دورخیز چین برای بازار آمریکای لاتین

دیگر تنها قطب‌های صنعتی غرب نیستند که دانش و فراورده‌های تکنیکی را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند. امروزه اقتصادهای شکوفا نقش بزرگی در انتقال سرمایه و صنایع به عهده گرفته‌اند. بحران فراگیر مالی این فرایند را تقویت کرد و به اقتصادهای بزرگ فردا، مانند هند، برزیل، آفریقای جنوبی، مکزیک و حتی ترکیه فرصت داد که در سراسر جهان به دنبال بازارهای وسیع‌تر باشند.

اما در رأس اقتصادهای شکوفا چین قرار دارد. حداکثر تا پنج سال دیگر چین جای کشورهای اتحادیه اروپا را در معاملات اقتصادی آمریکای لاتین پر خواهد کرد. حجم صادرات چین به این منطقه که در حال حاضر حدود ۷ و نیم درصد است، در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۱۹ درصد خواهد رسید. همین امروز چین در کشورهایی مانند شیلی، پرو و آرژانتین حضور محسوسی دارد.

"امنیت" برای مواد خام

معاملات اقتصادی چین بر دریافت مواد خام و صدور فراورده‌های صنعتی استوار است. به عبارت دیگر در روابط سنتی میان کشورهای پیشرفته و کشورهای توسعه و همچنین در مناسبات تقسیم کار در سطح جهانی تغییری دیده نمی‌شود. اما گسترش نفوذ چین در اقتصاد جهانی به هرحال مایه نگرانی ایالات متحده و اتحادیه اروپاست. کارشناسان اقتصادی غرب هشدار می‌دهند که چین هرچه بیشتر ذخایر مواد خام جهان را به زیر سلطه خود در می‌آورد. برای کشورهای توسعه‌یافته‌ی غربی مانند آلمان بی‌نهایت مهم است که از جریان مواد خام مطمئن باشند.

امروزه حضور چین در تمام صنایع و بازارها و خانوارها محسوس است. آنتونیو ناوالون، نویسنده و بازرگان اسپانیایی عقیده دارد: «نورد جهانی‌شدن، یعنی قدرت چین. چین اقتصادی پویا دارد که از همه ما مصرف‌کننده می‌سازد به گونه‌ای که برده‌ی تولیدات چین باشیم.» همین هشدار را خاویر سانتیسو، اقتصاددان نامی آمریکای جنوبی، با این کلمات بیان می‌کند: در رابطه با چین، کشورهای آمریکای لاتین باید به ایجاد اشتغال فکر کنند، و مواظب باشند که به "انبار غله" چین بدل نشوند.

رابطه اقتصادی چین با بیشتر کشورهای آمریکای لاتین حالتی متعادل دارد، به گونه‌ای که دو طرف نیازهای اقتصادی هم را تکمیل می‌کنند. تنها در رابطه با مکزیک است که هر دو طرف، به خاطر دسترسی به نیروی کار ارزان، بر سر نفوذ در بازار ایالات متحده با هم رقابت دارند.

بیشتر کشورهای منطقه رابطه‌ای متوازن با چین برقرار کرده‌اند. برای مثال پرو به چین مس و آهن و سرب صادر می‌کند. در سال ۲۰۰۷ چین پروژه بزرگی به حجم ۴ میلیارد دلار برای استخراج معادن در این کشور به راه انداخت. در آرژانتین، صنایع دولتی چین نیمی از شرکت تولید نفت "بریداس" را خریداری کرده است و خریدهای بیشتری را در برنامه دارد.

در ونزوئلا حجم مبادلات بازرگانی با چین به حدود ۹ میلیارد دلار می‌رسد. ونزوئلا روزانه ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام به چین صادر می‌کند. نیمی از این مقدار، برای تأمین اعتباری است که چین برای توسعه شبکه برق و رشد عرصه‌های کشاورزی و صنعتی در اختیار ونزوئلا قرار داده است.

درست مثل آفریقا، در آمریکای لاتین نیز چین در حوزه‌های زیرساختی سرمایه‌گذاری می‌کند، که هم برای دریافت مواد خام مؤثر است و هم به توسعۀ ملی کشورها کمک می‌کند. همان طور که کارشناسان اقتصادی آمریکای لاتین یادآوری کرده‌اند، این کشورها باید مراقب باشند که ورود سرمایه خارجی از کشورهایی مانند چین، به وابستگی آنها به مواد خام منجر نشود. نمونه‌ای از این روند ناگوار را می‌توان در آرژانتین ملاحظه کرد: در این کشور بهترین زمین‌های کشاورزی به کشت سویا برای صدور از کشور اختصاص یافته است.