سیاست اطلاع‌رسانی ژاپن در برابر آزمونی سرنوشت‌ساز
۱۳۸۹ اسفند ۲۵, چهارشنبه
هر لحظه خبر جدیدی از ژاپن می‌رسد: خبر انفجارهای پیاپی در نیروگاه اتمی فوکوشیما، خبر تشکیل ابر هسته‌ای در سواحل آن منطقه و حرکت آن به سوی توکیو و سرانجام خبر جوشش خطرناک آب در رآکتورها. به جرات می‌توان گفت، ظرف این چند روز لحظه‌ای سپری نشده که حامل خبری بد نباشد.
اما علی‌رغم سیل اخبار، اطلاعات ما از آنچه در ژاپن روی می‌دهد بسیار ناچیز است. چون همه آن اخباری که ما دقیقه به دقیقه از طریق تلویزیون‌ها، از طریق پخش زنده و لحظه به لحظه حوادث و همچنین از طریق گزارش خبرنگارانی که در ژاپن حضور دارند، کسب می‌کنیم، مجموعا تصویری غیرمنطقی و ناساز ارائه می‌کند. گفته می‌شود که رآکتورها اکنون چند روزی است که با خطر ذوب هسته‌ای روبه‌رویند. اما آیا واقعا چنین است؟ اگر چنین است پس ابرهای رادیواکتیو چگونه شکل گرفته‌اند؟ و چرا و چگونه است که رآکتوری که از کار بازایستاده، کماکان می‌سوزد؟ در هسته رآکتورها واقعا چه می‌گذرد؟ آیا پوشش ایمنی این رآکتورها حرارت فزاینده را تاب می‌آورد؟ میزان تشعشعات اتمی در پیرامون فوکوشیما به چه حدی است؟
کارشناسان در پهنای جهان سرگرم گمانه‌زنی پیرامون این پرسش‌ها هستند و هر یک را پاسخ و نظری است متفاوت با دیگری.
برای اطلاعاتی که ما از این ماجرا کسب می‌کنیم دو منبع خبری وجود دارد: شرکت "تپکو" که ناظر بر رآکتورهاست و دولت ژاپن. شرکت تپکو ظرف روزهای گذشته بر آن بوده از اوج فاجعه اتمی فوکوشیما بکاهد. و دولت نیز در کار خود آنگونه که باید و شاید موفق نبوده است. و این نتیجه‌ای است که نخست‌وزیر ژاپن نیز معترف به آن است. اظهار نظر وی حکایت از آن دارد که خود او نیز در جریان ماجرا نیست و به درستی نمی‌داند در فوکوشیما چه می‌گذرد.
حقیقت آن است که ژاپن با مشکلاتی بی‌سابقه روبه‌رو است. سونامی بسیاری از مناطق ساحلی را ویران ساخته، از ده‌ها هزار نفر کمترین خبری در دست نیست و صدها هزار نفر خانه و کاشانه خود را از دست داده‌اند. و کار اسکان دادن به انسان‌هایی که از فاجعه جان سالم به در برده‌اند، در مناطق پیرامونی رآکتورهای اتمی با دشواری‌های بسیاری روبه‌روست.
اما این شرایط ناروشن و دشوار توجیهی برای کاستن از ابعاد فاجعه یا اطلاع‌رسانی نادقیق و ناقص نیست. در سراسر جهان آمادگی برای کمک وجود دارد، اما امدادرسانی زمانی می‌تواند کارساز باشد که آمار و اطلاعات دقیقی وجود داشته باشد. ژاپن پیش از این همواره بر توان خود می‌بالید که بدون نیاز به کمک دیگران بر مشکلات و نارسایی‌های اینچنینی فائق آمده است. اما این بار غرور در برابر ابعاد فاجعه‌ای که رخ داده است، رنگ می‌بازد.
به هر روی می‌توان گفت، سپردن امر مدیریت بحران ناشی از نیروگاه‌های اتمی در فوکوشیما به شرکت تپکو تصمیمی خطا بوده است. و از آن گذشته، عدم کنترل صحت اخبار و گزارش‌های شرکت تپکو و بسنده کردن به اظهارات مسوولان این شرکت نیز خطای دیگری است. دولت ژاپن می‌بایست اکنون یاری و مساعدت کارشناسان بین‌المللی را پذیرا باشد و این امر می‌بایست پیش از آن صورت گیرد که تردد در منطقه به علت تشعشعات اتمی غیرممکن گردد.
برای مردم جهان اطلاع‌رسانی آشفته و درهم و بر هم ژاپن پیرامون ماجرا البته که خوشایند نیست، اما پیآمدهای این خبررسانی غیرشفاف برای مردم ژاپن بسیار وخیم‌تر است، چون بیش و پیش از همه، آنان هستند که می‌بایست در سایه این فاجعه اتمی و طبیعی زندگی کنند.
این طبیعی است که دولت ژاپن خواهان جلوگیری از سراسیمگی مردم در منطقه و حتا بدتر از آن در کلا‌ن‌شهر توکیو با جمعیت ۳۰ میلیونی‌اش باشد. اما خبررسانی نادقیق و به‌کارگیری سیاست اطلاع‌رسانی ناشفاف، دولت را به این هدف نزدیک نمی‌کند. دولت با این سیاست اعتماد مردم را سلب می‌کند و اعتماد عمومی دقیقا همان چیزی است که دولت برای بازگرداندن اوضاع به حالت عادی به شدت به آن نیاز دارد.
نویسنده: سیبیله گولته شرودر
JF/BB