکارآمدی شورای عالی باعث شده که رئیس جمهور پیشین سراغ نهاد بالا دستی برود.
کرباسچی میگوید در مصاحبه سه‌شنبه هم گفته که خاتمی هیچ‌گاه رهبر تشکیلاتی اصلاحات نبوده اما بارها تاکید کرده که او به عنوان "رهبر نمادین اصلاحات" تاثیرگذار است و اگر بخواهد و اراده کند می‌تواند در بازسازی جبهه اصلاحات مدیریت تشکیلاتی را در دست بگیرد.
قوچانی نیز برخی برداشت‌ها از سخنان کرباسچی را نادرست خوانده و به ایرنا گفته موضوعی که او بیان کرد تلاش و رایزنی "به رهبری و محوریت" خاتمی برای بازسازی و نوسازی جبهه اصلاحات است و معنی این حرف اصولا نمی‌تواند عبور از خاتمی باشد چون او همچنان محور این تلاش‌هاست.
سردبیر روزنامه سازندگی با اشاره به سخنان برخی از شخصیت‌های اصلاح‌طلب درباره عملکرد عارف گفت: «پیش از این سعید حجاریان و عباس عبدی و احمد زیدآبادی هم اشاره کرده بودند که حتما باید در لیدری اصلاح‌طلبان مجلس و شورای عالی سیاستگذاری تغییر ایجاد شود.»
حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران نیز در گفت‌وگوهای مختلفی، از جمله با "نامه نیوز" و خبرگزاری ایلنا تاکید کرده که همه اصلاح‌طلبان محمد خاتمی را به عنوان رهبر اصلاحات قبول دارند و احتمالا منظور کرباسچی مدیریت اجرایی جبهه اصلاحات بوده است.
انکار "پیوند هویتی" کارگزاران با اصلاحات
با این توضیحات بحث و گمانه‌زنی درباره خروج حزب کارگزاران از جبهه اصلاحات و عبور از خاتمی خاتمه نیافت. محمود صادقی، از اعضای فراکسیون امید مجلس در یک پیام توئیتری از اساس منکر "پیوند هویتی" کارگزاران با اصلاح‌طلبان شده است.
صادقی پنجشنبه ۲۴ مرداد (۱۵ اوت) به سایت خبری فرارو گفت: «کارگزارانی‌ها از همان ابتدا یک تفاوت ماهوی با بدنه جریان اصلاحات داشتند و آن هم تفاوت در نوع نگاه به تفکر اصلاح‌طلبی است که این موضوع یک افتراق مهم بین کارگزاران و اصلاح‌طلبان به حساب می‌آید، ریشه این جریان را نیز باید در دهه ۷۰ جستجو کرد.»
عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در تشریح دیدگاه خود افزود در آن دوره چهار دسته‌بندی سیاسی در جمهوری اسلامی وجود داشت که شامل راست سنتی و مدرن و چپ سنتی و مدرن می‌شدند که کارگزاران در راست مدرن جا می‌گرفتند و اصلاح‌طلبان به طور کلی جناح چپ را شکل می‌دادند.
محمود صادقی درباره تفاوت‌های اساسی این دو جریان گفته است: «اصلاحات از لحاظ تبارشناسی عرف در عالم سیاسی، تفکری مبتنی بر سوسیال دموکراسی دارد، اما حزب کارگزاران به خصوص از لحاظ اقتصادی دیدگاهی کاملا مبتنی بر لیبرالیسم دارد، بر این اساس آنها به یک سود‌انگاری ولنگارانه معتقد هستند که دغدغه عدالت ندارند و در این مسیر استفاده ابزاری از قدرت برای کسب سود کاملا مباح است.»
شکل‌گیری جریان سوم به رهبری کارگزاران؟
محمد صادق جوادی‌حصار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، به نامه‌نیوز میگوید مجموعه جبهه اصلاح‌طلبان طیف وسیعی از "راست میانه و تکنوکرات‌های حزب کارگزاران تا بخشی از ملی‌مذهبی‌ها و تا چپ‌های سنتی دوره میرحسین موسوی" را در بر می‌گیرد و قابل تصور است که با "تلفیقی از کارگزاران با راست میانه و بخشی از اصلاح‌طلبان" جریان سومی شکل بگیرد.
در آستانه انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی بحث درباره شرکت، عدم شرکت یا شرکت مشروط در انتخابات میان اصلاح‌طلبان بسیار بالا گرفته و با توجه به عملکرد فراکسیون امید در مجلس دهم که شماری از اصلاح‌طلبان هم آن را ضعیف ارزیابی می‌کنند، احتمال بروز شکاف در بالاترین مراجع تصمیم‌گیری این طیف منتفی نیست.
محمود صادقی میگوید با توجه به عضویتش در شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان به نظرش می‌رسد که حزب کارگزاران "زیاد تمایل ندارد" در شورای عالی فعالیت کند، چرا که مدت‌هاست نماینده این حزب "به بهانه‌ای" در نشست‌های شورا شرکت نمی‌کند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
عضو فراکسیون امید مجلس به فرارو گفت: «استنباط بنده این است که کارگزاران بعد از دو دهه دوباره در حال یک چرخش سیاسی و بازگشت به اصل خود که همانا "راست" هستند، به بیان دیگر آنها در حال زدن گردش به راست و ترک اردوگاه اصلاح‌طلبی هستند.»
با توجه به واکنش‌ها به سخنان اخیر کرباسچی، برخی تحلیلگران از جمله سرمقاله‌نویس روزنامه "امین" در شماره پنجشنبه ۲۴ مرداد این نشریه از "شکاف در جریان اصلاح‌طلبی" سخن گفته و خاطرنشان کرده که "در افکار عمومی حزب کارگزاران هیچ گاه یک گروه اصلاح‌طلب به معنای واقعی کلمه نبوده" است. محمدرضا عارف به تازگی گفته که اصلاح‌طلبان در انتخابات آینده مجلس دیگر با نیروهای غیر اصلاح‌طلب ائتلاف نمی‌کنند. با این همه هنوز مشخص نیست که نظر محمود صادقی درباره چرخش کارگزاران به راست و دور شدنشان از اصلاحات نظر اکثریت این جریان باشد.