Bóle kolan biorą się nie tylko z nadwagi. Nowe badania

Najnowsze prace badawcze wykazują, że bóle stawów kolanowych mają wiele przyczyn. Dla pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów kolanowych każdy krok czy wstanie wiąże się z cierpieniem. Artroza kolan może być następstwem stanów zapalnych albo konsekwencją wieloletniego przeciążenia stawów np. przez nadwagę.

Choroba naszych czasów

Amerykańscy naukowcy opublikowali obecnie w fachowym czasopiśmie „PNAS” wyniki badań, w których przedstawiają zupełnie inny obraz tego schorzenia. Zbadali oni, jak zmieniała się liczba pacjentów z artrozą od czasów prehistorycznych, poprzez wczesno-przemysłowe do współczesnych. Stwierdzili przy tym, że liczba ta wzrosła ponad dwukrotnie.

– Największą niespodzianką było dla nas to, że dzieje się tak nie za sprawą wydłużenia okresu ludzkiego życia czy rozpowszechnionej otyłości, ale przede wszystkim za sprawą warunków współczesnego życia – powiedział jeden z autorów badań Ian Wallace z uniwersytetu Harvard.

Szkielety sprzed 6000 lat

Naukowcy zbadali w całych Stanach Zjednoczonych ponad 2000 ludzkich szkieletów pod kątem występowania schorzeń stawów kolanowych. Niektóre ze szkieletów (176) liczyły kilka tysięcy lat - pochodziły z okresu 6000 do 300 lat p.n.e. 1581 szkieletów pochodziło od osób żyjących we wczesnych czasach przemysłowych, które zmarły w latach 1905-1940. 819 szkieletów należało do ludzi z czasów współczesnych, którzy zmarli w latach 1976-2015.

Artrozę naukowcy stwierdzili w przypadku 16 proc. szkieletów z czasów współczesnych, w 6 proc. w tych z czasów wczesno-przemysłowych i w 8 proc. w tych z czasów prehistorycznych. Wyniki te zostały potem przepuszczone przez filtr wieku, płci i wagi. Lecz także po tej selekcji częstotliwość występowania schorzeń artretycznych w stawach kolanowych u ludzi, którzy zmarli po II wojnie światowej była ponad dwukrotnie większa niż u ludzi z czasów wczesno-przemysłowych.

O artrozie mowa jest wtedy, gdy następuje zanik tkanki chrzęstnej w stawach przy jednoczesnym powstawaniu osteofitów (wyrośli kostnych) wokół stawu. Wiąże się to zawsze z silnymi bólami i ograniczeniem zdolności ruchowych.

Co piąty Amerykanin po ukończeniu 45 lat cierpi to schorzenie, po 60. roku nawet co trzeci.

Ruch dobry, ale nie dla wszystkich

Schorzenie to nie jest wyłącznie związane z procesem starzenia się organizmu – stwierdzili autorzy badań. Aby mu zapobiegać, trzeba dowiedzieć się czegoś więcej o czynnikach ryzyka. Naukowcy przypuszczają, że degeneracja następuje przez zbyt mało ruchu, co prowadzi do zaniku chrząstek i osłabienia mięśni. Szkodliwa jest także dieta np. zbyt bogata w wysoko przetworzone węglowodany.

Za szkodliwe uważa się także chodzenie po twardym asfalcie, niewłaściwe obuwie i stany zapalne stawów. Oraz oczywiście przeciążenie stawów na skutek nadwagi czy otyłości.

Niemcy rekordzistami endoprotez

– Ta praca badawcza jest szalenie ciekawa – podkreśla Karl-Dieter Heller z Brunszwiku, sekretarz generalny Niemieckiego Towarzystwa Endoprotetycznego. Częstotliwość występowania schorzeń stawów kolanowych i związanych z tymi operacji endoprotetycznych bardzo rośnie w Niemczech. Nie można tego wytłumaczyć tylko tym, że coraz więcej ludzi cierpi na otyłość. Jest to ważny czynnik, ale nie jedyny – wyjaśnia.

– Inne przyczyny wymieniane przez naukowców z Harvardu uważam za jak najbardziej zrozumiałe. Ludzie mało się ruszają, czy to w pracy, czy w czasie wolnym od pracy, co powoduje że tkanka chrząstki kolanowej jest niedożywionia, uszkodzona i ulega zanikowi. To sprawia, że każdy ruch potem związany jest z bólem. Jest to proces, który sam się napędza.

Jak podaje Niemieckie Towarzystwo Endoprotetyczne, w Niemczech co roku wszczepianych jest 170 tys. sztucznych stawów kolanowych i 230 tys. stawów biodrowych. W przypadku operacji kolana pacjenci są coraz młodsi. Już około 20 proc. jest poniżej 60. roku życia.

 

DPA / Małgorzata Matzke