Unia zadba o konsumentów. Także po pandemii
13 listopada 2020
Komisja Europejska przedstawiła w piątek (13.11.) pięcioletni program, którego celem jest wzmocnienie pozycji i ochrony unijnych konsumentów, zwłaszcza w obliczu transformacji cyfrowej i ekologicznej rynku. Po raz pierwszy też w swoich przepisach Unia zajęła się problemami konsumentów wywołanymi pandemią COVID-19, w tym np. wypłatami odszkodowań za odwołane podróże przez sektor turystyczny czy walką z oszustwami w sieci, związanymi choćby z próbami sprzedaży fałszywych leków na koronawirusa.
- Pandemia na pewno zmieniła wzorce konsumpcji wśród Europejczyków. Na przykład coraz więcej osób robi zakupy w internecie, z naszych danych wynika, że w porównaniu z 2009 r. odsetek kupujących w sieci niemal się podwoił, bo wzrósł z 32 proc. do 60 proc. Teraz naszym zadaniem jest zapewnić im taką samą ochronę, na jaką mogą liczyć podczas tradycyjnych zakupów – powiedział w Brukseli komisarz UE ds. sprawiedliwości i konsumentów Didier Reynders.
Pięć priorytetów
Nowa polityka konsumencka UE na lata 2020–2025 skupiła się na pięciu priorytetach. Po pierwsze Unia chce, żeby konsumenci odgrywali aktywną rolę w transformacji ekologicznej, dlatego chce ich zachęcić do inwestowania w produkty trwałe i ekologiczne. Żeby to osiągnąć, Komisja Europejska zamierza zobowiązać producentów do tworzenia jakościowych towarów, które w razie konieczności będzie można naprawić, zamiast zastępować je nowymi. Unia zapowiada też walkę z nieuczciwymi praktykami rynkowymi, takimi jak np. celowe postarzanie produktów, kiedy to producenci celowo planują zużywanie się sprzętów po pewnym czasie, aby napędzić sprzedaż nowych modeli, jak również z marketingiem pseudoekologicznym tzw. greenwashingiem, kiedy klientom błędnie wmawia się, że dane artykuły są produkowane zgodnie z zasadami ekologii i ochrony środowiska. Komisja planuje też w przyszłym roku wprowadzić przepisy zobowiązujące producentów do lepszego informowania klientów o charakterze oferowanych produktów.
- Konsumenci są w stanie płacić więcej za produkty o dłuższej trwałości. Kiedy udziela im się lepszych informacji na temat trwałości produktów, sprzedaż może wzrosnąć nawet trzykrotnie – zapewniał komisarz Reynders.
Ochrona przed podróbkami
Drugim elementem strategii jest lepsza ochrona konsumentów w świecie cyfrowym, a zwłaszcza zabezpieczenie ich przed oszustami w sieci. Chodzi tu przede wszystkim o nieuczciwych handlowców oferujących podróbki w sieci lub oferującymi fałszywe produkty, takie choćby jak specyfiki rzekomo leczące koronawirusa, które zalały sieć razem z rozwojem pandemii COVID-19. Ale to nie wszystko, bo UE chce zapobiegać także wykorzystywaniu przez serwisy internetowe technologii opartych na sztucznej inteligencji, które mogą wykorzystywać dane gromadzone o internautach, w tym informacje o ich preferencjach zakupowych, żeby oferować im określone produkty lub kierować do spersonalizowane reklamy. Nowe regulacje mają ukrócić tego typu praktyki. KE chce też lepiej chronić konsumentów dokonujących transakcji finansowych w internecie – w tym celu dokonany zostanie przegląd dotychczasowych przepisów, w tym dyrektyw o kredytach konsumenckich i sprzedaży usług finansowych.
- Z naszych danych wynika, że ponad 60 proc. platform internetowych nie przestrzega podstawowych unijnych przepisów ochrony konsumenta. Musimy to zmienić - powiedziała w Brukseli komisarz UE ds. wartości Vera Jourova.
Nowy program ma też objąć szczególną opieką konkretne grupy konsumentów, w tym dzieci, osoby starsze lub niepełnosprawne, które mogą być w pewnych sytuacjach szczególnie podatne na zagrożenia i potrzebować szczególnych zabezpieczeń. I tak m.in. Komisja przeanalizuje dotychczasowe przepisy dotyczące bezpieczeństwa produktów, w tym m.in. zabawek czy produktów wykorzystywanych w opiece nad dziećmi. Tym bardziej, że w ostatnich latach w sprzedaży na platformach internetowych pojawiły się np. foteliki samochodowe nie posiadające odpowiednich atestów i inne tego typu produkty. UE chce także pomóc osobom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej, pogorszonej jeszcze przez kryzys związany z pandemią. W tym celu zwiększone zostaną środki finansowe w państwach członkowskich np. na doradztwo dotyczące zadłużenia
Najlepsze przepisy na świecie
Unia chce wzmocnić również skuteczność egzekwowania prawa i możliwość dochodzenia roszczeń przez konsumentów. Co prawda kompetencje te należą do krajów członkowskich, ale Komisja zapowiada, że będzie wspierała w tym zakresie krajowe urzędy ochrony konsumentów np. przez wdrożenie systemów elektronicznych, które umożliwią prowadzenie dochodzeń internetowych czy rozwój sieci współpracy w dziedzinie ochrony konsumenta.
- Unia Europejska ma na pewno najlepsze przepisy ochrony konsumentów na świecie. Co jednak nie uchroniło nas przed takimi aferami jak Diesel Gate czy problemami z odzyskaniem rekompensat za odwołane podczas pandemii loty. Dlatego konsumenci muszą móc bronić swoich praw – dodała Jourova.
Piątym priorytetem nowej strategii jest ochrona konsumentów na skalę globalną i współpraca UE z państwami trzecimi w tym zakresie, tym bardziej, że statystyki pokazują, że zakupy od sprzedawców spoza UE wzrosły z 17 proc. w 2014 r. do 27 proc. w 2019 r. KE już zapowiada, że zacieśni współpracę z Chinami i opracuje plan działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa produktów sprzedawanych online, w tym ograniczenia handlu podrabianymi towarami.
Nowa strategia konsumencka ma być realizowana do 2025 r.
- Ten program jest odpowiedzią na wyzwania jakie stoją przed konsumentami, jak cyfryzacja rynku czy też konieczność uporania się z kryzysem związanym z COVID-19. Ale pamiętajmy, że po pandemii to konsumenci będą pełnili najważniejszą rolę przy odbudowie europejskiej gospodarki – powiedział komisarz Reynders.