سال ۲۰۱۶ در فضا چه گذشت

ماه فوریه ماهواره سنتینل− ۳ ای (Sentinel-3A) به فضا پرتاب شد. سنتینل در زبان انگلیسی به معنای "دیده‌بان" است و این دقیقا همان وظیفه‌ای است که این ماهواره بر عهده دارد؛ سنتینل تغییرات اقلیمی کره زمین را زیر نظر دارد و داده‌های جمع‌آوری‌شده خود را به زمین مخابره می‌کند. این ماهواره تا کنون تصاویر بی‌نظیری از فضا و سیاره‌ای که ما انسان‌ها روی آن زندگی می‌کنیم، به ثبت رسانده است.

در روز ۹ مارس ماه برای مدتی روی خورشید سایه انداخته و یک خورشید‌گرفتگی کامل را رقم زد که در بخش‌هایی از اندونزی و منطقه اقیانوس آرام قابل رؤیت بود. در سپتامبر ماه بار دیگر در برابر خورشید قد علم کرد، اما با این تفاوت که این‌بار به دلیل مسافت زیاد ماه تا خورشید، سایه ماه کوچکتر از آنی بود که موجب خورشید‌گرفتگی کامل شود. نتیجه این خودنمایی ماه یک خورشیدگرفتگی حلقوی بود که از زیبایی چیزی کم نداشت.

ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) در سال ۲۰۱۶ پرخبر بود. در ماه آوریل تیم پیک، فضانورد بریتانیایی برای رویارویی با یک چالش ورزشی آستین بالا زد و برای نخستین بار در تاریخ فضانوردی همزمان با ده‌ها هزار دونده در روی زمین در ماراتن لندن شرکت کرد. او موفق شد در سه ساعت و ۳۵ دقیقه ۴۲ کیلومتر بدود و نامش را به عنوان "سریعترین دونده ماراتن در فضا" در کتاب رکوردهای گینس ثبت کند.

روز ۹ ماه مه عطارد، کوچکترین سیاره منظومه شمسی میان خورشید و سیاره زمین قرار گرفت و به این ترتیب یک خورشیدگرفتگی "مینیاتوری" و کوچک را رقم زد. این خورشیدگرفتگی هفت ساعت و نیم طول کشید. قرارگرفتن عطارد، زمین و خورشید روی یک محور پدیده نادری به شمار می‌رود که ۱۳ تا ۱۴ مرتبه در یک قرن رخ می‌دهد. گذر بعدی عطارد در سال ۲۰۲۹ خواهد بود.

کاوشگر فضایی "جونو" روز ۴ ژوئیه در مدار مشتری، بزرگترین سیاره منظومه شمسی قرار گرفت. جونو از زمان آغاز مأموریتش نه تنها اطلاعات ارزشمند بلکه تصاویر زیبایی از این سیاره به زمین فرستاده است. جالب است بدانید که جونو به رغم فاصله زیادش تا خورشید، انرژی (برق) مورد نیازش برای انجام این مأموریت را از طریق صفحه‌های خورشیدی جذب می‌کند.

کاتلین رابینز آمریکایی تابستان ۲۰۱۶ را در فضا سپری کرد. او در ماه ژوئیه به عنوان شصتمین فضانورد زن مأموریتش را در ایستگاه فضایی بین‌المللی آغاز کرد. در سال ۲۰۱۶ او تنها فضانورد زن ساکن در فضا بود. سامانتا کریستوفورتی، فضانورد ایتالیایی دو سال پیش به عنوان نخستین زن فضانورد اهل ایتالیا در ایستگاه فضایی بین‌المللی مستقر شد. در سال ۲۰۲۰ قرار است نخستین زن فضانورد از آلمان راهی این ایستگاه شود.

پس از چند شروع ناموفق سرانجام در ماه سپتامبر موشک "فالکون ۹" متعلق به شرکت فضایی اسپیس ایکس توانست نه تنها با موفقیت پرتاب شود، بلکه به سلامت نیز به روی زمین فرود آید. در ایستگاه فضایی بین‌المللی مقدمات برای خوشامد‌گویی به فضاپیماهای خصوصی در حال آماده‌سازی است. ماه اوت امسال فضانوردان این ایستگاه در مخصوصی را برای اتصال سفینه‌های خصوصی به این ایستگاه نصب کردند.

در ماه سپتامبر علاقمندان به فضا چند قطره اشکی هم فروریختند؛ آن هم برای "خودکشی" فضاپیمای "رزتا". این فضاپیما که توسط کشورهای اروپایی ساخته شده بود در سال ۲۰۱۴ به اطراف سیاره مشتری پرتاب شد و توانست ربات کاوشگر "فیله" را روی دنباله‌دار "چوری" فرود آورد. رزتا پس از انجام موفقیت‌آمیز مأموریتی که بر عهده‌اش نهاده بودند، وادار به نابودی خود شد.

دیدار ناموفق کاوشگر "شیاپارلی" با مریخ بدون شک یکی از لحظات فراموش‌نشدنی سال ۲۰۱۶ است. این کاوشگر در اصل می‌بایست روز ۱۹ اکتبر روی مریخ فرود می‌آمد اما به جای آن سقوط کرده و با سطح مریخ برخورد کرد. تصاویر بدست آمده نشان دادند که این کاوشگر پس از برخورد با مریخ دهانه‌ای را تقریبا به عمق ۵۰ سانتی‌متر در این سیاره به وجود آورده است. شیاپارلی به سازمان فضایی اروپا تعلق داشت.

سامانه ماهواره‌ای ناوبری "گالیلئو" روز ۱۵ دسامبر آغاز به کار کرد. این سامانه که محصول مشترک اتحادیه اروپا و سازمان فضایی اروپاست، از جمله در امر مکان‌یابی و جهت‌یابی فعالیت خواهد داشت. این سرویس گالیلئو در دسترس عموم قرار خواهد داشت. گالیلئو همچنین یک سرویس کدگذاری شده در اختیار نهادهای دولتی اروپا می‌گذارد که در مواقع حساس نظیر وقوع حملات تروریستی به کار گرفته خواهد شد.