سفر اردوغان به ایران - تجارت و احتمالا میانجیگری
۱۳۸۸ آبان ۴, دوشنبه
اهمیت سفر اردوغان به تهران
سفر اردوغان از نظرسیاسی و اقتصادی اهمیت فراوانی دارد. هر دو کشور مصمم هستند سطح مناسبات تجاری را از ۱۱ میلیارد دلار به ۲۰ میلیارد دلار ارتقا دهند. در دیدار اردوغان ۱۸ نماینده مجلس ترکیه ، حدود ۱۰۰ نماینده صاحبان صنایع و تجار از بخش خصوصی این کشور و همچنین بیش از ۴۰ تن از نمایندگان رسانه‌های مهم ترکیه همراهی می‌کنند.
افزون بر اینان احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، تانیر ییلدیز وزیر انرژی و منابع طبیعی و جودت ییلماز وزیر مشاور در امور تجارت خارجی ترکیه با اردوغان در سفر به تهران همراه هستند.
روزنامه‌های ترکیه ضمن اشاره به اهمیت اقتصادی این سفر خبر می‌دهند که نخست وزیر این کشور پس از دیدار از تهران به دعوت باراک اوباما به آمریکا سفر خواهد کرد.
قدمت تاریخی ۵۰۰ ساله
ایران و ترکیه عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو و سازمان کشورهای اسلامی هستند. خبرگزاری ایرنا درباره‌ی مناسبات دو کشور ضمن استناد به گفت‌های مقامهای ایران به زمینه‌های تاریخی روابط اشاره کرده و می‌نویسد: «بیش از ۵۰۰ سال مرزهای دو کشورمرز آرامش و امنیت بوده و قدمتش بیشتر از تاریخ حیات بسیاری از کشورهای دنیاست.»
ایران دومین تامین کننده نفت و گاز ترکیه
مهمترین عرصه‌ی همکاری ایران و ترکیه انرژی است. ترکیه پس از روسیه دومین تامین کننده‌ی گاز این کشور و "پل ارتباطی ایران به غرب" نیز محسوب می‌شود.
ایرانیان بدون دریافت ویزا می‌توانند به این کشورسفرکنند. هر ساله ۵۰۰ هزار ایرانی برای استراحت به سواحل ترکیه مسافرت می‌کنند.
دولت ایران امیدوار است، ترکیه در انتقال گاز ایران به اروپا نیز کمک کند. علی اکبر آقائی، رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ترکیه دراین باره گفته است: «قرارداد انتقال گاز ایران به اروپا می‌تواند در سفر اردوغان به تهران نهائی شود.»
ترکیه در سرمایه گذاری در ایران رتبه دوم دارد
شرکت‌های ترک به لحاظ سرمایه گذاریهای خارجی در ایران دومین رتبه را دارند. هر دو کشور در موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی ویژه ای قرار دارند. ایران نیز برای ترکیه "پل ارتباطی به شرق" محسوب می‌شود.
اردوغان، نخست وزیر ترکیه پیش از سفر خود به پاکستان و ایران در مصاحبه ای که با خبرنگاران در فرودگاه بین المللی آنتالیا انجام داد، خاطرنشان کرد که یکی از موضوع‌های مذاکرات ایران و ترکیه صدور گاز ترکمنستان از طریق ایران خواهد بود. به نظر کارشناسان منافع و نگرانی‌های مشترک هر دو کشور در عراق نیز ایران و ترکیه را نزدیکتر می‌کند.
افت مبادلات ایران و ترکیه
علیرغم صحبت‌های زیاد درباره ظرفیت‌های توسعه مناسبات تجاری، حجم مبادلات بازرگانی ایران و ترکیه در سال پیش افت پیدا کرده است. یک سال پیش احمدی نژاد در استانبول اعلام کرده بود که حجم مبادلات تجاری ایران وترکیه در کوتاه مدت به ۲۰ میلیارد دلار خواهد رسید ولی برخلاف آن مبادلات تجاری افت پیدا کرد. مقامهای ایرانی دلایل آن را "بحران مالی جهانی، کاهش میزان مبادلات تجاری ترکیه با خارج" اعلام کرده اند.
"پائین آمدن قیمت نفت و گاز" هم در افت مبادلات تجاری بین ایران و ترکیه تاثیر داشته است.
برخی از دولتمردان ایرانی ابراز امیدواری کردند که با سفر اردوغان به تهران افت مبادلات تجاری دو کشور پایان یابد.
پیش بینی می‌شود که ۵ تا ۷ سند همکاری بین دو کشور امضا گردد. مهمترین این اسناد مربوط به انرژی خواهد بود.
میانجیگری بین ایران و آمریکا
روزنامه نیویورک تایمز در آستانه سفر اردوغان خبری منتشر کرد مبنی بر اینکه نخست وزیر ترکیه برای میانجیگری بین ایران و آمریکا آماده است. ایران پیشنهاد اردوغان را به صورت علنی رد نکرده و کارشناسان شانس اردوغان را با توجه به نقش و جایگاه این کشور در سیاست خارجی آمریکا و عضویت آن در ناتو و افزایش نفوذ سیاسی ترکیه در منطقه برای تأثیرگذاری در مشکل روابط تهران و واشنگتن قابل توجه می‌دانند.
مقامهای ایرانی بویژه از موضع‌گیری اردوغان در خصوص مسئله هسته ای ایران و صحبت‌های اخیر وی "علیه اسرائیل" اظهار خشنودی کرده‌اند.
اردوغان با اینکه رسما اعلام می‌کند مخالف هرگونه سلاح هسته ای است، برخورد غرب با مسئله هسته ای ایران را "دوگانه" توصیف می‌کند. این موضع‌گیری صریح اردوغان مورد استقبال مقامهای بلندپایه ایرانی قرار گرفته است.
به باور برخی از کارشناسان سفر اردوغان به آمریکا پس از سفرش به تهران به منظور میانجیگری بین آمریکا و ایران انجام می‌گیرد. برخی از روزنامه‌های ترکیه ولی گزارش داده اند که این سفر به تاخیر افتاده است و پس از جشن‌های برپایی جمهوری ترکیه انجام خواهد شد.
تحول اساسی در سیاست خارجی ترکیه
کارشناسان امور ترکیه معتقدند سیاست خارجی ترکیه دستخوش تحول است. ترکیه اکنون تلاش می‌کند کشورهای همسایه را از نظر توجه ویژه در اولویت قرار دهد. در راستای همین سیاست ترکیه با سوریه ۱۲ قرار داد همکاری امضا کرد. سوری‌ها نیز مثل ایرانی‌ها می‌توانند بدون صدور روادید به ترکیه سفرکنند.
اخیرا اردوغان در دیدار از عراق نیز ۴۸ قرارداد دوجانبه امضا کرد. برخی از روزنامه‌های ترکیه می‌نویسند، سیاست خارجی جدید این کشور نقش ترکیه را در میان کشورهای مسلمان منطقه تقویت خواهد کرد و سفر اردوغان به پاکستان و بدنبال آن به ایران نقطه اوج این سیاست خواهد بود.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: رضا نیکجو