Film Davida Wnendta „Kriegerin”
10 stycznia 2012
David Wnendt osiągnął sukces. Jako młody reżyser nakręcił film, który także z uwagi na aktualne wydarzenia w Niemczech warto zobaczyć. Jeszcze przed kilkoma miesiącami ten film zostałby prawdopodobnie uznany za zbyt stereotypowy i przerysowany. Jednak czasem fikcyjna historia może stać się realna. „Kriegerin” (w wolnym tłumaczeniu: „Wojowniczka”) opowiada historię młodej dziewczyny Marisy, która jest członkiem grupy neonazistów w jednym z prowincjonalnych miasteczek na wschodzie Niemiec.
W listopadzie niemieckiej policji udało się rozbić skrajnie prawicową grupę terrorystyczną, tzw. Zwickauer Terrorzelle, która w latach 2000-2006 zamordowała 9 imigrantów, a w roku 2007 policjantkę. Według wyników dotychczasowego śledztwa do grupy należały trzy osoby : Beate Zschäpe, Uwe Mundlos i Uwe Böhnhardt. Krótko przed ujęciem przez policję Uwe Mundlos i Uwe Böhnhardt popełnili samobójstwo. Po rozbiciu grupy w Niemczach znowu rozgorzała dyskusja na temat delegalizacji faszyzującej, prawicowej Narodowodemokratycznej Partii Niemiec (NPD).
Nazistowskie symbole i rasistowskie ataki
Nastoletnia Marisa dorasta na prowincji wschodnich Niemiec. Na ciele ma wiele tatuaży – większość z nich to symbole nazistowskie. Jej przyjaciele to młodzi mężczyźni, którzy - tak jak ona - sympatyzują z neonazistami. Wszyscy nienawidzą cudzoziemców. Pewnego dnia - w ataku złości - Marisa potrąca samochodem dwóch afgańskich uchodźców. Dalszy ciąg filmu przedstawia nawrócenie Marisy, która podejmuje próbę nawiązania kontaktu z uchodźcami i pomaga im w ucieczce do Szwecji.
Przed laty Wnendt pojechał na wschodnią prowincję kraju, żeby sfotografować zniszczone ruiny byłych fabryk. Podczas podróży poznał wielu nastolatków ze środowiska neonazistowskiego. „ Nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że w tych wschodnich wioskach neonazizm to zjawisko powszechne. To jest bardzo interesujące, lecz zarazem zastraszające” – opowiada Wnendt. Po podróży zaczął bardzo intensywnie zbierać materiały na ten temat. Dowiedział się, że w ugrupowaniach prawicowych jest aktywnych wiele kobiet: „Ilość kobiet w organizacjach neonazistowskich gwałtownie wzrosła. Kobiety odgrywają tam często ważną rolę na różnych płaszczyznach”.
Prawdziwi ludzie
Reżyserowi produkcji „Kriegerin” zależało na tym, żeby dokładnie przedstawić środowisko nazistowskie. Wnendt inscenizuje w swoim filmie na przykład napady w tramwaju na obcokrajowców oraz wiele innych ataków rasistowskich. Młodzież spotyka się tu, aby oglądać filmy propagandowe i śpiewać pieśni prawicowe. Bohaterowie filmu nie są odizolowani – reżyser pokazuje także ich rodziny, zrozpaczone matki i bezsilnych ojców. Dzięki temu postaci są bardziej autentyczne. Niestety, jedna z kluczowych sytuacji filmu jest zainscenizowana zbyt pośpiesznie i jest dla widza niewiarygodna. To scena, w której Marisa bliżej poznaje afgańskiego uchodźcę. Dla publiczności pozostanie zagadką, dlaczego Afgańczyk szuka pomocy właśnie u Marisy. Także droga do nawrócenia dziewczyny jest nierealna z psychologicznego punktu widzenia .
Mimo kilku zastrzeżeń, „Kriegerin” robi wrażenie i zmusza do refleksji. „Ten film powinien uświadamiać, a nie pouczać” – mówi Wnendt. „Mój film to nie jest tania rozrywka, on powinien prowokować”. „Kriegerin” to próba zrozumienia środowiska prawicowego i rządzących nim mechanizmów.
Brak perspektyw
Film proponuje niepełne odpowiedzi na pytanie o przyczyny neonazizmu w tym słabym ekonomicznie rejonie Niemiec. To przede wszystkim brak perspektyw, bezrobocie, a także polityczna próżnia, która pozostała po rozpadzie NRD. Powodów szukać można również na płaszczyźnie psychologicznej (zazdrość, walka o władzę i status w grupie). W przypadku młodych ludzi potrafi się to z łatwością przekształcić w przemoc i rasizm.
„Tematy i poglądy prawicowej sceny przeciekają także do innych grup społecznych” – twierdzi Wendt, ponieważ wiara w demokrację zanika. Co drugi obywatel byłej NRD nie uważa demokracji za optymalną formę sprawowania władzy. Tu również żyje wielu Niemców wrogo nastawionych do obcokrajowców, choć nie są nastawieni prawicowo.
David Wnendt nakręcił bardzo aktualny film. Fakt, że jego reżyserski debiut wzbudza tyle zainteresowania, powinien mu schlebiać. Mimo że „Kriegerin” opowiada fikcyjną historię, widz zdaje sobie sprawę z jej realnego potencjału.
Jochen Krüten / Magdalena Jagła
red. odp.: Monika Skarżyńska