Zabójcze dla portfela i ekologii. Planowane awarie sprzętu

Obojętnie, czy chodzi o drukarki komputerowe, żarówki, pralki czy słuchawki - ich żywot jest ograniczony nie możliwościami techniki czy zmęczeniem materiału, ale umyślnym działaniem projektantów i producentów. Do tego wniosku doszła grupa rzeczoznawców po badaniu wykonanym na zlecenie niemieckiej partii Zielonych. Wymienia się w nim cały szereg artykułów, w przypadku których można mówić o celowym oszustwie dokonywanym przez producentów. Używają oni komponentów, które powodują szybkie uszkodzenie sprzętu. Stosują też techniczne tricki dla skrócenia okresu użytkowania urządzeń.

Ekonomia i ekologia

Jak stwierdzili eksperci, można mówić o systematycznym nabijaniu klientów w butelkę, którzy są w ten sposób zmuszani do coraz częstszych zakupów sprzętu. Koszty takich celowych uszkodzeń sumują się do kilku miliardów euro rocznie. Jeden z autorów raportu na ten temat, ekspert w dziedzinie ochrony konsumenta Stefan Schridde, zaznaczył w wywiadzie dla "Saarbruecker Zeitung", że w minionych latach on sam weryfikował informacje o 2000 takich przypadków.

Dorothea Steiner z partii Zielonych stwierdziła, że jest to "świństwo", bo tak zawodny sprzęt przyczynia się do tego, że rosną góry śmieci. Rzeczniczka Zielonych ds. ochrony konsumenta Nicole Maisch domaga się jak najszybszej nowelizacji przepisów ws. gwarancji i reklamacji oraz napraw.

Z pełną premedytacją

Proces przyspieszonego zużywania się sprzętu ma nawet swą fachową nazwę: "planned obsolescence". Federalne Zrzeszenie Ochrony Konsumenta już przed kilkoma tygodniami stwierdziło, że nie wysuwa co prawda pod adresem producentów zarzutu, jakoby planowali usterki sprzętu już na etapie jego projektowania. „Lecz mniej lub bardziej świadomie liczą się z możliwością uszkodzenia i przy projektowaniu nie zwracają szczególnej uwagi na długowieczność urządzeń", stwierdzono w opinii zrzeszenia. Jednak także i konsumenci nie są zupełnie bez winy, ponieważ wielu z nich uważa sprzęt domowy za gadżety, które muszą odpowiadać najnowszym trendom w modzie i bez żalu odsyła je do lamusa, pomimo, że jeszcze działają.

Perfidne, słabe miejsca

Konkretnym przykładem zabiegu skracającego żywot urządzenia jest na przykład instalacja części urządzenia wrażliwych na działanie wysokich temperatur w miejscu, gdzie takie temperatury panują. Ma to miejsce na przykład w zmywarkach do naczyń. Podobnie działa metoda instalacji baterii tak, by użytkownik nie miał możliwości ich wymiany - tak dzieje się na przykład w smartfonach, notebookach czy elektrycznych szczoteczkach do zębów. Jak stwierdzono w trakcie badań, w przypadku drukarek komputerowych częstokroć projektowane są one tak, by po zadrukowaniu określonej liczby stron odmawiały posłuszeństwa. Dzieje się tak za sprawą specjalnego elementu w oprogramowaniu. Kiedy uda się ten system przechytrzyć, drukarka bez zarzutu działa dalej.

Często stosowanym zabiegiem jest także wykonanie z plastiku części urządzenia, które są szczególnie narażone na uszkodzenie przy długotrwałym użyciu, jak koła zębate w mikserach czy krajalnicach.

Krótkie cykle – mało innowacji

Gdyby producenci stosowali materiały bardziej odporne na zużycie lub wykonywali urządzenia bardziej starannie, znacznie możnaby wydłużać długowieczność sprzętu. W słuchawkach na przykład często dochodzi do przerwania przewodów wykonanych ze zbyt delikatnych materiałów.

Zdaniem ekspertów, celowym działaniem przemysłu jest także, by przy pomocy krótkiego cyklu wypuszczania nowych modeli skłaniać klientów do częstszych nowych zakupów, pomimo, że posiadane urządzenia jeszcze bez zarzutu działają. Szczególnie wyraźne jest to w przypadku tabletów i smartfonów, w których techniczne innowacje implementowane są stopniowo, pomimo, że możliwe byłoby ich wdrożenie za jednym razem. Lecz wtedy klienci nie mieliby tak często motywacji do zakupu najnowszego, ulepszonego modelu.

afp / Małgorzata Matzke

red. odp.: Elżbieta Stasik