واشنګتن د افغانستان د سولی په خبرواتر باندی شک لري، ولي؟

تحليلونکي په دي عقيده دي چي د ولسمشر اوباما اداری اعتراف کړی چي د افغانستان د لانجي د حل لپاره غوره ده د پوځي لارو چارو پر ځاي يو سياسي حل وموندل شي، خو د نوموړي اداره په دي باور ده چي په اوسني وخت کي دغسي شرايط لا چمتو شوي نه دي.

سپيني ماڼي تير اوني رسما له طالبانو سره د افغانستان د روغي جوړي د خبرو اترو يواځي لږ څه مخکي له هغي ملاتړ وکړ چي ولسمشر حامد کرزي وويل، د هغه حکومت له «څه مودي را» په دي خوا له هغو سره په تماس کي دی. له يوي امريکايي تلويزوني شبکي سره په مرکه کي کرزي وويل: «دا غير رسمي خبري اتري ښايي په رسمي خبرو اترو بدل شي، زه ورته هيله من يم.» کرزي دغه خبر وروسته له هغي وکړه چي د سولي يو عالي شورا يي وګمارله تر څو له طالبانود سولي په خبرواترو کي منځ ګړيتوب وکړي.

خو د دی خبرو اترو جزييات تت او تياره پاتي دي. د متحده ايالاتو د SITE نومي استخباراتي ډلي د معلوماتو له مخي طالبانو له افغان حکومت سره د روغي جوړي د خبرو اترو د کولو خبره رده کړي ده.

د د Carnegie Endowment په نامه د نړيوالي سولي يو څيړنيز تحليولونکي،Ashley Tellis، وايي: « د اوباما اداره اصولا د سولي له خبراترو ملاتړ کوي.»

Tellis د فرانس پرس خبري آژانس ته وويل: « هغه يعني سپيينه ماڼي نه شي کولاي په ښکاره توګه ووايي چي نه د سولي له خبرو اترو ملاتړ نه کوي، ځکه رسما يي تل دا ويلي دي چي په پاي کي بايد يو سياسي حل پيدا شي.»

د تير کال په دسمبر کي اوباما پريکړه وکړه چي 30 زره اضافي سرتيري افغانستان ته واستوي تر څو د ياغيانو بغاوت ته د پاي ټکي کيږدي، خو په عين وخت کي اعلان وکړ چي د 2011 کال په جولاي کي به دغه سرتيري بيرته په وتلو پيل کوي.

د اوباما ټاکل شوي هدفونه چي پر طالبانو بشپړ پوځي لاس برتوب پيدا کړي، لا تراوسه نيمګړي پاتي دي.

خو د نوموړي څيړنيز مرکز، تحليونکي، Tellis، وايي چي د اوباما اداره نه شي کولاي د طالبانو غوښتني «په بشپړه توګه ومني».

د هغوي يوه ستره غوښتنه دا ده چي د متحده ايالاتو تر مشري لاندي ټول 152 زره بهرني سرتيري له افغانستان څخه ووځي. سر بيره پر دي هغوي دا هم غواړي چي اسلامي شريعت د افغانستان د اساسي قانون يوه برخه وګرځي.

تحليلونکي Tellis زياتوي: « زه فکر کوم چي سياسي حل هغه وخت ممکن دی چي يو يا بل اړخ سمه پوځي ماته وخوري، دا هغه څه دي چي سړي د عمل په ډګر کي ويني.»

د Tellis په نظر د متحده ايالاتو تر مشر ي لاندي د بهرنيو عسکرو زياتولي په همدي هدف ؤ چي پر ياغيانو لاس برتوب وموندل شي،« او هيله ده چي په راتلونکو مياشتو کي د دغه برياليتوب شاهدان اوسو. له دي سره افغان حکومت لاس بري کيږي او بيا کولاي شي چي پر طالبانو باندي د خپلي خوښي شرايط ومني».

دغه راز د بهرنيو اړيکو په هکله د متحده ايالاتو د شورا رييس، Leslie Gelb هم په دي عقيده دي چي د واشنګتن لپاره اوسنی وخت مناسب نه دي چي له طالبانو سره دي د روغي جوړي لپاره د کومي معاملي ملاتړ وکړي. نوموړي کارپوه خپل دغه نظر په يوي امريکايي ورځپاڼي کي تير اوني څرګند کړي دی.

Gelb وايي: «د متحده ايالاتو د حکومت پياوړي مشران لکه د دفاع وزير رابرت ګيتس او د بهرنيو چارو وزيره هيلري کلينتن، دواړه په دي عقيده دي، مخکي له دي چي په خبرو اترو پيل کيږي، د واشنګتن او کابل دريځ بايد پياوړي شي.»

د دغه کار پوه په نظر، د دي دريځ پياوړي کول لږ تر لږه 18 تر 24 مياشتي وخت نيسي ، معني دا چي د راتلونکي ميلادي کال د جولاي مياشت د امريکايي سرتيرو د وتلو پيل يو ډير«غټ هدف» دي چي رسيدل ورته ګران ښکاري.

فرانس پرس/ عبدالباري حکيم

کتونکی: قاسم نوري