بررسی اعتراض‌های خیابانی پشت درهای بسته مجلس
۱۳۹۶ دی ۱۷, یکشنبه
جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی در رابطه با اعتراضات اخیر در ایران برگزار شد. بهروز نعمتی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی، در نشستی خبری در روز یکشنبه (۱۷ دی/ ۷ ژانویه) به توضیح درباره موضوع‌های مطرح‌شده در این جلسه پرداخت.
نعمتی گفت، جلسه مشورتی مجلس با حضور محمود علوی وزیر اطلاعات، عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور، حسن سلامی جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران، حسین اشتری فرمانده نیروی انتظامی و علی عسگری رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی برگزار شده است. این جلسه بدون حضور خبرنگاران و در پشت درهای بسته تشکیل شده است.
سخنگوی هیأت رئیسه مجلس افزود که در جلسه غیرعلنی "اتفاقاتی بدون پیش‌بینی" که به گفته او "در پشت صحنه آن برخی سرویس‌های جاسوسی در منطقه و سرویس‌های اطلاعاتی آمریکایی" قرار داشته‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است. علی لاریجانی، رئیس مجلس هم از نیروی انتظامی و دستگاه‌های امنیتی به خاطر "برقراری امنیت و آرامش در شهرهای مختلف" قدردانی کرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
اعترا‌های خیابانی در ایران روز ۷ دی در مشهد آغاز شد و به سرعت سراسر کشور را فراگرفت. اعتراض‌ها که نخست بیشتر حول مطالبات اقتصادی متمرکز بود، با شتاب رنگی سیاسی به خود گرفت و مجموعه نظام جمهوری اسلامی را هدف قرار داد. تظاهرکنندگان در بیش از ۱۰۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شعارهایی را علیه رئیس جمهوری، رئیس قوه قضائیه، سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و علیه ولایت فقیه و شخص علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی سر دادند. در جریان این اعتراضات دست‌کم ۲۱ نفر کشته و بیش از هزار و ۷۰۰ نفر بازداشت شده‌اند.
گزارش سپاه و وزارت اطلاعات درباره بازداشت‌شدگان
وضعیت بازداشتی‌ها از دیگر موضوع‌های مطرح‌شده در جلسه غیرعلنی مجلس بوده است. نعمتی با اشاره به این گفته رئیس مجلس که «اگر کسی بی‌گناه و به اشتباه بازداشت شده باید به طور دقیق بررسی و مشکلات آنها مرتفع شود» افزود که وزیر کشور "آمار شفافی" از شمار دستگیرشدگان ارائه نکرده، اما قرار است وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران گزارشی در مورد بازداشت‌شدگان به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه دهند.
با وجود تأکید سپاه پاسداران بر وارد نشدن در تلاش برای مهار معترضان، روشن نیست که چرا این نهاد نظامی باید به جای نیروی انتظامی گزارشی از وضعیت بازداشت‌شدگان به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه دهد. این مسئله ظن دخالت سازمان اطلاعات سپاه در بازداشت‌های اخیر را تقویت می‌کند.
از دیگر موضوع‌های جلسه غیرعلنی مجلس، بازداشت وسیع دانشجویان در جریان اعتراض‌های اخیر بوده است. به گفته بهروز نعمتی، «نمایندگان و دکتر لاریجانی نیز در خصوص دانشجویان بازداشتی موضوعاتی را مطرح کردند، لذا از وزارت اطلاعات درخواست شد تا ضمن پیگیری، گزارش نهایی را به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه کند».
در جریان اعتراض‌های اخیر در شهرهای ایران، گزارش‌هایی از دستگیری دست‌کم ۹۰ دانشجو منتشر شد. محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس، پیش‌تر گفته بود که از میان ۹۰ دانشجوی بازداشتی، هیچ اطلاعی از وضعیت ۱۰ نفر از آنها در دست نیست و روشن هم نیست که چه نهادی آنها را بازداشت کرده است. احتمال می‌رود که "اطلاعات سپاه" مسئول دستگیری این دانشجویان بوده باشد.
به گفته صادقی، شمار زیادی از بازداشت‌شدگان هیچ نقشی در اعتراض‌ها نداشته‌اند و اغلب آنها خارج از محیط‌های دانشگاهی یا در مقابل محل زندگی‌شان بازداشت شده‌اند. پروانه سلحشوری، عضو فراکسیون امید مجلس، وزارت اطلاعات را در پشت پرده بازداشت‌های دانشجویان دیده و گفته است که این نهاد بایستی پاسخگو باشد.
آمار ارائه شده از سوی محمود صادقی حاکی از آن بود که بیشترین دانشجویان بازداشتی را دانشجویان دانشگاه‌های تهران با ۵۸ نفر تشکیل می‌هند. دست‌کم ۱۴ دانشجو نیز در کرمان، دزفول، تبریز، رشت، بندرعباس و شیراز بازداشت شده‌اند. همچنین ۴ دانشجو در همدان، ۳ دانشجو در ارومیه، یک دانشجو در خرم‌آباد، ۴ نفر در کرمانشاه، ۲ نفر در قزوین، یک نفر در شهرکرد، یک نفر در بهبهان و یک دانشجو در اراک بازداشت شده‌اند. یک دانشجو نیز در اصفهان بازداشت شده، اما ممکن است شمار دانشجویان بازداشت‌شده در این استان بیشتر باشد.
"گلایه‌هایی" از صدا و سیما
سخنگوی هیأت رئیسه مجلس همچنین در بخش دیگری از سخنان خود، ضمن اشاره به گزارش رئیس صدا و سیمای جمهوری اسلامی و "گلایه‌های برخی نمایندگان در خصوص عدم شفافیت رسانه ملی" گفت که "انتقاداتی پیرامون نحوه اطلاع‌رسانی رسانه ملی و پیشی گرفتن برخی سایت‌های معاند به این دلیل" مطرح شده و قرار شده است که "کوتاهی و قصور" صدا و سیما از این پس "مرتفع شود".
به گفته نعمتی، نقش احتمالی محمود احمدی‌نژاد در اعتراض‌های روزهای اخیر در ایران هم "به دلیل عدم حضور سردار جعفری" مطرح نشده است. محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، روز ۱۲ دی تلویحا گفته بود که "نیروهای امنیتی" ایران در حال بررسی "دخالت" احمدی‌نژاد در اعتراضات هستند و چنانچه این دخالت تأیید شود، «قطعا متناسب با وضعیت و درخواست ناجا با او برخورد خواهند کرد».
سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی از طرح موضوع رفع فیلتر از تلگرام در جلسه غیرعلنی مجلس نیز خبر داد. طبق اظهارات بهروز نعمتی، رفع فیلتر از تلگرام منوط به "تعهدات مجموعه تلگرام به ایران" خواهد بود، زیرا به گفته او «فضای موجود و اقدامات معاندان علیه نظام جمهوری اسلامی به واسطه دستگاه‌های اطلاع‌رسانی تلگرام» انجام گرفته است.
سخنگوی هیأت رئیسه مجلس همچنین "اغتشاش" را دقیق‌ترین توصیف برای اعتراضات اخیر در ایران دانست و گفت: «در مقطعی اعتراضات در مورد وضعیت معیشتی مردم بود، اما در ادامه با تخریب اموال عمومی و آسیب به مجموعه‌های مختلف از جمله بانک‌ها همراه شد، لذا جز اغتشاش نمی‌توان نامی برای آن گذاشت».
علی خامنه‌ای سه‌شنبه گذشته در سخنانی کوتاه اعتراضات اخیر را به "دشمنانی" نسبت داد که برای مقابله با جمهوری اسلامی "هم‌پیمان" شده‌اند. رهبر جمهوری اسلامی افزود که در مورد حوادث اخیر "حرف‌هایی" دارد که "در وقت خودش" خواهد زد. این موضعگیری کوتاه در عین حال سمت و سوی رفتار آینده‌ی حکومت با معترضان را هم نشان داد.