پله، بهترین فوتبالیست قرن

اِدسون آرانتِس دو ناسیمنتو، ملقب به پله در روز ۲۳ اکتبر سال ۱۹۴۰ در برزیل به دنیا آمد. او در سن ۱۱ سالگى توجه مربیان فوتبال را به خود جلب کرد، در سن ۱۵ سالگى به خدمت باشگاه صاحب‌نام "اف. ث. سانتوس" درآمد و یک سال بعد، یعنى در سال ۱۹۵۶، اولین گل‌ خود را براى این تیم به ثمر رساند. بدین ترتیب جای شگفتی نیست که فدراسیون فوتبال برزیل پله را براى حضور در جام جهانى ۱۹۵۸ سوئد، به اردوى تیم ملى فرا خواند.

در این مسابقات بود که جهان با ستاره‌اى استثنایى آشنا شد، ستاره‌اى ۱۷ ساله که در دریبل‌زنى مهارت کامل داشت، همه جا را می‌دید، پاس‌هاى دقیق مى‌داد و به هیچ مدافعی رحم نمی‌کرد.

پله در آن زمان در کنار واوا و گاریشنا، یکی از ۳ عضو مثلث جادویی برزیل بود. این ستا‌ره‌ی نوظهور در مرحله‌ی گروهی این رقابت‌ها مصدوم شد، اما به اصرار دیگر بازیکنان تیم ملی، در دیدارهاى حساس بعدى به میدان رفت.

پله در یک چهارم‌نهایى جام جهانی ۱۹۵۸ سوئد، یک گل به تیم ملی وِلز زد، در دیدار نیمه‌نهایى، سه بار دروازه‌ی فرانسه را گشود و در فینال هم دو گل از ۵ گل تیمش را به سوئد به ثمر رساند. تیم ملی برزیل در دیدار نهایی ۵ بر ۲ میزبان را شکست داد و پله بدین ترتیب در سن ۱۷ سالگی نخستین قهرمانی جهان را تجربه کرد.

دو دوره‌ی بعدى جام جهانى فوتبال در شیلى (۱۹۶۲) و انگلیس (۱۹۶۶)، دوره‌هاى تلخى براى پله بودند. وی در بازی نخست در شیلى چنان مصدوم شد که باقی بازی‌هاى تیمش را از جایگاه تماشاگران دنبال کرد. برزیل در دیدار نهایی این جام ۳ بر یک چکسلواکى سابق را شکست داد و قهرمان جهان شد.

پله در جام جهانى ۱۹۶۶ انگلیس هم به وضعیت مشابهى دچار شد و در مرحله‌ی گروهی از صحنه بازی‌ها کنار رفت. تیم برزیل نیز به دلیل دو باخت ۳ بر یک از پرتغال و مجارستان، در همین مرحله حذف شد.

تولد دوباره

سال ۱۹۷۰، سال بازگشت پله بود. این بازیکن استثنایی دنیای فوتبال در جام جهانى ۱۹۷۰ مکزیک، در کنار ستارگان دیگر، یکى از بهترین تیم‌هاى ملی برزیل در طول تاریخ این کشور را تشکیل مى‌دادند.

در روز ۲۱ ژوئن ۱۹۷۰، دیدار فینال جام جهانى مکزیک در حضور ۱۰۵ هزار تماشاگر بین دو تیم برزیل و ایتالیا برگزار شد. لاجوردی‌پوشان ایتالیا در دقایق نخست، بازى را تحت کنترل خود داشتند.

در دقیقه ۱۸ بازى، پله‌ی ۲۹ ساله در پى سانتر ریولینهو، با ضربه سر توپ را در دروازه ایتالیا جا داد و یکصدمین گل برزیل را در رقابت‌هاى جام جهانى به ثمر رساند. او با این گل نخستین بازیکنی لقب گرفت که در فینال دو جام جهانی فوتبال گل‌زنی کرده است.

ایتالیا اگرچه در این دیدار موفق به زدن گل تساوى شد، اما در پى گل جرسون در دقیقه ۶۶، پله دو بار گل ساخت و برزیل با پیروزى ۴ بر یک بر ایتالیا، برای سومین بار قهرمان جهان شد و جام "ژول ریمه" را براى همیشه به خانه برد.

تارچیسیو بورجنیش، یکى از مدافعان سِمِجِ ایتالیا که در طول بازى هم‌چون سایه پله را دنبال مى‌کرد، بعد از شکست ۴ بر یک ایتالیا در این دیدار، گفت: «قبل از بازى دائم به خود مى‌گفتم که پله هم مثل بقیه آدم‌ها از گوشت و پوست تشکیل شده؛ اما اشتباه کرده بودم.»

پله سرانجام در سال ۱۹۷۷ به فعالیت حرفه‌اى خود خاتمه داد و رکوردى استثنایی بر جای گذاشت: وی هزار و ۳۶۳ بازى در پیراهن تیم ملى برزیل و باشگاه‌هاى مختلف انجام داد و در طى این بازی‌ها هزار و ۲۸۱ گل به ثمر رساند.

فدراسیون جهانی فوتبال (FIFA) پله را به‌عنوان "بهترین فوتبالیست جهان" در قرن بیستم و کمیته بین‌المللى المپیک (IOC) او را در سال ۱۹۹۹ به‌عنوان "برترین ورزشکار" قرن بیستم برگزیدند.

SA/PB