Бугарскиот бриселски театар на апсурдот

Понекогаш си велам дека зад сиов кошмар со бугарското вето мора да има некоја банална причина. Можеби тоа е затоа што во времето кога на Западот и во Југославија беа популарни драмите на апсурдот на Бекет и на Јонеско, во бугарските театри уште се играа драми во соцреалистичкиот дух. Можеби затоа бугарската политика кон Македонија денес посака на бриселската сцена да постави бугарска верзија на славниот западноевропски театар на апсурдот. За да и‘ покаже на ЕУ дека и бугарската политика може да биде „аванградна“. А како што се случува со сите  задоцнети нешта, и овој бугарски театар на апсурдот е епигонски, па е повеќе трагикомедија одиграна во балкански провинциски театар, отколку вистинска метафизичка критика на стварноста, како што беше прочуената драма на Бекет, „Чекајќи го Годо“. Затоа денес во Брисел се игра драмолетката „Чекајќи да се вразуми Бугарија“.

Како секогаш во театарот, и публиката во ЕУ засега ја гледа со здодевност неоригиналната уметност на  некогашната земја-членка на Источниот блок. Можеби затоа што има разбирање дека таа досега немала можност да се испроба во вистински авангардна уметност. Којзнае, можеби ЕУ навистина ѝ дава шанса на Бугарија да покаже оригиналност повеќе од чест кон Кристо, кој беше роден во Бугарија? Веројатно затоа и бугарските политичари сега се обидуваат невешто да го имитираат Кристо, па несмасно го „пакуваат“ Брисел, обвивајќи го  со своите историски платна, за да ја покажат пред јавноста на ЕУ само својата „објективна вистина”. Впрочем, Бугарија има искуство во  „пакување“ на фактите. Таа беше најверниот вазал на советската политика, откако претходно од лукративни причини неколку години беше  исто толку верен сојузник во оската со Третиот Рајх. Тие кои лесно ги менуваат костумите и униформите, мора да имаат многу кратко паметење. Притоа краткото паметење е најобичен трик, во кој „жртвата“ се напаѓа, за да може „џелатот“ да  се преоблече во костумот на невиност. И тоа само за да  спречи публиката во ЕУ да се потсети на времето, во кое бугарските власти играа во еден друг европски театар, кој остана запаметен како најголемата трагедија на човештвото.

Бугарските актери денес се обидуваат да го уверат Брисел дека Бугарија е вистинската жртва во Втората светска војна, затоа што од Тито ѝ биле  „одземени“ Македонците. Со тоа треба да се заборави дека  во  времето кога тие ја „администрираа“ Македонија како сојузници на Третиот Рајх, таму беа жртвувани дванаесет илјади Евреи! Бугарски актери прават се‘, токму во ЕУ, која беше создадена врз урнатините од Втората светска војна, врз  ридовите од мртвите еврејски тела и со паметењето на злосторствата во Аушвиц, да подметнат своја „драмолетка“, во која треба да владее амнезија за еврејските жртви од Македонија не само кај драматургот, туку и кај публиката. Затоа што кога би  започнала вистинска дискусија за улогата на Бугарија во Втората светска војна, тогаш би станало јасно дека бугарските власти ги жртвуваа Евреите за да можат да ја остварат својата политика на „бугаризација” на локалното словенско население во Македонија, како што потврдуваат најновите историски студии во Германија. Ако тоа население имало толку јасна бугарска национална свест, како што тврдат денешните бугарски политичари, зошто тогаш нивните предци, „бугарските администратори“ во Македонија, морале да спроведуваат државна програма за „бугаризација“ на словенското население? Впрочем, во Македонија уште постојат живи сведоци на Втората светска војна.

Други колумни од авторката:

-Формула за „фашистичкото минато“ во спорот со Бугарија

-Наследените трауми, бугарската писателка Капка Касабова и јас

-Да беа Бугарија и Македонија како Германија и Полска

Цинизам е кога бугарските политичари својата политика кон Македонија ја нарекуваат политика на „пријателство и добрососедство“. Ако беа искрени во тоа, тие ќе го следеа моделот на вистинското помирување на западно-европските народи. Ќе учеа од Германија, од постапките на Вили Брант, кој го потпиша договорот за неменување на границите со Полска, знаејќи дека, на пример, со тоа сите протерани Германци од Шлезија засекогаш ќе го изгубат правото на својата татковина.Тој знаеше дека вистинскиот мир бара болни компромиси и симболични знаци на покајание од оние шо ги започнале војните. Само тогаш може  светот, но, пред се‘, жртвите на војните, да веруваат во нивните искрени намери. Бугарските историчари  мора да знаат дека германските историчари не им поставуваа ултиматуми  на своите полски колеги. За жал, денешните  бугарски политичари и историчари се  воспитани во духот на бугарскиот социјализам, а не во духот на европското критичко соочување со сопственото минато. Затоа и нивното  разбирање на „политиката на пријателство и добрососедство“ не може да е онаа на германските политичари од седумдесеттите години.Секако, бугарските политичари  го разбираат  добрососедството на  балкански начин. Кога  тие ќе речат дека  со соседот сакаат да имаат братски односи, тој  има причина да трепери од страв пред таква братска љубов. Затоа што таа во минатото значеше дека тој сака да ја освои неговата територија. Затоа актерите во новиов бугарски театар на апсурдот во Брисел бездруго инспирацијата не ја нашле во вистинското помирување на народите по урнекот на тоа меѓу Германија и Франција. Такви помирувања на Балканот ќе останат уште долго научна фантастика. На нив балаканските народи, жедни за мир и прогрес, ќе мора да чекаат барем уште еден век. Денешното помирување „а ла Софија“ мириса на нафталин, затоа што нејзините актери играат со костумите од времето пред Балканските војни.

И додека седите во публиката како обичен гледач  на новата бугарска  епигонска театрологија, сфаќате зошто Бекет не можел да биде роден на   Балканот. Затоа што апсурдот на Балканот не е творечка метафора, туку очајна и стравотна  реалност. На Балканот уште  јавето е продолжение на ноќните кошмари. Само во контекст на новите мистериозни „нон-пејпери“ станува „логично” зошто Бугарија откако со голема помпа потпиша договор за пријателство со Македонија (во времето кога таа уште беше БЈРМ), одеднаш го смени мислењето и се одлучи со меморандуми да го „патентира“ во ЕУ своето исконско право на „сопственост“ врз Македонците и врз нивниот јазик. Ако Бугарија пред  седум децении во Третиот Рајх го „патентираше“ правото на територијата на Македонија, за со него  да го  добие и  населението, сега таа можеби се обидува, „патентрајќи” го своето право врз Македонците, во  идната  „распродажба на територии“ на балканскиот пазар да добие и „парче“ од  распарчената територија. Затоа таа инсистира на тоа дека не смее да се употребува само името „Северна Македонија“, затоа што таа имала  „патент“ и за него. Затоа и во бугарските медиуми македонскиот јазик се‘ почесто се нарекува „северномакедонски“, а Македонците „Северномакедонци“.За да делува веродостојно тврдењето на бугарските политичари дека Македонците биле веќе еднаш „клонирани“  исконски „Бугари“, кои денес се преимнеувале во „Северномакедонци“. Се чини дека бугарските политичари и идеолози ја проицираат својата сопствена авторитарна свест  врз Македонците, сакајќи  пред ЕУ- јавноста да ги претстават како  луѓе кои лесно се „преименуваат“.

Сево ова докажува дека театарот на апсурдот  како уметничко дело, кое ја демаскира лажната стварност, не може да се игра на ваквиот Балкан, кој уште сонува за освојување земји и народи. А тоа ќе биде така се‘ додека апсурдот како маскирање на стварноста уште ќе се игра во  балканската политика. Тој политички епигонски театар продолжува да манипулира со минатото и со одамна мртвите херои за прозаичните цели на својата дневна политика. Дури и кога авторите како Јонеско или Сиоран или Кристо се раѓаат на Балканот, тие можат да  го демаскираат апсурдот на балканската политика само  на театарските сцени во Западна Европа.