قوه قضائیه – از "ویرانه" تا "زمین موات"
۱۳۸۸ مرداد ۲۲, پنجشنبه
با این که شاهرودی پس از دو دوره پنج ساله نسبت به ادامه ریاست قوه قضائیه عدم تمایل نشان داده است، هنوز برخی منابع خبری از امکان ابقای وی به وسیله آیت‌الله خامنه‌ای می‌نویسند، اما بیشتر منابع خبری، از آیت‌الله صادق لاریجانی عضو شورای نگهبان به عنوان جانشین شاهرودی در قوه قضائیه خبر می‌دهند. به گزارش خبرگزاری فارس، مراسم تودیع شاهرودی و معارفه صادق لاریجانی قرار است روز شنبه با حضور محمود احمدی‌نژاد و علی لاریجانی به عنوان روسای قوه مجریه و مقننه روز شنبه برگزار شود.
خبرگزاری فارس روز چهارشنبه ۲۱ مرداد نوشت که آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی در پایان دوران ریاست قوه قضائیه، به شورای نگهبان خواهد پیوست و جای صادق لاریجانی را خواهد گرفت. در شورای نگهبان ۶ فقیه عضویت دارند که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای منصوب می‌شوند. ۶ عضو دیگر این شورا را، حقوق‌دانان تشکیل می‌دهند.
در تیررس انتقادهای تند
آیت‌الله شاهرودی، ده سال پیش، هنگامی که به جای محمد یزدی بر مسند ریاست قوه قضائیه تکیه زد، اعلام کرد که از قوه قضائیه ویرانه‌ای را تحویل وی‌داده‌اند. شاهرودی قول داد که دست به اصلاح قوه قضائيه بزند و اقداماتی نیز در این زمینه انجام داد. اما مجموعه عملکرد وی، در این دوران ده ساله، بارها مورد انتقاد شدید شخصیت‌های حوزوی، حقوقی و دانشگاهی قرار گرفت.
اوج این انتقادها زمانی بود که در خشونت‌های پس از انتخابات ۲۲ خرداد امسال، قوه قضائیه، ضعف خود را در زمینه برخورد با نقض حقوق شهروندی نشان داد. در این دوران، گروهی از قضات دادگستری تهران، طی نامه سرگشاده‌ای به شاهرودی نوشتند که وی در قوه قضائیه ویرانه محمد یزدی را به "زمین موات" تبدیل کرده است.
دلیل اصلی انتقاد قضات، محاکمه گروهی‌ی دستگیرشدگان رویدادهای پس از انتخابات بود. آنها، این محاکمات را "دادگاه نمایشی- فرمایشی" و "محاکمه فله‌ای شهروندان" خواندند و نوشتند که چنین نمایش‌هائی مایه شرمساری قضات است و رئیس قوه قضائیه باید در برابر آن موضعی روشن اتخاذ کند.
نامه‌های محقق داماد و فرید مدرسی
متن دیگری که در داخل و خارج از کشور بازتابی گسترده یافت، نامه سرگشاده آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد، استاد کرسی فقه، حقوق و فلسفه حوزه و دانشگاه بود. محقق داماد ضمن انتقاد شدید از عملکرد ضعیف شاهرودی در دوران ده ساله ریاست قوه قضائیه، خطاب به وی نوشت: «کاش در حوزه علمیه به کار تدریس و پژوهش ادامه داده بودید». محقق داماد، افزود: «قوه قضائیه به عنوان رکن اصلی امنیت اجتماعی در زمان شما نه تنها متزلزل، بلکه در ملاء عام ویران شد و این بهای کمی نبود که ملت ایران پرداخت.»
فرید مدرسی، نویسنده هفته‌نامه شهروند امروز، یکی دیگر از چهره‌هائی بود که در یک نامه سرگشاده، با اشاره به زندانی شدن گروه وسیعی از فعالان سیاسی و اجتماعی اصلاح طلب در پس انتخابات ۲۲ خرداد، شاهرودی را مورد انتقاد قرار داد. در این نامه، از شاهرودی خواسته شده بود که قبل از ترک پست ریاست قوه قضائیه حکم آزادی همه زندانیان را صادر کند و برای اجرای آن اقدام کند.
از طلبگی در نجف تا ریاست قوه قضائیه
سید محمود هاشمی شاهرودی، در سال ۱۳۲۷ خورشیدی در شهر نجف متولد شد. پدرش آیت‌الله سید علی حسینی شاهرودی از استادان حوزه علمیه نجف بود. رئیس فعلی قوه قضائيه، پس از گذراندن دوره ابتدائی و دروس سطح به حلقه درس آیت‌الله محمد باقر صدر پیوست و در دوران تبعید آیت‌الله خمینی به عراق، مدتی نیز شاگرد وی بود. او، در سال‌های نخست استقرار جمهوری اسلامی، به دلیل تعقیب خانواده‌اش از سوی صدام حسین به ایران مهاجرت کرد.
جانشین شاهرودی کیست؟
آیت‌الله صادق اردشیر لاریجانی، از فقهای شورای نگهبان، برادر علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی است. وی نیز، مثل سلف خود شاهرودی در نجف متولد شده و اکنون ۴۹ ساله است. لاریجانی دروس سطح را نزد سید کاظم حائری، سید مهدی نبوی، صلواتی و کرباسی فرا گرفت و دوره "خارج" را در مکتب پدرش هاشم آملی و حسین وحید خراسانی گذراند. وی که دارای اصالت مازندرانی است، در سال ۱۳۵۶ به حوزه علمیه قم وارد شد. بیشتر استادان لاریجانی در دروس فقهی، بستگان نزدیک وی بوده‌اند. او داماد آیت‌الله حسین وحید خراسانی است.
صادق لاریجانی، از روحانیون متعصب اصولگرا است و بیشتر ناظران بر این عقیده‌اند که قوه قضائیه ایران، تحت ریاست وی، در برخورد با حقوق شهروندی، وضعیتی بهتر از دوران ده ساله شاهرودی نخواهد داشت.
نویسنده: جواد طالعی
تحریریه: رضا نیکجو