Rehabilitacja Polonii i więcej
2 marca 2011
Na krótko przed obchodami 20-lecia podpisania Polsko-Niemieckiego Traktatu o Dobrym Sąsiedztwie i Przyjaznej Współpracy Berlin i Warszawa chcą zasygnalizować zbliżenie także w delikatnych i drażliwych kwestiach dotyczących środowiska polonijnego w Niemczech. Zdaniem Polski w traktowaniu Polonii w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce występuje zbyt duża asymetria.
Symbolika przed rocznicą
W ramach trzeciego posiedzenia tzw. „okrągłego stołu” uczestnicy zdecydowali się na symboliczny gest. Ustalili, iż jeszcze przed obchodami rocznicy dojdzie do rehabilitacji członków przedwojennej mniejszości polskiej, którzy padli ofiarami prześladowań nazistów. Wiceministrowie spraw wewnętrznych Polski i Niemiec Tomasz Siemoniak i Christoph Bergner potwierdzili, że nastąpi to jeszcze przed uroczystymi obchodami rocznicy. Obecnie trwają rozmowy na temat formy rehabilitacji między rządami i parlamentami Niemiec i Polski - oświadczyli na konferencji prasowej po obradach „okrągłego stołu” w Berlinie.
Od sierpnia 1939 roku do zakończenia II wojny światowej gestapo aresztowało do dwóch tys. działaczy ówczesnego Związku Polaków w Niemczech (ZPN). Wiceminister Bergner nazwał likwidację mniejszości polskiej zbrodnią i podkreślił, że rehabilitacja prześladowanych jest ważnym gestem wobec Polaków. Poza tym strona niemiecka wyraziła gotowość do starań na rzecz powstania miejsca pamięci o losie przedstawicieli dawnej mniejszości polskiej w Niemczech.
Biuro i muzeum dla Polonii
Dalsze ustalenia na spotkaniu w Berlinie dotyczą ułatwień w organizacji dzisiejszego życia polonijnego w Niemczech. Jak poinformowali wiceministrowie spraw wewnętrznych, Bergner i Siemoniak, w najbliższym czasie planowane jest utworzenie w Berlinie biura kontaktowego Polonii. Uczestnicy spotkania podkreślili, że po otwarciu niemieckiego rynku pracy 1 maja 2011 roku może zdecydowanie wzrosnąć liczba Polaków w Niemczech. "Dobrze byłoby, gdyby na tych Polaków czekały silne i dobre organizacje polonijne oraz silne i dobre instytucje po stronie niemieckiej" - podkreślił wiceminister Siemoniak.
Berlińskie biuro kontaktowe ma być wspierane przez władze Niemiec. Przedstawiciele rządu RP oraz Polonii oczekują, że biuro będzie się wzorowało na placówkach, jakie już posiadają inne mniejszości narodowe. Padł w tym kontekście przykład biura, które ma do dyspozycji budżet 60 tys. euro rocznie i zatrudnia 2-3 pracowników.
Poza tym Niemcy potwierdzili wsparcie dla stworzenia centrum dokumentacji i muzeum Polonii w Bochum. Polska strona natomiast potwierdziła, że umożliwi badania naukowe na temat przymusowej asymilacji mniejszości niemieckiej w PRL. Zdaniem wiceministra Siemoniaka takie badania mógłby przeprowadzić IPN. Polska jest też gotowa do nowelizacji strategii oświatowej w odniesieniu do mniejszości niemieckiej, dodał Siemoniak.
Wsparcie dla nauki języka polskiego
Od lat Polonia postulowała, by niemieckie władzy lepiej wspierały działania na rzecz nauki i szerzenia języka polskiego w Niemczech. Podczas „okrągłego stołu” ustalono dalsze kroki. Przedstawiciel niemieckiego rządu zapowiedział apel do 16 krajów związkowych RFN o ustanowienie pełnomocników, tzw. „ombudsmanów”, którzy będą się zajmowali sprawami Polaków w Niemczech.
Zapowiedziano, że sprawa nauki języka polskiego ma zostać szczegółowo omówiona podczas następnej konferencji ministrów oświaty krajów związkowych RFN w maju 2011. Wiceminister Bergner ocenia, że do powołania pełnomocników ds. nauki języka polskiego dojdzie najszybciej we wschodnich landach Niemiec oraz np. w Nadrenii Płn. - Westfalii, gdzie jest bardzo liczne środowisko polonijne.
„Okrągły stół” cdn.
Spotkania bilateralnego polsko-niemieckiego „okrągłego stołu” odbywają się z inicjatywy Polonii w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce od około roku. Posiedzenia mają miejsce na zmianę w Berlinie i Warszawie. Celem „okrągłego stołu” jest wyrównanie asymetrii pomiędzy sytuacją Polaków w Niemczech a mniejszości niemieckiej w Polsce. Szacuje się, że w Niemczech żyje do dwóch milionów osób polskiego pochodzenia.
W ramach spotkań działają trzy grupy robocze: ds. zagadnień prawno-historycznych i kultury pamięci, ds. nauki języka oraz organizacji działalności Polonii i mniejszości niemieckiej. Najbliższe spotkanie ma się odbyć w maju w Warszawie.
Prace w tym gronie mają być kontynuowane także po obchodach jubileuszowych 20-lecia Traktatu o Dobrym Sąsiedztwie i Przyjaznej Współpracy, w czerwcu 2011 roku. W przyszłości przedstawiciele Polski i Niemiec zamierzają się także zająć postulatem Związku Polaków w Niemczech spod znaku "Rodło". Związek domaga się przywrócenia wszystkim jeszcze żyjących członkom przedwojennej polskiej mniejszości narodowej i ich potomkom statusu mniejszości narodowej. Niemcy na razie odrzucają taką możliwość.
Róża Romaniec, Berlin
red.odp. Małgorzata Matzke / du