فیلم سه ُبعدی، بُعد جدیدی برای نجات سینما

در آغاز صدا بود و حالا بُعد از راه رسیده است. هر دوی این عناصر، صنعت سینما را فرسنگها به پیش بردند. اوایل قرن نوزدهم، هنگامیکه صدا به سینما راه یافت، تئوری‌پردازانی بودند که نه از نظر تکنیکی، بلکه از دید زیبایی‌شناسانه آینده‌ی این روند را تیره و تار می‌دیدند. از جمله هوگو مونتستربرگ، فیلسوف آلمانی‌، در ۱۹۱۵ در مقاله‌ای با عنوان "چرا به سینما می‌رویم" نوشت: «برای این که ما در هر فیلمی مسحور جادوی این دنیای صامت می‌شویم.» مونتستربرگ معتقد بود که تماشاگر فیلم بیصدا، «برای درک زبان فیلم در آن دنیای صامت، کمبود هیچ عاملی را حس نمی‌کند: نه طنین صدا، نه کلام، نه رنگ و نه بُعد.» تجربه‌ی سالهای پس از فیلم صامت، عکس نظر مونتستربرگ را ثابت کرد.

بُعد در سینما

شمار زیادی از دست‌اندرکاران فیلم، اکنون که بُعد به سینما راه یافته، به این پدیده با همان شک و تردید می‌نگرند. در مقابل، بسیاری از فیلمسازان معتقدند که این روند، همچون روند جاگیری صدا در فیلم، اجتناب‌ناپذیر است و کارگردانان و فیلمنامه‌نویسان باید موازین زیبایی‌شناسی جدیدی ابداع کنند که با این تکنیک همآهنگ و همخوان باشد. لودگر پفانتس که استاد مدرسه‌ی عالی طراحی در کالسروهه است، معتقد است که فیلم سه ُبعدی، در آینده جهان سینما را فتح خواهد کرد.

در حال حاضر این فیلمهای کارتونی سه بُعدی است که میلیونها سینمارو را به سالنهای تاریک سینما می‌کشاند. فیلمهایی که کمپانی تولید فیلم والت دیسنی، برای مثال، ساخته است: "آلیس در سرزمین عجایب" یا "شرک". برخی از دست‌اندرکاران سینما پیش‌بینی می‌کنند که موفقیت فیلمهای سه‌بُعدی تنها به ساخت فیلمهای کارتونی محدود نمی‌ماند. ویم وندرز، کارگردان مشهور آلمانی، به عنوان مثال، در حال حاضر در شهر ووپرتال در حال ساختن فیلم مستند سه‌بُعدی‌ای در باره‌ی زندگی و کار طراح رقص پرآوازهی آلمان‌ی، پینا باوش است که چندی پیش به‌طور ناگهانی درگذشت.

از هیچکاک تا کمرون

انگیزه‌ی دست‌اندرکاران سینما برای ساخت فیلم سه‌بُعدی، همان انگیزه‌ای است که حدود ۶۰ سال پیش باعث "کشف" صدا در عالم این هنر شد: کشیدن مردم به سینما؛ این ابداع در گذشته به‌دلیل مبارزه با "تأثیر مخرب تلویزیون" عنوان می‌شد که به هر خانه‌ای راه یافته بود و امروز به‌خاطر مبارزه با "عادت‌های مخرب" است؛ عادت‌هایی چون در خانه نشستن و دیدن فیلمها با DVD، وقت‌کشی با بازیهای کامپیوتری و آیپد...

برای ساختن فیلم سه بُعدی، دوربین مخصوصی لازم است. بدون استفاده از عینکهای ویژه، دیدن سه بُعدی عناصر نیز، ممکن نیست. با این که تقریباً بیش از ۱۱۵ سال است که جهان سینما، ساخت فیلم سه بُعدی را تجربه کرده و آلفرد هیچکاک، به اصرار کمپانی فیلمبرداری "برادران وارنر" سالهای شکوفایی‌اش را با ساختن فیلم "ام را نشانه قتل بگیر" (۱۹۵۴) جشن گرفت، ولی به‌نظر می‌آید که تازه در این قرن است که با پیشرفتی همه‌سویه در صنعت ساخت فیلم‌های سه بُعدی روبرو هستیم.

فیلم "آواتار"، ساخته‌ی جیمز کمرون، گرچه اولین فیلم از این دست نبود، ولی گامی بزرگ در این راه محسوب شد. داستان "آواتار"، به نوعی بازخوانی جدیدی از حدیث تکراری سنگدلی انسان متمدن در رفتار با طبیعت و همنوع خود است. این فیلم از نظر تکنیکی، نماهای زنده و دیجیتالی را در کنار هم به نمایش می‌گذارد. جیمز کمرون، ولی کل فیلم را به صورت سه‌بعدی فیلمبرداری کرده است. استفاده از سیستم فیوژن که او به‌همراه وینس پیس در طول هفت سال متکامل کرد، بسیار تعیین‌کننده بود. دست‌اندرکاران سینما می‌گویند، این سیستم کم‌نقص‌ترین سیستم ضبط تصاویر به صورت سه‌بُعدی است.