"Homo balcanicus" - bałkańska kultura macho

Złoty łańcuch na szyi rzuca się w oczy tak samo jak kluczyki do mercedesa. Co najmniej dwa smartfony leżące ostentacyjnie na kawiarnianym stoliku świadczą o tym, że ich właściciela na wiele stać. Jeszcze nie padło ani jedno słowo, a już wszystko jest jasne: tak dla męskiej części mieszkańców Półwyspu Bałkańskiego wygląda tokowanie cietrzewia szukającego samiczki i szczęścia w życiu.

Niemieckie dziennikarki w swych felietonach często rozwodzą się nad tym, jak prezentują się męscy osobnicy z otaczającego je świata: niemęscy, nieśmiali, niezdecydowani, po prostu mięczaki. Za to gatunkowi homo balcanicus oczami naukowca przyjrzała się Gabriella Schubert, Węgierka, profesor na wydziale slawistyki uniwersytetu w Jenie.

"Moim zdaniem homo balcanicus jest typem mężczyzny, który wykształcił się po przemianach, jakie miały miejsce na Bałkanach, i wywodzi się z różnych środowisk, wręcz z półświatka". To mężczyźni, którzy skorzystali na przejściowym chaosie po zmianach systemowych i dorobili się sporych pieniędzy.

Fajne chłopaki i ich dziewczyny

W ich życiu nie wszystko działo się zgodnie z obowiązującym prawem. Wielu mężczyzn z tej nowej elity wywodzi się ze środowisk przestępczych, ochroniarskich czy miłośników sportów obronnych. Z jednej strony posługują się oni najnowocześniejszą techniką, z drugiej strony pielęgnują tradycyjne zachowania macho i chcą mieć u swojego boku kobiety, odpowiadające ich gustom, wyjaśnia autorka naukowej analizy.

Są to z reguły kobiety stylizujące się na seksbomby i - ku radości gatunku homo balcanicus - dysponując imponującymi walorami fizycznymi nie starają się ich ukryć, a wręcz przeciwnie, eksponują je przez skąpy przyodziewek. Także i w krajach zachodnich nie brak tak zjawiskowych osobników, ale w Europie południowo-wschodniej występują one zdecydowanie częściej - kobiety tam są bardziej skłonne spełnić oczekiwania mężczyzn, czy to pod względem ubioru czy upodobań kulinarnych. Ich matki i babcie zadbały odpowiednio wcześnie, podobno nieświadomie, o to, by taki typ kobiety u boku mężczyzny nie zaginął.

Kobiety do kuchni

Za tymi rolami przypisanymi do płci w krajach Europy południowo-wschodniej kryje się głęboko zakorzeniona od stuleci tradycja patriarchatu, obowiązującego na Bałkanach. Gabriella Schubert opisuje go jako społeczny ład o bardzo silnej strukturze. Dawniej silne rodzinne więzy były potrzebne, aby przetrwać w ciężkich czasach. Także dziś na przykład w Albanii i Kosowie istnieją jeszcze rodzinne klany, żyjące wedle starych reguł. Z tego względu rodzina i społeczeństwo definiują kobiety zawsze poprzez ich rolę jako matki, w idealnym przypadku jako matki syna czy kilku synów, zauważa Gabriella Schubert. Kiedy ojciec nie ma syna, jest to mankamentem, bo musi być przecież męska ciągłość rodu.

Tradycyjnej roli kobiety jako żony i matki nie zmienił żaden przełom i zwrot, czy też socjalizm, stwierdza prof. Schubert z Jeny. Kobiety pracowały co prawda na pełnych etatach, ale po długim dniu w fabryce czy biurze musiały jeszcze prowadzić dom. Wychowanie dzieci też uważane było za domenę kobiet, bo przecież homo balcanicus czuł i czuje się powołany do wyższych spraw. Nawet jeżeli polegają one na piciu piwa przed telewizorem, czy pogawędką z kumplami, podczas gdy kobieta krząta się po kuchni.

W pełnym rynsztunku na plac zabaw

Od kobiety oczekuje się, że zarobi na utrzymanie rodziny i że perfekcyjnie wypełni rolę matki i pani domu, wyglądając przy tym ponętnie. Najlepiej, kiedy z dzieckiem idzie na plac zabaw ubrana tak, jakby szła na prywatkę czy do dyskoteki: pełny makijaż, wysokie obcasy i mini-spódniczka.

Lecz Gabriella Schubert stwierdziła, że tradycyjne role powoli zaczynają zanikać. Młode dziewczyny z Bałkanów podróżują po świecie i widzą, że można żyć inaczej, że kobiety mogą się samorealizować według własnych wyobrażeń. Możliwe więc, że w przyszłości homo balcanicus będzie miał trudności w znalezieniu idealnej partnerki.

Alexandra Scherle / Małgorzata Matzke

red.odp.: Bartosz Dudek/Pa