تمرین دموکراسی در فیلم "اتوبوس صلح"

فیلم مستند "اتوبوس صلح" که در سال ۲۰۱۱ ساخته شده، داستان تلاش‌های خستگی‌ناپذیر یک شهروند آلمانی مصری‌تبار ۳۹ ساله به نام اشرف شقفی را به نمایش می‌گذارد. او پس از سرنگونی حسنی مبارک در مصر، با یک اتوبوس مجهز به شهرهای مختلف این کشور سفر می‌کند، تا مردم را در مورد اصول و موازین دموکراسی آگاه سازد. هدف این بازرگان موفق که در آلمان زندگی می‌کند، از به راه‌انداختن این کارزار روشنگرانه، تشویق مردم به شرکت در تصمیم‌گیری‌های سیاسی است، آن‌هم از راه‌های دموکراتیک، مانند بحث و گفت‌و‌گو و رای‌گیری و...

ادای دین

فاطمه عبداللهیان، در باره‌ی انگیزه‌ی همکاری خود با اشرف شقفی می‌گوید: «من و اشرف دوستان قدیمی هستیم‌ و نقاط مشترک زیادی با هم داریم: ما هر دو در آلمان به‌دنیا آمده‌ایم و در رفاه زندگی کرده‌ایم. خانواده‌های ما هر دو از طبقه‌ی متوسط با تحصیلات بالا هستند. ما در سال‌های گذشته بارها در مورد این که چگونه می‌‌توانیم دین خود را به خانواده‌ و کشورمان ادا کنیم، بحث کردیم. چون، با وجود این که ما با این فرهنگ‌ها به‌کلی بیگانه‌‌ایم، در جستجوی ریشه‌های خود بودیم.»

فیلم "اتوبوس صلح"، دومین مستند فاطمه عبداللهیان که با واکنش مثبت برخی از منتقدان فیلم روبرو شده، حاصل این جستجو است. این که تهیه‌ی فیلم، به سادگی صورت نگرفته، جا به‌جا در صحنه‌های آن نمایان است: بحث داغ میان دو مرد مصری که در اتوبوس در باره‌ی مفهوم "اسلام لیبرال" گفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وگو می‌کنند، یکی از این صحنه‌هاست. به گفته‌ی فاطمه عبداللهیان، برخی از کسانی که به اتوبوس دعوت می‌شدند، در باره‌ی هدف و منابع مالی تامین پروژه می‌پرسیدند که "نشانه‌ی بیگانه‌ستیزی گسترده در مصر، به‌ویژه پس از انقلاب است."

این مستند‌ساز در این باره می‌گوید: «کار فیلم‌برداری از بحث‌ها در اتوبوس، بسیار دشوار بود. در جریان کار، مجبور شدیم کار خانم فیلم‌بردار آلمانی تیم را به یک فیلم‌بردار مرد مصری واگذار کنیم. بعضی وقت‌ها از ادامه‌ی کار ما هم جلوگیری می‌شد. برخی که سوار اتوبوس می‌شدند، می‌گفتند ما "آمریکایی" هستیم.» فاطمه عبداللهیان، این برخوردهای "غیردوستانه" را ناشی از رشد عدم‌اطمینان عمیقی می‌داند، که در جامعه‌ی مصر نسبت به "خارجی‌ها" وجود دارد.

انتقاد از فیلم

به نظر برخی از منقدان‌ فیلم که مستند "اتوبوس صلح" را به‌طورکلی "خوب" ارزیابی کرده‌‌اند، گفته‌ها و دیدگاه‌های کسانی که مورد مصاحبه قرار ‌گرفته‌اند، با تفسیر یا اطلاعات پیش‌زمینه‌ای یا نظرات مخالف تکمیل نمی‌شود و این امر بر دریافت هدف فیلم، تاثیر می‌گذارد.عبداللهیان، در این باره می‌گوید: «به نظر من فیلم مستند، شکلی از روزنامه‌نگاری نیست و تنها می‌تواند حساسیت برانگیزد. چون روزنامه‌نگاری، فقط به فاکت‌ها تکیه می‌کند. اگر من بتوانم در فیلمم فضایی ایجاد کنم که تجربه‌هایم در آن قابل لمس بشود، یعنی فضایی ایجاد کنم که تماشاچی متاثر شود، آن‌وقت خود او اطلاعات مربوط به فیلم را تهیه می‌کند.» او هم‌چنین اضافه می‌کند: «من هرگز فیلمی نخواهم ساخت که در آن خودم را به عنوان کارشناس مسئله جا بزنم.»

فیلم زن تكواندو کار

نخستین مستند فاطمه عبداللهیان که در رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل تحصیل كرده، "ضربه پا در ایران" عنوان دارد و در آن زندگی روزمره و تمرین‌های سارا خوش‌جمال فکری، ملی‌پوش تیم تكواندوی زنان ایران را در فاصله‌ی زمانی ۹ ماه پیش از آغاز مسابقات المپیك سال ۲۰۰۸ پكن، مراسم انجام آن و بازگشت او را به ایران فیلم‌برداری شده است.

در این فیلم، علاوه بر درگیری‌های روزانه‌ی این تکواندوکار برای تمرین و ورزش، چندین بار هم صحنه‌های برگزاری نماز این زن ملی پوش در محل اردو و اتاق شخصی او و هم‌چنین صحنه‌هایی از ورزش صبح‌گاهی زنان محجبه در اماكن مختلف به نمایش در می‌آید.

"ضربه‌ پا در ایران" که در سال ۲۰۰۹ جوایز بین‌المللی بسیاری را از آن خود کرد، بارها از شبكه‌ی تلویزیونی WDR آلمان نیز پخش شده است.