یوهان کرایف، "سلطان" بى تاج و تخت

یوهان کرایف در روز ۲۵ آوریل ۱۹۴۷ در آمسترادام به دنیا آمد. خانه‌ی پدری او در نزدیکى ورزشگاه اختصاصی تیم "آژاکس"، باشگاه پرآوازه‌ی آمستردام قرار داشت. یوهان در کودکی پدرش را از دست داد و مادرش مجبور شد براى گذران زندگی به‌عنوان نظافتچى، از جمله در باشگاه آژاکس کار کند. همین رخدادها بودند که سرنوشت یوهان کرایف را رقم زدند.

به عقیده کارل هاینس هوبا، یکى از روزنامه‌نگاران معروف ورزشى در آلمان، «کرایف از معدود بازیکنانى‌ست که با فوتبال بزرگ شده است؛ همان‌طور که فرزند یک کشاورز از کودکی کشاورزى را می‌آموزد یا فرزند یک ماهیگیر که تمام روز با پدرش مشغول ماهیگیرى است.»

کرایف در ۱۳ سالگى ترک تحصیل کرد تا تمام وقت و توانش را صرف فوتبال کند. رینوس میشل، مربى معروف هلندى که در آن زمان سرمربی آژاکس بود، به نبوغ و استعداد وی پى برد و در ۱۵ نوامبر ۱۹۶۴ کرایف ۱۷ ساله را برای نخستین بار در ترکیب تیمش قرار داد. کرایف در همان بازی اولین گل خود در لیگ دسته‌ی برتر هلند را به ثمر رساند.

کرایف دو سال بعد نه تنها با آژاکس آمستردام قهرمان باشگاه‌هاى هلند شد، بلکه براى اولین بار هم با پیراهن تیم ملى فوتبال کشورش پا به میدان گذاشت. این ستاره‌ی هلندى با توجه به تکنیک، سرعت و هوش سرشار در بازی‌گردانی، به کارگردان همه‌کاره‌ی تیم در زمین بازى تبدیل شد.

کرایف با وجود جثه‌ی نسبتا ریزنقش، در جنگ تن‌به‌تن بسیار قدرتمند بود. وی در عین حال هم گل مى‌زد، هم گل مى‌ساخت، و هم توپ را با مهارت پخش مى‌کرد.

رنوس میشل، سرمربی دهه‌ی ۱۹۷۰ تیم ملى فوتبال هلند، با داشتن مهره‌اى چون یوهان کرایف، توانست "فوتبال ناب" را پیاده کند؛ فوتبالى تهاجمى که در آن بازیکنان دائم در حال جنبش بودند و لحظه به لحظه موقعیت خود در زمین را تغییر می‌دادند. بدین ترتیب در هنگام دفاع فضا تنگ می‌شد و در هنگام تهاجم، فضاى بیشتری براى حمله به‌وجود می‌آمد.

در جام جهانى ۱۹۷۴ آلمان، انقلاب تاکتیکى هلند، همه را شگفت‌زده کرد. البته این تیم با وجود ارائه‌ی بازی‌های تهاجمى و زدن گل‌های تماشایى، سرانجام در دیدار نهایى، ۲ بر یک مغلوب میزبان شد، هر چند به عقیده بسیاری، هلند تیم برتر میدان بود. تنها مرهمى که درد این شکست را اندکی تسکین داد، انتخاب کرایف به عنوان بهترین بازیکنان جام جهانى ۱۹۷۴ بود.

این بازیکن نابغه، با تیم ملى هلند موفق به کسب هیچ عنوانى نشد و به همین دلیل مى‌توان او را "سلطان بى تاج و تخت" عالم فوتبال دانست. البته کرایف در سطح باشگاهى افتخارات بسیاری کسب کرد. این ستارۀ بزرگ به همراه آژاکس آمستردام ۷ بار قهرمان هلند شد و در سال‌هاى ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۳، سه بار پیاپى جام قهرمانان باشگاه‌هاى اروپا را به دست آورد. کرایف در سال ۱۹۷۳ راهى اسپانیا شد و فصل تازه‌اى را در باشگاه بارسلونا آغاز کرد. او با این تیم هم قهرمان باشگاه‌هاى اسپانیا شد.

کرایف در سال ۱۹۸۴ به فعالیت حرفه‌اى‌اش به‌عنوان بازیکن پایان داد. او البته هم‌چنان به فوتبال وفادار ماند و اگرچه دوره‌ی مربیگرى ندیده بود و مدرکى نداشت، سرمربی‌گرى تیم‌هاى صاحب‌نامى چون آژاکس و بارسلونا را برعهده گرفت. او به همراه این تیم‌ها موفقیت‌هاى بسیاری، از جمله ۴ دوره قهرمانى پیاپى در لیگ دسته اول اسپانیا، را در کارنامه‌ی خود ثبت کرد.

اگرچه حضور بین‌المللى کرایف نسبتا کوتاه بود و این بازیکن استثنایى هرگز موفق نشد به همراه تیم ملى کشورش عنوان قهرمانى جهان را کسب کند یا بر سکوی نخست اروپا بایستد، اما مقایسه‌ی فوتبال او با ستارگانى چون پله، بکن‌باوئر و مارادونا، قیاس نادرستی نیست.

SA/PB