1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Używka czy narkotyk?

Partycja Osęka15 sierpnia 2012

Używanie narkotyku do żucia – czuwaliczki jadalnej, tzw. katu (arab. qat) jest w Niemczech nielegalne. Dalszym krajem planującym wprowadzenie zakazu jego konsumpcji i posiadania jest Holandia.

https://p.dw.com/p/15pV4
Kaudroge Khat, 20.07.2012; Copyright: DW/N. Conrad
Czuwaliczka jadalna jest rozpowszechniona w Afryce i AzjiZdjęcie: DW/N. Conrad

Uderzy to szczególnie w młodych Somalijczyków, ponieważ żucie katu należy do ich kultury. Przemytnicy troszczą się jednak o zaopatrzenie.

W każdy wtorek i piątek na jednym z parkingów na przedmieściach niedużego niemieckiego miasta gromadzą się mężczyźni z reklamówkami. Miejsce to nie rzuca się w oczy tak jak i mały, biały transporter, na który mężczyźni cierpliwie czekają. Kierowca wyskakuje z samochodu, przekazuje im pięć kartonów i szybko odjeżdża – wraca do Holandii lub jedzie dalej, by na innych parkingach rozdać pozostałe kartony.

Kontaktując się z dostawcą mężczyźni zamawiają najczęściej trzy butelki Coca-Coli, wyjaśnia jeden z nich, który przedstawia się jako Ali. Nie chce podać swojego prawdziwego imienia, gdyż w paczkach zamiast Coli znajduje się nielegalny w Niemczech narkotyk do żucia – czuwaliczka jadalna. „Przez telefon, nigdy nie używasz słowa kat”, zaznacza Ali. Cola jest kryptonimem

epa03057511 Boxes filled with khat are traded in Uithoorn, The Netherlands, 12 January 2012. The fresh leaves of the khat plant are addictive and lead to health damage and inconvenience due to distribution, trafficking and use. The Dutch government has announced to ban khat. EPA/KOEN VAN WEEL +++(c) dpa - Bildfunk+++
Przeładunek katu w Holandii, w UithoornZdjęcie: picture-alliance/dpa

Celnicy skonfiskowali prawie pięć ton

Kat spożywają przede wszystkim Somalijczycy, Jemenici, Etiopczycy i Kenijczycy. W Afryce Wschodniej i w Jemenie żuje się go w domu, w towarzystwie przyjaciół lub w pracy razem z kolegami. W tych krajach rosną krzewy czuwaliczki jadalnej, których liście i gałęzie są popularną używką do żucia. Działa pobudzająco na krwiobieg i stymulująco na psychikę. Krytycy twierdzą natomiast, że wydatki na kat używany przez mężczyzn obciążają budżety rodzin i że źle wpływa on na życie rodzinne.

W roku 2011 niemiecki urząd celny skonfiskował prawie pięć ton katu, który przemycano z Holandii. W 2009 roku były to niecałe cztery tony. Celnicy przypuszczają, że w rzeczywistości przemycono około dziesięciu ton czuwaliczki, a może nawet i więcej.

Dutzende Säcke mit der Kaudroge Khat liegen am Mittwoch (29.02.2012) in Hamburg in einem von der Polizei sichergestellten Fahrzeug. Auf einer Schmuggeltour ist ein Däne mit 700 Kilogramm der Kaudroge Khat, verpackt in 75 Jutesäcken, in Hamburg erwischt worden. Streifenpolizisten war der Mann mit seinem Auto am Dienstagabend in Altona aufgefallen, weil alle Fenster des Fahrzeugs mit schwarzen Wolldecken verhängt waren. Foto: Ralf Jakobs dpa/lno (zu lno 0790 vom 29.02.2012) +++(c) dpa - Bildfunk+++
Niemiecka policja konfiskowała już tony używkiZdjęcie: picture-alliance/dpa

Kat zamiast kawy

Ali wie, że to, czym się zajmuje, jest nielegalne. Właśnie kupił dwie małe wiązki katu od swojego dilera, które kosztowały 4 euro. Cienkie, błyszczące, brązowe łodygi są owinięte w liście bananowca i oklejone taśmą. Mimo wszystko Ali nie ma poczucia, że jest przestępcą. Czuwaliczka jadalna jest częścią jego kultury – powiązaniem z ojczyzną, którą opuścił przed piętnastoma laty, by studiować w Niemczech. We wspomnieniach widzi ojca i wujka, którzy godzinami żuli kat i rozmawiali. On sam zaczął żuć jako student, ponieważ wtedy pozostawał dłużej rozbudzony i skoncentrowany, co umożliwiało mu przygotowywanie się do egzaminów całymi nocami. „Kat jest jak kawa” – twierdzi Ali.

W Europie zachodniej zdarza się często, że tradycje i kultura zanikają – mówi David Anderson, wykładający afrykanistykę na Uniwersytecie w Oksfordzie. Ryzyko uzależnienia od katu ocenia on na niskie, gdyż jak twierdzi, tylko 10 proc. żujących kat spożywa go w nadmiernych ilościach lub jest od niego uzależnione. Tradycyjna konsumpcja czuwaliczki, mianowicie żucie godzinami jej liści, nie powoduje poważnego uzależnienia, potwierdza Paul Griffiths z Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii. Uzależnienie od katu jest możliwe, jednak mniej prawdopodobne niż przy spożywaniu powszechnie stosowanych używek, jak alkohol czy tytoń.

**APN ADVANCE FOR SUNDAY JAN. 11** Young children, whose parents were nearby busking for money, play in the streets of the Bab al-Yemen area of the capital San'a, Yemen, Dec. 3, 2008. Even in Yemen's breadbasket, people are having trouble feeding themselves in what food experts say is a hidden but growing hunger problem across this impoverished country, the poorest in the Middle East, that could push it to collapse. (AP Photo/Paul Schemm)
Jemen. Rodziny ubożeją ppprzez konsumpcję katuZdjęcie: AP

Czy kat uniemożliwia integrację?

Holenderski rząd uważa jednak, że czuwaliczka jadalna jest bardziej szkodliwa. Na początku roku zapowiedział umieszczenie jej na liście nielegalnych używek. „Kat powoduje problemy socjalne”, napisano w uzasadnieniu. Rzecznik rządu podkreśla, że kat utrudnia „integrację somalijskich imigrantów w holenderskim społeczeństwie”. Ostateczna decyzja zostanie jednak podjęta dopiero we wrześniu br.

Powyższe argumenty nie przekonują Davida Andersona z Uniwersytetu w Oksfordzie. - W rzeczywistości wielu Somalijczyków ma problemy z integracją i znalezieniem pracy – potwierdza Anderson. Nic w tym dziwnego, wielu z nich ma traumę wywołaną przez wojnę, której doświadczyli. Jednak kat nie jest przyczyną tych problemów – twierdzi naukowiec.

- Właściwie wielu żuje każdego dnia wyłącznie z nudy - mówi Ali. Żucie wypełnia pustkę kiedy nie ma się pracy, buduje pewną strukturę – wyjaśnia. - Oczywiście można by pić kawę, ale kawa najpóźniej po godzinie jest wypita.

Nami Conrad / Patrycja Osęka

red.odp.: Małgorzata Matzke