1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

SZ: Kąpiel z Chopinem w Rio

Elżbieta Stasik
4 października 2017

„Na plażę w Rio de Janeiro trafił okrężnymi drogami. Teraz siedzi znudzony” – pisze o pomniku Chopina w Brazylii „Sueddeutsche Zeitung”. Przy okazji wspomina o polskiej konkurencji dla Rio – w Świebodzinie.

https://p.dw.com/p/2lAq3
Blick auf Rio De Janeiro, Brasilien
Zdjęcie: picture-alliance/dpa

Jest to jedno z najpiękniejszych miejsc w Rio de Janeiro: z widokiem na Głowę Cukru i zatokę Praia Vermelha. Mimo to Chopin „wydaje się być znudzony i w złym humorze, jakby drapał się za uchem i zastanawiał, co tu właściwie robi” – pisze w „Sueddeutsche Zeitung” (SZ) felietonista Boris Herrmann. Brak zainteresowania Chopina otoczeniem jest odwzajemnione, ani przychodzący na „czerwoną plażę” miejscowi, ani turyści nie raczą darzyć go spojrzeniem, „interesują się nim najwyżej psy, które chętnie podnoszą łapę przy brązowym posągu polskiego kompozytora”.

Inaczej kilka kilometrów dalej, gdzie atrakcją jest figura brazylijskiego muzyka Toma Jobima. Ale, jak zauważa Herrmann, Jobin jest w końcu autorem hymnu Rio „Garota de Ipanema” – „Dziewczyna z Ipanemy”. Co komponował Chopin, większość cariocas - czyli mieszkańców Rio de Janeiro - przypuszczalnie nie wie, „tym bardziej frapujące jest pytanie: co on robi na jednej z najbardziej popularnych plaż Rio?” – zastanawia się felietonista i odpowiada, że jak można było przypuszczać, trafił na nią okrężnymi drogami.

Tonący w konfetti ponurak

Herrmann przypomina, że w kraju imigrantów, Brazylii, żyje jakieś 1,5-2 mln osób z polskimi korzeniami. Większość emigrowała z Polski w XIX wieku, ale duża fala przybyła także w czasach nazizmu, a z nią rzeźbiarz August Zamoyski (żył w Rio w latach 1939-1955). „Po tym, jak naziści napadli na Polskę i tak jak wiele innego, zniszczyli pomnik Chopina w Warszawie, polscy mieszkańcy Rio zlecili Zamoyskiemu wykonanie kopii posągu” – pisze autor felietonu „Miejsce akcji Rio – kąpać się z Chopinem”.

Brasilien Cristo Redentor (Getty Images7AFP/V. Almeida)
Pomnik Chrystusa w Rio de Janeiro…Zdjęcie: Getty Images/AFP/V. Almeida

Dalsze losy pomnika: w 1944 stanął w nieco ukrytym miejscu w części Rio Urca, po czym został przeniesiony do centrum, przed teatr miejski. „Ponuro patrzący, brązowy Chopin przeżył tam 15 lat karnawałów, podczas których regularnie był obsypywany konfetti. W 1964 zabawa się skończyła”.

Wówczas to brazylijski śpiewak operowy Paulo Fortes zainicjował kampanię dla uratowania od zapomnienia Antônio Carlosa Gomesa, uważanego dziś za najbardziej znaczącego brazylijskiego kompozytora epoki romantyzmu.

„Fortes znalazł statuę Gomesa w piwnicy wyższej szkoły sztuk pięknych, według ustnych przekazów zaangażował czterech osiłków, żeby w nocnej akcji uprowadzić Chopina, a na jego miejsce postawić Gomesa, który stoi tam do dzisiaj. Polski bohater narodowy zniknął na pewien czas w zakurzonej piwnicy, zanim cariocas zlitowali się nad nim i przeflancowali z powrotem do Urca, tym razem prosto na plażę”.

Polen Christus-König-Statue in Swiebodzin
… i pomnik Chrystusa w ŚwiebodzinieZdjęcie: picture alliance/ZB/K. Schindler

Do dziś zadziwiające wpływy

Ze względu na klimat, większość polskich Brazylijczyków, podobnie jak innych Europejczyków, żyje na południu kraju. Ale i w tropikalnym Rio jest widocznych „zadziwiająco wiele wpływów z ojczyzny Chopina” – stwierdza felietonista SZ. Przykładem są celebrowane po polsku katolickie msze w kościele Matki Boskiej Bolesnej w części Rio Flamengo. A kibice jednego z największych klubów piłkarskich miasta Fluminense zagrzewają piłkarzy do boju pieśnią „Bênção, João de Deus” („Błogosław nam, Janie Boży”) – skomponowaną na cześć papieża Jana Pawła II podczas jego pierwszej wizyty w Brazylii.

Wyraźnie zorientowany w polsko-brazylijskich realiach autor felietonu nie omieszkuje zauważyć, że jeżeli w Rio mówi się o polskim pomniku, to nie o Chopinie, tylko o odsłoniętej w 2010 r. figurze Chrystusa Króla w Świebodzinie, która ze swoimi 36 metrami przewyższyła o 6 metrów największą dotąd na świecie statuę Chrystusa Zbawiciela na szycie góry Corcovado właśnie w Rio de Janeiro.

opr. Elżbieta Stasik