درخواست لغو حکم سنگسار: چرخش سیاسی برزیل یا تنها یک ژست انتخاباتی؟

لولا داسیلوا، رییس‌جمهور برزیل، شامگاه شنبه (۹ مرداد / ۳۱ ژوییه)، خواستار آزادی سکینه محمدی آشتیانی، زن ایرانی محکوم به سنگسار شده و اعلام کرد که برزیل آماده اعطای پناهندگی سیاسی به وی است. سکینه محمدى آشتیانى که از سال ۱۳۸۴ در زندان به سر می‌برد متهم به زنای محصنه است.

رییس‌جمهور برزیل در جریان یک نشست انتخاباتی درخواستش را خطاب به رهبر و رییس‌جمهور ایران مطرح کرد. او با بیان اینکه احترام زیادی برای قوانین داخلی کشور ایران قایل است، خواست تا به تکیه بر «روابط دوستانه مشترک دو کشور»، دولت ایران اجازه دهد تا این شهروند ایرانی به برزیل پناهنده شود.

لولا داسیلوا که پیامش از رادیوی این کشور پخش شد، تاکید کرد که «اگر این زن در آنجا مشکلاتی را برای جامعه ایرانی ایجاد می‌کند، ما در برزیل پذیرای او خواهیم بود».

تغییر سیاست در قبال ایران؟

این واکنش رییس دولت برزیل که تحت فشارهای انجمن‌های حقوق بشر در داخل برزیل، انجام گرفته با اعمال سیاست‌های یکی از نزدیک‌ترین متحدین دولت محمود احمدی‌نژاد در یک سال اخیر همخوانی ندارد.

تنها در اویل ماه ژوئن هنگامی که کشورهای عضو دایم شورای امنیت با قاطعیت قطعنامه اعمال تحریم‌ها علیه ایران را تصویب کردند، لولا داسیلوا با انتقاد از سیاست‌های جامعه جهانی علیه ایران، آنها را متهم کرد به جای انتقاد و تذکر به دولتمردان اسراییلی در حادثه حمله به کشتی‌های امداد رسانی به نوار غزه، ایران را متهم می‌کنند.

وی در حالی که اعمال تحریم‌ها را اقدامی علیه حقوق ایرانی‌ها دانسته بود، گفت که «دولت‌ها و ملت‌ها نباید در این خصوص ساکت بمانند و باید چاره‌ای اساسی بیابند و نباید بگذارند که شورای امنیت مانند ابزاری در دست قدرت‌های بزرگ باشد که درباره هر کشوری که می‌خواهد تصمیم بگیرد و سیاسی برخورد کند».

از نظر رییس‌جمهور برزیل، ایران کشوری است که تنها قصد استقلال در زمینه اتمی دارد.

اما این اولین بار نبود که رییس‌جمهور برزیل از دولت محمود احمدی‌نژاد و سیاست‌های او دفاع می‌کرد. رییس‌جمهور برزیل یکی از اولین مقام‌های بلند پایه‌ای بود که در کوران حوادث پس از انتخابات، پیروزی همتای ایرانی خود را تبریک گفته بود.

در یک سال گذشته او یک بار از محمود احمدی‌نژاد دعوت رسمی به عمل آورده و یک بار هم به همراه هیئتی 300 نفره عازم تهران شد. در آن زمان بسیاری از رسانه‌های مخالف دولت برزیل با انتقاد از مقام‌های بلندپایه برزیلی و شخص رییس‌جمهور، این انتقاد را مطرح کردند که «چرا پایمال شدن حقوق شهروندان ایرانی توسط دولتمردان این کشور را نادیده می‌گیرد».

رییس‌جمهور برزیل، با انتقاد از سیاست‌های کشورهای غربی بعد از انتخابات ایران، بر این باور بوده است که می‌توان در سایه تعامل و همکاری‌های اقتصادی، انتقاداتی را نیز نسبت به مبانی حقوق بشر در این کشور بیان کرد. با این حال، او همواره در حواب منتقدان خود اعلام کرده که نمی‌تواند در قوانین داخلی کشورها دخالت کند.

پس از دستگیری و سرکوب‌های گسترده اعتراض‌های مردمی به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، گروه‌های مختلف مدافع حقوق بشر در برزیل با محکوم کردن اقدامات دولت ایران، خواستار توقف دستگیری‌های گسترده و روند اعدام‌ها شده بودند.

در حال حاضر گروهی از فعالان مدنی در برزیل برای سکینه محمدی آشتیانی کمپینی اینترنتی به راه انداخته‌اند. این گروه پیش از این از رییس‌جمهور برزیل خواسته‌ بود با توجه به مناسبات خوب برزیل با ایران، برای لغو حکم سنگسار سکینه محمدی آشتیانی وساطت کند.

به تازگی، حکم سنگسار سکینه محمدی اعتراضات گسترده‌ای را از سوی دولت‌ها و مقامات رسمی بسیاری از کشورهای غربی در پی داشته است. بریتانیا و ایالات متحده این اقدام را محکوم کردند. فرانسه نیز خواستار لغو حکم سنگسار شده و اتحادیه اروپا درباره سرنوشت این زندانی ابراز نگرانی کرده است.

فشارهای جامعه جهانی بر مقامات ایرانی در حالی انجام می‌گیرد که محمد مصطفایی وکیل این متهم ناپدید شده و خانواده وی از سوی مقام‌های امنیتی تحت فشار شدید قرار گرفته‌اند.

انزوای بیش از پیش ایران در عرصه جهانی

در ماه‌های اخیر رییس‌جمهور برزیل به همراه نخست‌وزیر ترکیه با پیشنهاد طرح انتقال سوخت هسته‌ای ایران به ترکیه، خواهان کاهش و توقف فشارهای جهانی علیه ایران شده بودند. تصویب تحریم‌های سازمان ملل و تشدید آن توسط اتحادیه اروپا و آمریکا طرح دو کشور برزیل و ترکیه را تا حدودی نقش بر آب کرد.

محمود احمدی‌نژاد چه در دوره اول ریاست جمهوری خود و چه در دوران کنونی، ارتباط نزدیکی را با اکثر رهبران چپ‌گرا در آمریکای جنوبی برقرار کرده است.

رییس دولت دهم و حامیانش همواره بر این باور بوده‌اند که این کشورها به دلیل نزدیکی جغرافیایی به ایالات متحده، جایگزین مطمئنی برای توسعه سیاست‌های مد نظر جمهوری اسلامی در جهان هستند.

رییس‌جمهور ایران همواره از این کشورها به عنوان «حیات خلوت» آمریکا یاد می‌کند. برخی از صاحب نظران معتقدند که واکنش رییس‌جمهور برزیل به حکم سنگسار سکینه محمدی آشتیانی، بدون در نظر گرفتن دلایل پشت پرده آن، نشانه‌ایست از «چرخش سیاست‌های برزیل در قبال ایران»؛ در حالی که عده‌ای دیگر این درخواست را تنها «یک ژست انتخاباتی» می‌دانند.

AM/RN