ممنوعیت "نقاب" و "حجاب"، موضوع بحث در کشورهای عربی
۱۳۸۹ مهر ۱۸, یکشنبه
در کشورهای عربی "نقاب" عبارت است از پوششی که از سر تا پا را دربرمی‌گیرد، یعنی آنچه در ایران به آن "چادر" می‌گویند. در این کشورها "حجاب" معنای پوششی را می‌دهد که برای چهره استفاده می‌شود و با زدن آن به صورت، تنها چشمها را می‌توان دید، یعنی آنچه در ایران به آن "نقاب" اطلاق می‌شود.
وقتی برخی کشورهای اروپایی مانند بلژیک و فرانسه علیه "نقاب" و "حجاب" قانون وضع کردند، صداهای اعتراضی در چند کشور عربی بلند شدند که می‌گفتند مسلمانان در اروپا مورد تبعیض قرار می‌گیرند. بخشی از مسلمانان در اروپا هم از تبعیض علیه مسلمانان و نقض حقوق بشر سخن می‌گفتند. در این میان کمتر به این نکته توجه می‌شود که در خود کشورهای اسلامی هم منتقدان به "نقاب" و "حجاب" وجود دارند.
ممنوعیت "نقاب" و "حجاب" برای مربیان و دانشجویان در سوریه
موضوع "نقاب" و "حجاب" که پیش آمد، سوری‌ها حتی سریع‌تر از فرانسوی‌ها عمل کردند: دو هفته پیش از اینکه مجلس فرانسه استفاده از "نقاب" و "حجاب" را در مجامع عمومی این کشور ممنوع کند، دولت سوریه دست به اقدامات شدیدی زد: ۱۲۰۰ معلم زن که با نقاب سر کلاس درس حاضر می‌شدند، دیگر اجازه نیافتند درس بدهند، آنان را در جاهایی به خدمت گماشتند که به طور مستقیم با کودکان ارتباطی نداشته باشند. کمی پس از آن هم دانشجویان دختری که "نقاب" و "حجاب" می‌پوشیدند، از ورود به کلاس‌های درس دانشگاه منع شدند.
دعد موسی، وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان در دمشق، پایتخت سوریه، است. وی اقدام دولت سوریه را این گونه توضیح می‌دهد: «در دبستان‌ها مشکل زیادی در رابطه با این معلم‌ها وجود داشت. ایجاد رابطه بین معلم‌ها و دانش‌آموزان سخت بود. برای همین وزارت آموزش و پرورش تصمیم گرفت این معلم‌ها را از بخش آموزشی دور کند. در مورد دانشگاهها هم گفتند که بخاطر تعداد بالای دانشجویان "نقاب‌پوش" و "باحجاب" ایجاد ارتباط مشکل است.»
اقدام دولت سوریه غیرمترقبه بود. چون در سوریه، مثل بسیاری دیگر از کشورهای اسلامی، در سالهای اخیر بر شمار زنانی که با "نقاب" و "حجاب" دیده می‌شوند، افزوده شده، اگر چه بیشتر زنان سوری چهره خود را نمی‌پوشانند.
«واهمه از اسلامی شدن جامعه»
دولت بشار اسد با وجود روابط نزدیکی که با ایران و سازمانهای اسلام‌گرایی چون حماس و حزب الله دارد، دولتی "سکولار" به شمار می‌رود و در کنار گروههای اپوزیسیون دمکرات، گروههای اسلام‌گرا را هم سرکوب می‌کند.
چیزی که موسی از آن به عنوان "مشکل ایجاد ارتباط" نام می‌برد، در واقع اقدامی علیه اسلامی‌کردن شدید جامعه است. اما دعد موسی هم پیوند مستقیمی میان ممنوعیت "نقاب" و "حجاب" در فرانسه و اقدامات دولت در سوریه نمی‌بیند. او معتقد است که در سوریه استفاده از "نقاب" و "حجاب" در مجامع عمومی به طور کامل ممنوع نخواهد شد. وی می‌گوید: «نقاب، مثل تروریسم، مشکلی بزرگ و جهانی نیست، بلکه بیشتر مشکلی حاشیه‌ای است.»
مخالفت با "نقاب" و "حجاب" تا سطح روحانیان در مصر
در مصر هم کشمکش بر سر نقاب وجود دارد. حتی در محافل مذهبی هم از پوشش افراطی انتقاد می‌شود. عبدالمعطی البیومی، عضو شورای عالی روحانیان دانشگاه الازهر، در میانه ماه گذشته (سپتامبر) از ممنوع شدن "نقاب" در فرانسه حمایت کرد. وی در گفت‌وگو با دویچه وله هم تصریح کرد که استفاده از "نقاب" و "حجاب" ربطی به اسلام ندارد. به گفته وی، جایی را در قرآن یا احادیث نمی‌توان یافت که زنان را موظف به چنین پوششی کرده باشد.
وی می‌گوید: «بعضی وقت‌ها حتی پوشش کامل می‌تواند برای محیط زندگی خطرناک باشد. آدم نمی‌داند که آن زیر زن پنهان شده یا مرد، اسلحه یا وسیله خطرناک دیگری دارد یا نه. برای همین من از قانون فرانسه خوشم می‌آید که پوشش کامل را بدلایل امنیتی ممنوع می‌کند.»
البیومی معتقد است که این وظیفه هر جامعه‌ای است که خودش حدس بزند کجا خطر وجود دارد و اقدامات لازم را در آنجا به عمل آورد. وی می‌گوید: «ما هم ترجیح می‌دهیم اگر حفظ امنیت در مصر ایجاب کند، استفاده از "نقاب" و "حجاب" را در مجامع عمومی ممنوع کنند. در اینجا مدام دادگاههایی تشکیل می‌شود برای محاکمه مردانی که با استفاده از "نقاب" و "حجاب" مرتکب جرم شده‌اند. به همین خاطر، اکثر ما در دانشگاه الازهر موافق ممنوعیت استفاده از "نقاب" در مجامع عمومی هستیم.»
نظر اخوان‌المسلمین
عصام العریان، رئیس دفتر سیاسی اخوان‌المسلمین، که گروهی اسلام‌گرا و مخالف دولت مصر است، به شدت مخالف چنین ممنوعیتی است. او در مصاحبه با دویچه وله گفت: «به نظر من این کار احساسات مذهبی مردم مصر را جریحه‌دار می‌کند و فکر می‌کنم بالاخره یک نفر پیدا بشود که عاقل باشد و جلوی چنین کاری را بگیرد. فکر می‌کنند می‌توانند با ممنوع کردن "نقاب" و "حجاب" از طریق قانون مانع رشد افکار افراطی در اروپا یا مصر بشوند. اما جلوی این گونه افکار را فقط با افکاری دیگر می‌شود گرفت.»
العریان مدعی است که دولت مصر می‌خواهد به بهانه مبارزه با تروریسم از میزان نفوذ اسلام‌گرایان در جامعه بکاهد. در این میان گروه اخوان‌المسلمین از "حجاب" زن با استدلالی دفاع می‌کند که اغلب از سوی مخالفان ممنوع کردن "نقاب" و "حجاب" در اروپا شنیده می‌شود، و آن اینکه: مسلمانان سزاوار احترام‌اند و نباید با آنها بخودی خود به عنوان خطری برای امنیت رفتار کرد.
KG/MM