کودک آزاری: تربیت یا جرم؟

موضوع گفتگوی دویچه‌وله با عشرت قلی پور،  فعال حقوق کودک و از مسئولان بنیاد "امیدمهر"، فرهنگ عمومی جامعه در قبال حقوق کودک و موانع قانونی مواجهه با کودک آزاری است.
 

دویچه وله: داغ کردن بچه‌ها در بهزیستی زنجان بازتاب گسترده‌ای یافته است. آیا این اولین مورد کودک آزاری در اینگونه موارد است یا چون عکس‌ها و خبرش در همه جا پخش شد، چنین بازتابی پیدا کرده؟

عشرت قلی‌پور: این اولین بار نیست و مطمئنا آخرین بار هم نخواهد بود. خبرهای زیادی از خشونت و بی‌توجهی مربیان در شیرخوارگاهها و مراکز نگهداری کودکان داریم. امیدواریم بهزیستی به تقاضای سازمان‌های غیردولتی توجه کند که خواستار نظارت بر مراکز نگهداری کودکان، نوجوانان و جوانان هستند.

اطلاع دارید که در گزینش مربیان و خدمه مراکز بهزیستی چه معیارهایی در نظر گرفته می‌شوند؟

من اطلاع دقیقی از نحوه انتخاب و استخدام این مربیان ندارم اما مطمئن‌ام که باید حتما دوره‌های خاصی را دیده و تحصیلات حداقلی در رشته‌های کودکیاری داشته باشند.

در آغاز صحبت گفتید این اولین مورد آزار بچه‌ها نیست. از مواردی که شاهد بوده‌اید، برای ما می‌گویید؟

یادم هست وقتی خانه کودک شوش بودم گزارش دادند که یک نوجوان در مرکز نگهداری اراک با مربی درگیر شده و مربی او را به شدت کتک زده و تنبیه کرده است. درپیگیری‌ها، متوجه شدم  پدر و مادر این پسر در یک نزاع خانوادگی و در اثر تیراندازی از بین رفته‌اند و اینها سه بچه هستند که در مرکز بهزیستی نگهداری می‌‌شوند. بعد گفتند که این بچه را پس از تنبیه بدنی شدید، به کانون اصلاح و تربیت فرستاده‌اند. مورد دیگر، چند  دختردر معرض آسیب در مرکز بهزیستی بودند که بخاطر یک درگیری، آنها را به زندان اوین فرستاده بودند! باید توجه کرد که این دخترها به لحاظ روحی کاملا به‌هم ریخته هستند و ناآرامی‌های درونی دارند که ممکن است به شکستن شیشه یا وسایل خوابگاه در بهزیستی منجر شود. مجازات این کارها که زندان کردن نیست...

اساسا آزار کودک در ایران چگونه تعریف می‌شود؟   همین مورد داغ کردن بچه، در برخی خانواده‌ها یک تنبیه رایج تلقی می‌شود..

بله! کودک آزاری در ایران از نظر تئوری، جرم شناخته شده، اما پدر و مادر از اتهام کودک آزاری مستنثا هستند. موارد گزارش از کودک آزاری به غیر از پدر و مادر می‌تواند پیگیری قانونی داشته باشد اما عمده‌ی داغ کردن و کتک زدن با کابل و کمربند و کوبیدن سر بچه به دیوار، در خانواده   و توسط پدر و مادر انجام می‌‌شوند. امیدواریم با نگاهی دوباره به مواد قانونی کودک آزاری، پدر و مادر هم شامل کسانی شوند که در صورت این اعمال، بتوان برایشان مجازات قانونی در نظر گرفت. از نگاه حقوقی، حتی یک نگاه غضبناک به کودک هم، آزار او تعریف می‌شود. اما متاسفانه توهین، تحقیر، توسری زدن و تنبیه شدید بدنی کودک، در ایران شایع است.

افکار عمومی نسبت به کودک آزاری چقدر حساس است؟

کودک آزاری هنوز عمل بدی در جامعه محسوب نمی‌شود. هر پدری حق دارد فرزندش را بزند و تنبیه کند. هر عمویی خود را پدر می‌داند. هر دایی‌ای خود را ولی بچه می‌داند. این اتفاق‌ها در خانواده‌های ایرانی می‌افتند. جامعه ما از نظر فرهنگی در مورد حقوق کودک، فقیر است. با خانواده‌ها که صحبت می‌کنیم می‌گویند چه کنیم؟ بچه حرف‌ شنوی ندارد و او را تنبیه می‌کنیم. در رسانه‌ها هم در این مورد کم می‌نویسند. در تلویزیون فیلم‌هایی نشان می‌دهند از خشونت با کودک، گروگان گرفتن کودک، توهین به بچه‌ها و این خودش الگوهای کودک آزاری را ترویج می‌کند. ما امیدواریم با فرهنگ‌سازی، مردم را حساس کنیم که به محض دیدن کودک آزاری، اطلاع بدهند. اورژانس بهزیستی، خط تلفن ویژه برای اطلاع رسانی در مورد آزار کودکان دارد. انجمن حمایت از حقوق کودک، تلفنی دارد به نام "صدای یارا".   اما نقص اصلی اینست که دست افراد از نظر قانونی بسته است. تنها خبرگرفتن که کافی نیست. باید قوانین اصلاح شوند که بتوان عاملان آزار کودکان را تحت پیگرد قرار داد.

مردم   و شهود، به "صدای یارا" زیاد زنگ می‌زنند؟

بله! بسیار زیاد. ولی خبرها را وقتی ضمانت اجرایی و قانونی برای دنبال کردن‌شان نیست، تنها با تاسف و درد می‌شنویم.