„Między filmami“ - Berlinale w fotografii

Pełen werwy i pomysłów Dieter Kosslick stoi na czele festiwalu od 2001 r. Angażuje się zwłaszcza na rzecz niemieckiego kina. Do szacownego i nieco zakurzonego festiwalu wnosi nową energię. Ale festiwalowy dyrektor ze Szwabii nie stroni od zbytku i luksusu. Chętnie kroczy z gwiazdami po czerwonym dywanie, jak na zdjęciu z Judi Dench.

Berlinale nabrało barw właściwie dopiero w ostatnich latach – przynajmniej takie wrażenie wywierają zdjęcia pokazywane na wystawie. Na jubileuszowym, 60. festiwalu w 2010 r. pojawił się Leonardo DiCaprio. Łowcy autografów wtykali jeszcze wtedy gwiazdorom aparat do ręki, żeby zrobić sobie z nimi zdjęcie. Dziś wydaje się to przeżytkiem z innej epoki.

W 1955 r. przy okazji piątej edycji festiwalu organizatorzy inwestują w reklamę i marketing. 10 lat po zakończeniu II wojny światowej RFN ma należeć do Zachodu także kulturalnie. Plakaty Berlinale są widoczne też we wschodnim, radzieckim sektorze części miasta, a sensację budzą światowe sławy, takie jak brytyjski aktor Peter Ustinov.

Latem 1961 r. – Berlinale odbywa się jeszcze w czerwcu/lipcu, świat nie jest co prawda w porządku, ale miesiąc później o tak promienny uśmiech byłoby trudno: burmistrz Berlina Willy Brandt wita amerykańską gwiazdę Jayne Mansfield i jej męża. Jakieś pięć tygodni później w sercu miasta powstaje mur dzielący je przez prawie trzy dziesięciolecia.

Zimna wojna odciska swoje piętno na festiwalu. Gwiazdy, tak jak Claudia Cardinale, chętnie fotografują się na tle muru. Dość osobliwe zderzenie dwóch światów - po jednej stronie hollywoodzki blask, po drugiej nieludzka polityka.

Pierwsze Berlinale po wzniesieniu muru odbywa się w 1962 roku. Fotograf Heinz Köster łapie amerykańskiego aktora Jamesa Stewarta na Ernst-Reuter-Platz. Bardzo symboliczne zdjęcie – w dotkniętym zimną wojną mieście może być lodowato także latem – przynajmniej takie wrażenie sprawia Stewart. A może po prostu miał pecha i tylko nie dopisała pogoda.

Epokowe zmiany rozpoczęte rokiem 1968 i następujące po nim przemiany społeczne wnoszą wiele innowacji także na Berlinale. Charakterystyczne stają się dla festiwalu jego sekcje. W 1976 r. kierownictwo Berlinale przejmuje krytyk filmowy Wolf Donner (na zdjęciu), który przeobraża je w „robocze spotkania filmowe”. Dwa lata później festiwal po raz pierwszy odbywa się w lutym.

W 1988 r. także w Berlinie czuje się przemiany polityczne. Festiwalowy program odzwierciedla głasnost i pierestrojkę Michaiła Gorbaczowa – pojawiają się budzące sensację filmy z Europy Wschodniej. Zachód pokazuje dwie produkcje kultowej reżyserki francuskiej Nowej Fali Agnès Varda z Jane Birkin (na zdjęciu). Hollywood rozczarowuje komercją.

W 1993 r. dochodzi do pamiętnego spotkania. Reżyser Billy Wilder, który w 1961 r. podczas budowy muru kręci w Berlinie swój film „Raz, dwa, trzy”, po ponad trzech dziesięcioleciach wraca do niemieckiej stolicy. Do zdjęcia pozuje przed Bramą Brandenburską z odtwórcą głównej roli Horstem Buchholzem.

Wystawa w berlińskim muzeum kina jest też oczywiście ukłonem w stronę festiwalowych fotografów. Chyba najbardziej znaną z nich była gdańszczanka Erika Rabau, drzemiąca na tym zdjęciu. Niewysoka blondynka, która chętnie nosiła ubrania z czarnej skóry, od 1972 r. do 2016 była oficjalną fotografką Berlinale. Pracowała niemal do końca życia, zmarła w kwietniu 2016.