Niezwykły dialog papieża i rabina. Będzie książka

Na 220 stronach papież i rabin rozmawiają o Bogu i świecie. Zaczynają pytaniem o istnienie Boga, kończą pytaniem o przyszłość religii. Po drodze dyskutują o diable i Holokauście, o argentyńskiej juncie, fundamentalizmie, eutanazji, komunizmie, globalizacji, władzy pieniądza, korupcji i grzechu, biedzie, nauce... Są to rozmowy przyjaciół, zarazem dwóch mądrych głów, rozmowy oparte na podstawach chrześcijaństwa i judaizmu, ale dalekie od skostniałych dysput, prowadzone prostym, zrozumiałym językiem i nadzwyczaj interesujące.

Tę wieloletnią wymianę myśli pewnego dnia obydwaj rozmówcy postanowili utrwalić na piśmie, by włączyć w ten sposób do dyskusji wszystkich, którzy mają na to ochotę. Jorge Bergoglio był wówczas arcybiskupem Buenos Aires, dziś jest papieżem. Abraham Skorka, z wykształcenia m.in. biofizyk, jest dyrektorem seminarium rabinackiego w stolicy Argentyny. W 2010 r. książka ukazała się po hiszpańsku. 9 maja 2013 ukaże się jej niemieckie wydanie.

Fragmenty dialogów zamieścił w swoim dzisiejszym (2.05.13) wydaniu dziennik „Die Welt”, wybierając pasaże m.in. o roli kobiety, homoseksualizmie i eutanazji.

„Macho w spódnicy”

Pytanie, dlaczego w Kościele katolickim kobiety mogą wprawdzie sprawować wiele funkcji, ale nie mogą być kapłanami, Franciszek tłumaczy prosto: „Ponieważ najwyższym kapłanem jest Jezus, mężczyzna”. Dodaje, że tradycja teologiczna definiuje kapłaństwo jako powołanie mężczyzny, co nie znaczy, że rola kobiety jest drugorzędna. Jest inna, zdefiniowana w postaci Maryi, stojącej wręcz ponad apostołami - tłumaczy dzisiejszy papież Franciszek. Podkreśla jednocześnie, że kobieta przez wieki była krzywdzona, "wykorzystywana do zdobywania pieniędzy i niewolniczej pracy" i spychana na drugi plan. Ale także filozofia ruchu feministycznego nie przydaje kobiecie należytej jej godności, co więcej: „istnieje niebezpieczeństwo, że stanie się macho w spódnicy”, cytuje Jorge Bergoglio „Die Welt”.

Ten podział ról i rola przypisywana kobiecie w chrześcijaństwie, w podobny sposób pojawia się w tradycyjnym judaizmie, tłumaczy z kolei Abraham Skorka. W ogóle w wielu kulturach mężczyzna posiada więcej władzy, niż kobiety. I także judaizm nie ustrzegł się przed tymi wpływami. Ale jeżeli zgodnie z Talmudem mężczyźnie trudno o rozwód, to dzieje się tak dla ochrony kobiety, by bardzo pragmatycznie - miała zapewnione środki do życia.

"Duchowny nie ma prawa nikogo zmuszać"

Do czego nie ma prawa duchowny, to do wtrącania się w prywatne życie człowieka i zmuszania go do czegokolwiek, argumentuje Bergoglio: „Jeżeli Bóg podjął ryzyko stworzenia nas wolnymi, kim jestem, bym mógł się wtrącać?” - pyta retorycznie.

Zrozumienie tego jest też powodem, dlaczego dyskusja na temat par tej samej płci nie osiągnęła jeszcze godnej jej głębi, uważa Skorka. Ani rabin, ani papież nie potępiają związków homoseksualnych, czym innym jest jednak nadanie im odpowiedniej formy prawnej, czym innym stawianie ich na równi z parami heteroseksualnymi. „Jeżeli związek jest prywatnej natury”, uważa Bergoglio, "to nie dotyka on osób trzecich, czy społeczeństwa. Ale kiedy prawnie pozwalamy parze na małżeństwo i uprawniamy ją w ten sposób do adopcji, pojawiają się dotknięte tym dzieci. A każdy człowiek do ukształtowania swej tożsamości potrzebuje mężczyzny jako ojca i kobiety jako matki”.

Zdaniem rabina Skorki osoba homoseksualna kochając osobę tej samej płci kocha kogoś, kogo zna. Poznanie przez mężczyznę kobiety jest już czymś zupełnie innym, jest wyzwaniem, bo „kobieta jest łamigłówką, którą mężczyzna musi rozwikłać”. Bergoglio jest tego samego zdania, co rabin: „Tak, wzajemne rozszyfrowanie się jest częścią przygody, jaką jest małżeństwo”. Ale też, jeżeli małżeństwo nie sprawdza się, cóż – tu „Die Welt” cytuje rabina Skórkę: „Oczywiście rozwód jest dramatem. Ale nie jest to kwestia wiary”.

Niekonwencjonalny sposób patrzenia na świat

„O niebie i ziemi” na pewno nie jest teologiczną dysputą. Cytowane przez „Die Welt” fragmenty pokazują, że rozmowy tych dwóch przyjaciół odkrywają przede wszystkim świeży, niekonwencjonalny sposób patrzenia na świat, szukają odpowiedzi na często fundamentalne pytania. Różnice są w gruncie rzeczy niewielkie, jak choćby w kwestii sztucznego zapłodnienia. „Jesteśmy nieco bardziej progresywni, niż Kościół katolicki”, uważa rabin Skorka, jeżeli bowiem można pomóc Bogu, by kobieta stała się w ten sposób matką, to dlaczego nie.

I dzisiejszy papież, i rabin są natomiast jednomyślni, że życie jest święte, „zasługuje na najwyższy szacunek”. Eutanazja jest niedopuszczalna, czym innym jest natomiast podtrzymywanie organizmu przy życiu za wszelką cenę. Skorka: „Żydowski przekaz mówi, że jeżeli czyjeś życie dobiega końca, należy usunąć wszystko, co przedłuża chwilę odejścia. Jeżeli w śmierci przeszkadza komuś poduszka, weź ją; jeżeli jest to sól pod językiem, usuń ją. Nie szanuje się życia przez niepotrzebne przedłużanie umierania pacjenta”.

Bergoglio: „Tak długo, jak istnieje szansa zwalczenia choroby, robi się wszystko, co możliwe. Powinno się jednak stosować nadzwyczajne środki tylko wówczas, jeżeli istnieje nadzieja na wyzdrowienie. Stary człowiek jest powołany do odejścia w pokoju. Proszę o tę łaskę dla siebie”.

Książka pt. "O niebie i ziemi" ukaże się w Niemczech 9 maja nakładem monachijskiego wydawnictwa Riemann

KNA, Die Welt / Elżbieta Stasik

red. odp.: Bartosz Dudek