جهان در آستانه یک بحران مواد غذائی تازه؟

آیا جهان در آستانه یک بحران مواد غذائی شبیه به سال ۲۰۰۸ قرار گرفته است؟ در سپتامبر سال ۲۰۰۸ کمبود و انفجار بهای مواد غذائی به حدی رسید که گرسنگان در هائیتی، فیلیپین و چند کشور آفریقائی سر به شورش برداشتند و فروشگاه‌ها را غارت کردند.

برپایه برآورد مرکز مواد غذائی و کشاورزی سازمان ملل متحد، تولید غلات جهان در سال جاری میلادی دو درصد کمتر از سال گذشته خواهد بود. این امر سبب افزایش بیش از پیش قیمت مواد غذائی می‌شود. میانگین نرخ مواد غذائی، تنها در فاصله ماه ژوئیه تا ماه اوت امسال، ۵ درصد بالا رفت و رکورد دو سال گذشته را شکست.

مواد غذائی چرا گران می‌شود؟

سازمان جهانی مواد غذائی و کشاورزی، دلیل اصلی کاهش تولید مواد غذائی و افزایش بهای آن را آتش‌سوزی بزرگ روسیه و سیل پاکستان می‌داند. اما افزایش مصرف مردم چین، در کنار عطش سیری‌ناپذیر بورس‌بازان، دو دلیل عمده دیگر بروز بحران است.

خطر تشدید بحران مواد غذائی تا آنجا جدی است که کنفرانس پائیزی کمیته مرکزی کاتولیک‌های آلمان، بررسی آن را در دستور کار نشست خود قرار داد. این نشست، امروز (جمعه ۱۹ نوامبر) در بن برپا است. نقش بورس‌بازی در تشدید بحران مواد غذائی، وزن مهمی در رایزنی‌های این کنفرانس یافته است.

وابستگی کشورهای فقیر

اثرات بحران مواد غذائی بیش‌از همه در کشورهای فقیر آشکار خواهد شد. به گزارش سازمان ملل متحد، سال گذشته تعداد انسان‌هائی که از گرسنگی رنج‌می‌برند، در سطح جهان ۱۰۰ میلیون نفر افزایش یافت و به بالای یک میلیارد نفر رسید.

از میان غلات، نرخ گندم بیش از همه بالا رفته است. بسیاری از کشورهای فقیر، به ویژه در آفریقا، مجبورند گندم مورد نیاز خود را وارد کنند.

"راینر لانگ" سخنگوی سازمان امدادی "نان برای جهان" وابسته به کلیسای پروتستان آلمان، پشتیبانی از کشاورزان کوچک کشورهای فقیر جهان را بهترین راه مقابله با کمبود مواد غذائی در این کشورها می‌داند. وی می‌گوید که تنها از این راه می‌توان وابستگی کشورهای کم‌توسعه را به بازارهای جهانی کاهش داد.

چینی‌های پرمصرف

مشکل گرانی مواد غذائی در جمهوری خلق چین نیز به یکی از چالش‌های عمده دولت این کشور تبدیل شده است. ظرف ۱۲ ماه گذشته، در حالی که میانگین قیمت سایر کالاها و خدمات تنها ۶ / ۱ درصد بالا رفت، افزایش نرخ مواد غذائی در چین به بیش از ۱۰ درصد رسید.

به گزارش خبرگزاری رویترز دولت چین تصمیم گرفته که با پرداخت یارانه و کنترل شدید بازار، به مقابله با گرانی مواد غذائی بپردازد. منابع چینی می‌گویند که بخش عمده بحران، ناشی از آن است که سطح رفاه در میان قشرهای متوسط بالا رفته و سبب شده که آنان در مقایسه با گذشته مواد غذائی بیشتری مصرف کنند.

دولت چین، به موازات پرداخت یارانه، تصمیم دارد مجازات‌های سنگینی نیز برای احتکارکنندگان مواد غذائی و بورس‌بازان تعیین کند. براساس برآورد بانک مرکزی چین، تنها در ماه اکتبر امسال، نرخ مواد غذائی در این کشور ۴ / ۴ درصد بالا رفته است.

جواد طالعی

تحریریه: شهرام احدی