Komuniteti malezez së shpejti në Kushtetutën e Kosovës

Kushtetua e Republikës së Kosovës është e hartuar sipas standardeve më të larta. Ajo mbron fuqishëm të drejtat e komuniteteve pakicë dhe garanton lirinë e plotë dhe pozitën e barabartë të secilit. Por, komuniteti malazez megjithatë nuk përfshihet në Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës, vë në pah Sllobodan Vujiciq, kryetar i Shoqatës së Malazezëve të Kosovës. „Ne kemi vendin e duhur në shoqërinë e Kosovës dhe populli është me popullin malazez. Por, për fat të keq ne edhe më tej mbesim jashtë Kushtetutës dhe ligjeve të Kosovës“.

Përse nuk është përfshirë komuniteti malazez në Kushtetutën e Kosovës?

Sipas Vujiciq, komunitetit malazez në Kosovë është keqpërdorur për shkaqe politike dhe mospërfshirja e tyre në kushtetutë vjen si pasojë e të ashtuquajturit „Unioni Serbi-Mal i Zi“. „Malazezët nuk figurojnë si komunitet i Republikës së Kosovës sepse komuniteti serb e ka shfrytëzuar kohën e bashkimit të Serbise me Malin e Zi dhe malazezët i kanë njehsuar si serbë.Unë me shoqatën time për herë të parë kemi nisur zgjidhjen e çështjes së komunitetit malazez në Kosovë për përfshirjen e saj në Kushtetutë“, thotë Vujiciq për Deutsche Welle-n.

Dhe kjo zgjidhje nuk është larg, siguron komunitetin malazez Mehmet Hajrizi, këshilltar i lartë dhe shef i kabinetit të kryetarit të kuvendit të Kosovës.

„Mospërfshirja e komunitetit malazez në Kushtetutë është më tepër një lëshim i natyrës teknike. Mirëpo, vullneti tek institucionet e Kosovës për korrigjim ka ekzistuar përherë. Tani, me fillimin e procedurave për ndryshimet në kushtetutë është rasti më i mirë për ta përmirësuar këtë lëshim të bërë ndaj komunitetit malazez“.

Komuniteti malazez dhe ai kroat së shpejti në Kushtetutën e Kosovës

Krahas komuniteti malazez, Kushtetutës së Republikës së Kosovës do t´i shtohet edhe komuniteti kroat, thotë Hajrizi. „Një komunitet i vogël ky në Kosovë, por do të njihet si komunitet pakicë. Po ashtu do të bëhen ndryshime edhe në ligjin për komunitetin pakicë. Kështu që është vetëm çështje kohe dhe procedurash që të dyja komunitetet t´I bashkangjiten Kushtetutës dhe Ligjit”.

Dhe, komuniteti malezez beson në premtimet që vijnë nga institucionet e Kosovës, thotë Vujicic: „Kemi premtime se deri në fund të vitit malazezët do të përfshihen në Kushtetutën dhe Ligjet e Kosovës dhe si të gjitha pakicat e tjera në Kosovë, do të kemi vendet e rezervuara në parlament. Pas kësaj, ne sigurisht do të pasojmë rrugën e Radovan Zogovicit dhe të gjithë paraardhësve tanë të medhenj, të cilët mbrojtën popullin shqiptar atëherë kur nuk e mbrojti askush dhe dhanë shembullin më të mirë të ndërtimit të shoqërisë së Kosovës“.

Mijëra malazezë edhe më tej jetojnë të zhvendosur

Që nga lufta në vitet ´98-´99 mijëra malazezë vazhdojnë të jetojnë të zhvendosur brenda Kosovës dhe në shtetet e rajonit. Vetëm në komunën e Deçanit, prej 700 personave të zhvendosur, 80 për qind prej tyre janë malazezë. Por komuniteti gjatë luftës u radhit në krah të forcave serbe dhe kjo mbetet sfidë për kthimin e tyre në vatrat e veta. Qytetarët dëshmojnë edhe për involvimin e tyre në disa krime. Ndër ta është edhe Shkëlzen Shabanhaxhaj nga fshati Lloqan: „Në Lloqan deri në vitin ´98-´99 kanë qënë 11-të familje malezeze, ndërsa kthimi nga fshati iu ëhtë pranuar vetëm dy prej tyre. Unë s´mund të flas për biografinë e secilit, por çdo njëri e di mirë si është pozicionuar dhe çfarë ka bërë ndaj fshatarëve të vet. Këtu janë disa plaka rreth 100 vjeç të cilat kanë hasur gjatë luftës me serbët e fshatit që i kanë njohur", thotë Shabanhaxhaj. „Vallahi, keq kanë ba boll. Nuk është mirë me u kthye…Po vallahi! Nuk e kanë ba venin me u kthy!”, mendon kjo e moshuar 80 vjeçare.

Malazezët e Kosovës kritikojnë serbët për ngecjen e procesit të kthimit

Ilija Danilovic, malazez nga Deçani, i cili prej vitit 1999 jeton i zhvendosur në Mal të Zi bën thirrje që borxhet e të tjerëve të mos i paguajnë të pafajshmit.“Sa më përket mua, unë s´i kam borxh njeriut dhe do të luftoj me të gjitha mjetet ligjore që t´më lirohet prona e uzurpuar. Do të përpiqem po ashtu, që të përmirësoj marrëdhëniet tona ndëretnike, nëse kjo është e mundur”, thotë Danillovic.

Sllobodan Vujicic, Kryetari Shoqatës së malazezve të Kosovës thotë se për kthimin e të zhvendosurve është i domosdoshëm angazhimi maksimal i të dyja shteteve, Kosovës dhe Malt të Zi. „Po punojmë shumë në këtë drejtim. Mirëpo, ka persona të caktuar nga komunitetei serb nëpër komuna që në vend të përpjekjeve po e minojnë kthimin. Unë mendoj se duhet të ketë më shumë vullnet tek shumica shqiptare e veçanërsht tek institucionet qendrore. Po ashtu duhet të ekzistojë gatishmeria edhe nga ana e shtetit të Mali të Zi, që të mos jetë vetëm një vëzhgues pasiv, por së bashku me Kosovën të punojë për kthimin e të zhvendosurve”.

Dita e Pavarësisë së Malit të Zi u kremtua edhe në Kosovë

Sido që të jetë, komuniteti malazez në Kosovë, pozita e të cilit nuk dallon aspak nga ajo e pjesës tjetër të popullatës në Kosovë, sivjet kremtoi Diten e Pavarësisë së Malit të Zi, e cila u karakterizua me aktivitete të shumta dhe me pjesëmarrës të të gjitha profileve nga Kosova dhe Mali I Zi.

Me përfshirjen e komunitetit malazez dhe kroat në Kushtetutë, mozaiku i komuniteteve të Republikës së Kosovës do të rritet në tetë komunitete të ndryshme, të cilave u garantohen në mënyrë të barabartë të drejtat dhe liria.

Autor: Ajete Beqiraj

Redaktoi: Mimoza Kelmendi