درد معده
۱۳۸۴ آبان ۲۱, شنبه
هر كدام از ما دست كم يكبار درد معده را تجربه كرده‌ايم. خالى ماندن طولانى مدت معده يا پر بودن بيش از حد آن هر دو مى‌توانند باعث ايجاد درد شوند. معده يكى از اعضا دستگاه گوارش است و به كيسه كوچكى مانند است كه دو سر دارد. اين كيسه بصورت عمودى در ناحيه شكمى و زير جناغ سينه قرار گرفته است. قسمت بالاى اين كيسه به مرى متصل است. مرى مواد غذايى بلعيده شده را از دهان به معده مى‌رساند. قسمت پايينى معده به روده كوچك متصل مى‌شود، مواد غذايى بعد از هضم در معده به روده كوچك مى‌روند.
بافت معده داراى عضلات نيرومندى است كه پس از ورود غذا به معده با انقباض و انبساط به محتويات درون معده فشار مى‌آورد و موجب له‌شدگى بيشتر مواد غذايى و آسانتر شدن عمل هضم مى‌شود. هضم بيشتر مواد غذايى در معده صورت مى‌گيرد.
ديواره درونى بافت معده شيره‌اى ترشح مى‌كند كه از نظر شيميايى يك تركيب اسيدى است. اين تركيب اسيدى مواد غذايى را تجزيه و آماده جذب به خون مى‌كند. سلول‌هاى جدار درونى معده خود نسبت به اين اسيد مقاوم هستند.
در محل ورود مواد غذايى به معده از مرى و محل خروج اين مواد از معده به سمت روده كوچك دو عضله كوچك حلقوى قرار گرفته‌اند كه به دو كش كوچك دو سر كيسه مى‌مانند. قابليت انقباض اين عضلات فضاى درون معده را به محوطه‌ی بسته‌اى تبديل مى‌كند كه مواد غذايى و شيره اسيدى در آن خوب مخلوط و غذا هضم مى‌شود.
اگر عضله كوچك حلقوى سر معده كه در محل اتصال مرى به معده قرار گرفته است خوب بسته نشود اسيد معده به مرى پس‌زده مى‌شود. جدار درونى لوله مرى نسبت به اين اسيد مقاوم نيست و دچار آسيب مى‌شود. عوامل متعددى مى‌توانند موجب شوند كه اين عضله كوچك خوب بسته نشود. عواملى مانند پر بودن بيش از حد معده، غذاهاى پر ادويه و چرب يا واكنش عصبى و حساسيت بافت معده نسبت به يك ماده غذايى. اين پس زدگى كه به ترش كردن معروف است اگر بصورت مداوم تكرار شود باعث سوختگى يا زخم در اين ناحيه مى‌شود.
اما آنچه شايع‌تر است و اغلب به عنوان التهاب يا زخم معده مطرح مى‌شود در ناحيه انتهايى معده و محل اتصال معده به روده اتفاق مى‌افتد. التهاب يا در موارد پيشرفته، زخم در اين ناحيه نيز از آسيب‌هاى شيره اسيدى معده است. ترشح بيش از حد اسيد بافت اين منطقه را از بين مى‌برد.
تا چند سال پيش اگر از درد و سوزش معده رنج مى‌برديد و به پزشك مراجعه مى‌كرديد قبل از هر تشخيص ديگر با اين پاسخ روبرو مى‌شديد كه اضطراب و ناآرامى علت بيمارى شماست. اما ترشح بيش از شيره معده در اين ناحيه به علت حضور باكترى‌اى بنام هليكوباكترى است. اين باكترى كه بيست سال پيش توسط دو پزشك استراليايى كشف شد با تحريك اين ناحيه منجر به ترشح بيش از حد اسيد معده مى‌شود.
بيست سال طول كشيد تا اين تئورى به اثبات رسيد. اين كشف ارزشمند جايزه نوبل پزشكى سال ۲۰۰۵ ميلادى را براى كاشفان به ارمغان آورد و برگ جديدى به دانش پزشكى افزود.
راه درمان اين بيمارى استفاده از آنتى‌بيوتيك‌هاست. با از بين رفتن باكترى التهاب بافت معده بهبود مى‌يابد. تحقيقات پژوهشگران نشان مى‌دهد حضور اين باكترى در معده ساكنين مناطق خاصى از دنيا مثل جنوب و غرب آسيا شيوع بيشترى دارد. هليكو باكترى مى‌تواند تا مدتها در معده فرد بماند بدون آنكه موجب بيمارى شود. هنوز مشخص نيست كه چگونه و در چه شرايطى اين باكترى فعال مى‌شود. اما مصرف غذاهاى چرب يا پر ادويه در اين منطقه جغرافيايى عاملى است كه مى‌تواند موجب تحريك شود.
شبنم نوريان