1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

زمینه‌های بالاگرفتن درگیری سپاه و پژاک در غرب ایران

طاهر شیرمحمدی۱۳۹۴ شهریور ۱۱, چهارشنبه

مقام​های ایرانی از درگیری​های سخت بین نیروهای سپاه پاسداران و اعضای پژاک (حزب "حیات آزاد کردستان") در غرب این کشور خبر داده​اند. دو کارشناس کرد ایرانی انگیزه و زمینه​های این درگیری​ها را توضیح می​دهند.

https://p.dw.com/p/1GPs4
(عکس تزئینی است)
(عکس تزئینی است)عکس: S. Hamed/AFP/Getty Images

بهمن ریحانی، فرمانده "سپاه نبی اکرم" استان کرمانشاه روز دوشنبه (۹ شهریور/ ۳۱ اوت) اعلام کرد که در درگیری نیروهای سپاه با نیروهای به گفته او "ضد انقلاب" تعدادی از این افراد کشته و زخمی شدند. این مقام محلی سپاه پاسداران از "پاکسازی" برخی از مناطق مرزی استان کرمانشاه خبر داد. او همچنین گفت در این درگیری​ها "مقادیر قابل توجهی سلاح و مهمات" نیز ضبط شده است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران هم روز دوشنبه به نقل از امیر شاه آبادی، سرپرست معاونت سیاسی و امنیتی استانداری کرمانشاه گزارش کرد که در درگیری​هایی غرب کشور "تعدادی از نیروهای گروهک تروریستی پژاک در استان کرمانشاه کشته و یا زخمی شدند." امیر شاه آبادی بدون اشاره به میزان دقیق تلفات پژاک افزود که در این درگیری سروان پاسدار عبدالحمید حسینی، یکی از نیروهای "قرارگاه شهید کاظمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی" نیز کشته شده است.

پیش از وقوع این حوادث در استان کرمانشاه، در استان کردستان هم مقامات محلی بروز برخی درگیری​ها را تائید کردند. علیرضا آشناگر، استانداری کردستان، "حمله پژاک" به پاسگاهی در مریوان را تأیید کرده بود.

بیشتر بخوانید: رویارویی پیشمرگه‌های کرد ایرانی با سپاه و دستگیری ۳۰ نفر

اعدام "یک عضو پژاک" در زندان ارومیه

روز چهارشنبه (۲۶ اوت/ ۴ شهریور) و قبل از بروز درگیری​ها در کرمانشاه، بهروز آلخانی، زندانی سیاسی کرد، در زندان ارومیه اعدام شد. آلخانی به "ارتباط با پژاک" و "دخالت در قتل دادستان شهر خوی" متهم شده بود. گروه پژاک اعلام کرده بود که حملات خود را به تلافی حمله سپاه پاسداران به افراد این گروه و "نقض محرز آتش‌بس" انجام داده است.

"حزب حیات آزاد کردستان" معروف به "پژاک" مدعی‌ست "برای احقاق حقوق ملت کرد در ایران" مبارزه می‌کند. فعالیت این گروه بیشتر در مناطق مرزی بین ایران، عراق و ترکیه است و به گفته رحیم رشیدی، روزنامه نگار کرد مقیم واشنگتن، پژاک تحت هدایت و رهبری "حزب کارگران کردستان" (پ‌ک‌ک) فعالیت می‌کند.

رشیدی به دویچه وله می​گوید: «پژاک از نظر سیاسی، نظامی و ایدئولوژی یک گروه وابسته به پ‌ک‌ک است و آقای عبدالله اوجالان را رهبر خود می​داند. این گروه هیچ استراتژی مشخصی در رابطه با حل مسئلە ملی کردهای ایران ندارد. آمار دقیقی هم از تعداد نیروهای این گروه نداریم. پژاک در مرامنامه سیاسی خود هم از سرنگونی جمهوری اسلامی حرفی نمی​زند و اساسا بە سرنگونی رژیم اعتقادی ندارد و به کرات این مسئلە را تکرار کردە است. بنابراین ادعای مبارزه مسلحانه این گروه علیه جمهوری اسلامی ایران، بدون یک استراتژی نظامی و روشن؛ بی​معنی است. سیاست و عملکرد و حتی زبان سیاسی این گروه کپی پ‌ک‌ک است. اما ما می​دانیم که پ​ک​ک یک گروه مربوط به ترکیه هست و ترکیه و ایران شرایط سیاسی، نظامی و اقتصادی متفاوتی دارند. سیاستی که پ​ک​ک در ترکیه پیاده می​کند شاید جواب مثبتی بدهد و موفقیت​آمیز باشد. ولی کپی این سیاست نمی​تواند، خود بە خود در ایران و یا کشور دیگری جواب مشابهە همچون ترکیە بدهد».

سامان رسول‌پور، تحلیل‌گر
سامان رسول‌پور، تحلیل‌گرعکس: Saman Rasoulpour

این روزنامه‌نگار کرد، ضمن اشاره به "نارضایتی حزب دمکرات کردستان ایران و حزب کومله" از اقدامات پژاک، می‌گوید: «این گروه در چند سال گذشتە و با مشارکت رهبری پ​ک​ک، نقاط استراتژی خط مرزی که احزاب اصیل کرد ایرانی چون حزب دمکرات کردستان ایران کە دو دهە پیش در آن مستقر بودند را به سپاه پاسداران ایران واگذار کرده است. این در حالی است کە تاکنون در این رابطە هیچ گونە توضیحی بە مردم کرد ندادەاند».

رشیدی بر این باور است کە توافق اتمی ایران با قدرت‌های جهانی بە سرکوب بیشتر داخلی بە ویژە در کردستان می​انجامد و جمهوری اسلامی در صدد میلیتاریزە کردن بیشتر کردستان است. این روزنامەنگار کرد همچنین معتقد است کە مستقل نبودن پژاک در تصمیم‌گیری سیاسی بە عنوان یک حزب، عملکرد این جریان را نیز زیر سوال بردە است و این تردیدها زمانی بیشتر می‌شود کە پ​ک​ک دارای روابطی خوب با ایران است و در تحولات منطقە هم در جبهە ایران قرار گرفتە است.

"آتش‌بس بین سپاه و پژاک"

سامان رسول پور، تحلیل‌گر ایرانی کرد، هم درباره علل درگیری پژاک با نیروهای سپاه پاسداران به دویچه وله چنین توضیح می​دهد: «اقدامات پژاک تازگی ندارد. در یک دهه گذشته که پژاک فعالیت داشت هر از گاهی درگیری​هایی هم وجود داشته است. در دو سال پیش که درگیری​های گسترده و سختی بین پژاک و نیروهای سپاه پاسداران در کوهستان قندیل درگرفته بود، گفته شد که یک توافقی بین سپاه و پژاک برای آتش‌بس انجام گرفته است. بعد از این آتش​بس حدود دو سالی بود که سلاح‌ها خاموش شد. بر مبنای این توافق پژاک متعهد شده بود که فعالیت مسلحانه خود را متوقف و حمله نکند. متقابلا حکومت ایران هم متعهد شده بود که اعدام زندانیان سیاسی کرد را متوقف بکند. به نظر می​رسد که این اتفاق حدود دو سال افتاد. پژاک حملات خود را تا حدودی متوقف کرد و جمهوری اسلامی ایران هم احکام اعدام را اجرا نکرده بود و تعداد اعدامی​های هم کاهش پیدا کرده بود».

بیشتر بخوانید: تدریس زبان کردی؛ نشانه تغییر سیاست دولت یا بازی سیاسی

اما چه چیز باعث شد که درگیری​ها دوباره از سرگرفته شد؟ رسول​پور به این پرسش دویچه وله چنین پاسخ می​دهد: «به نظر من دو عامل برای این درگیری​ها وجود دارد اولی عامل منطقه​ای و دیگری پیروی از مسئله کنش و واکنش. وقتی جمهوری اسلامی ایران اعدام می​کند، پژاک هم واکنش نشان می‌دهد و حملات انتقام‌جویانه انجام می​‌دهد. اما به لحاظ منطقه​ای هم حکومت ایران از افزایش درگیری بین پ‌ک‌ک و ترکیه خرسند بوده است. دولت ایران مایل نیست مشکل کردها در ترکیه حل بشود چون این مسئله در سرنوشت کردهای ایران هم تاثیر می​گذارد و جمهوری اسلامی می​خواهد که مسئله کرد در ترکیه لاینحل باقی بماند. مسئله حمله به کامیون‌ها و یا حمله به خط لوله را هم رسما پ‌ک‌ک بر عهده نگرفته است».

رسول پور نتیجه می‌گیرد که جمهوری اسلامی ایران بعد از توافق اتمی با ۶ قدرت جهانی این پیام را می​دهد که در داخل تغییری رخ نمی‌دهد و برخورد همچنان از موضع قدرت و اقتدار خواهد بود. این کارشناس تاکید می​کند که تا زمانی که مشکلات کردها به شکل ریشه​ای در ایران حل نشود، شاهد درگیری​ها و خشونت​های بیشتری خواهیم بود.