به سوی کن، قبلۀ هنر هفتم
۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۱, سه‌شنبه
جشنواره بین‌المللی فیلم کن، شامگاه چهارشنبه با نمایش فیلم "رابین هود" به کارگردانی ریدلی اسکات فیلمساز بریتانیایی شروع می‌شود. فیلمی که با هزینه‌ی بالا و تدارکات مفصل تولید شده و در فستیوال کن خارج از برنامه رقابتی شرکت کرده است.
بخش رسمی مسابقه
در بخش رسمی رقابتی جشنواره امسال ۱۹ فیلم بر سر یک نخل طلا و چندین نخل نقره‌ای رقابت دارند. در میدان رقابت سینمایی نام‌های برجسته‌ای دیده می‌شود: از مایک لی، الخاندرو گونزالس، تاکشی کیتانو، تا نیکیتا میخالکوف و عباس کیارستمی.
فیلم سینمایی "رونوشت برابر اصل" نخستین فیلم کیارستمی است که تماما در خارج از ایران و بیشتر با عوامل خارجی ساخته شده است. فیلم به عنوان محصول مشترک ایران و فرانسه و ایتالیا به کن عرضه شده است.
"رونوشت برابر اصل" سرگذشت یک نویسنده‌ی میان‌سال بریتانیایی را روایت می‌کند که پس از انتشار رمانی تازه به فلورانس سفر می‌کند و با زن فرانسوی جوانی آشنا می‌شود. آنها با هم به منطقه زیبای توسکانی می‌روند. نقش نویسنده را ویلیام شیمل، خواننده‌ی نامی اپرای انگلیس، ایفا کرده است و نقش زن را ژولیت بینوش، بازیگر سرشناس فرانسوی.
کیارستمی در سال ۱۹۹۷ برای فیلم "طعم گیلاس" برنده جایزه نخل طلایی شد. به دعوت او ژولیت بینوش در دسامبر ۲۰۰۷ از ایران دیدن کرد. فیلم "رونوشت برابر اصل" تماما در خارج تهیه شده و مقامات فرهنگی جمهوری اسلامی به آن پروانه نمایش نداده‌اند.
نام‌های بزرگ
فستیوال کن همیشه در جذب نام‌های بزرگ سینمای جهان موفق بوده و این بار نیز آخرین آثار برخی از برجسته‌ترین سینماگران را گرد آورده است.
مایک لی، سینماگر مؤلف انگلیسی، با سبکی واقع‌گرا و مؤثر در روایت‌های انسانی و عاطفی، یکی از شاخص‌ترین سینماگران اروپای امروز به شمار می‌رود. او با فیلم "سالی دیگر" به کن برگشته است. او در سال ۱۹۹۶ با فیلم زیبای "رازها و دروغ‌ها" برنده نخل طلایی شد.
آلخاندرو گونزالس ایناریتو، فیلمساز مکزیکی هالیوود، با فیلم‌های ۲۱گرم و بابل به شهرت رسید. او فیلم سینمایی "زیبا" را با خود به فستیوال کن آورده است.
نیکیتا میخالکوف، با قسمت دوم فیلم "آفتاب سوخته" در مسابقه شرکت دارد. بخش اول فیلم اثری تکان‌دهنده در نکوهش استالینیسم بود. این فیلمساز باسابقه، در سینمای "اتحاد شوروی" (سابق) با فیلم "برده عشق" (۱۹۷۶) به شهرت رسید و امروزه یکی از برجسته‌ترین سینماگران روسیه به شمار می‌رود.
تاکشی کیتانو که با فیلم خشونت به کن آمده، از مهمترین سینماگران امروز ژاپن است. ایم سانگسو (با فیلم خدمتکار) و لی چانگ دونگ (با فیلم شعر) از چهره‌های برجسته سینمای کره جنوبی هستند.
از فرانسه، میزبان فستیوال، رشید بوشارب، سینماگری با تبار الجزایری، زاویه بووا، محمد صالح هارون، فیلمساز چادتبار، و ماتیو آمالریک شرکت دارند و یک نام پرسابقه: برتران تاورنیه.
"بازی منصفانه" به کارگردانی داگ لیمن تنها فیلم هالیوود است که به بخش رسمی جشنواره‌ی کن راه یافته است.
ریاست هیأت داوران ۶۳مین دوره جشنواره‌ی کن را تیم برتون، کارگردان آمریکایی به عهده دارد.
بخش نگاه ویژه
امسال در بخش "نگاه ویژه" فستیوال کن، ۱۸ فیلم به روی پرده می‌رود: علاوه بر فیلم "رابین هود"، به عنوان فیلم افتتاحیه، فیلم‌های دیگری از ایالات متحده به نمایش در می‌آید، با چند نام‌آشنا: وودی آلن با فیلم "با غریبۀ سیاهپوش بلندبالایی ملاقات خواهی کرد". الیور استون آخرین فیلم انتقادی سیاسی خود را به کن آورده است: "وال استریت، پول خواب ندارد". در این بخش تازه‌ترین فیلم ژان لوک گدار سینماگر باسابقه‌ی "موج نو" به نمایش در می‌آید، با عنوان "فیلم سوسیالیسم"، که باید ادامه‌ی تجارب این سینماگر نامی در عرصۀ سینمای سیاسی باشد.
در دو بخش "نمایش‌های ویژه" و "اکران نیمه‌شب"، آثاری شرکت دارند که در هر جشنواره‌ی دیگری به بخش رقابتی راه می‌یافتند، اما فستیوال کن آنها را از مسابقه بیرون گذاشته است: "حرفۀ درونی" به کارگردانی چارلز فرگوسن از آمریکا، "روی شهرهاتان علف سبز می‌شود"، ساخته سوفی فینس از هلند، "نوستالژی نور" ساخته‌ی پاتریسیو گوزمان از فرانسه، و هابیل ساخته‌ی دیگو لونا از مکزیک.
فیلم مستند هجوآمیزی در بخش غیرمسابقه‌ای شرکت دارد به نام "دراکویلا، ایتالیا می‌لرزد" ساخته‌ی سابینا گوزانتی. این فیلم انتقادی کوبنده از ناکارآمدی و فساد اداری در ایتالیای سیلویو برلوسکونی است، که به ویژه در جریان زمین‌لرزه‌ای شدید در شهر لاکویلا عیان شد.
ضیافتی برای چشمان
فستیوال کن همواره به شناسه‌های ذاتی سینما، به عنوان هنری دیداری، توجه داشته است. فیلم‌های گوناگون از افق‌ها و قلمروهای گوناگون بر این واقعیت تأکید دارند که سینما هنری یگانه، با زبانی جهانی است.
از این دیدگاه کن همواره به میراث هنر سینما به دیده احترام نگریسته و در جهت حفظ و تداوم آن تلاش کرده است. این بار فستیوال در بخش "کلاسیک‌های کن" نسخه‌های ترمیم شده‌ای از برخی آثار قدیمی را به نمایش می‌گذارد. فیلم کمدی معروف ژان رنوار به نام "بودو از غرق شدن نجات یافت" محصول سال ۱۹۳۲ در صدر فیلم‌های این بخش قرار دارد.
"بنیاد سینمایی جهان" که در سال ۲۰۰۷ میلادی به همت مارتین اسکورسیزی سینماگر آمریکایی تأسیس شد، نسخه‌های ترمیم شده‌ی فیلم‌هایی از قزاقستان، مجارستان و هند را در جشنواره‌ی کن به نمایش می‌گذارد.
جایگاه سینمای ایران در کن
سینماگران ایرانی همواره به جشنواره کن به عنوان مهمترین پایگاه هنری سینمای بین‌المللی توجه داشته، از آن حیثیت و اعتبار گرفته‌اند. تا کنون بیش از ۴۰ فیلمساز ایرانی در یکی از بخش‌های جشنواره شرکت کرده و برخی از آنها جایزه‌ای به همراه برده‌اند.
"زیر درختان زیتون" ساخته عباس کیارستمی اولین فیلم ایرانی بود که در سال ۱۹۹۴ به بخش مسابقه جشنواره کن راه یافت. همین فیلمساز بود که در سال ۱۹۹۷ مهمترین موفقیت را برای سینمای ایران در جشنواره کن کسب کرد. با فیلم "طعم گیلاس" (به طور مشترک با فیلم ژاپنی مارماهی) جایزه نخل طلا به ایران رفت.
تا کنون فیلم‌های "بادکنک سفید" (جعفر پناهی)، "زمانی برای مستی اسب‌ها" (به کارگردانی بهمن قبادی) و جمعه (از حسن یکتاپناه) جایزه‌ی "دوربین طلایی" را در این جشنواره به دست آورده‌اند.
سینمای ایران آخرین افتخار خود را در فستیوال کن سال گذشته به دست آورد، برای فیلمی از بهمن قبادی به نام "کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره". این فیلم جایزه ویژه بخش "نوعی نگاه" را در ۶۲مین دوره فستیوال بین‌المللی کن دریافت کرد. این فیلم از راه‌های "غیررسمی" به جشنواره عرضه شده بود و بهمن قبادی به خاطر حواشی سیاسی مربوط به تولید آن ناگزیر به ترک ایران شد.
علی امینی
تحریریه: بابک بهمنش