Rezultatet e zgjedhjeve tregojnë se sistemi rajonal proporcional ka nevojë për përmirësime

Qeveria, që pritet të formohet, është një koalicion mes të djathtës fitimtare të zgjedhjeve me 71 vende në Parlament dhe të majtëve liberalë opozitarë të LSI, me 4 vende. Opozita përfaqësohet nga 66 deputetë, 65 të PS dhe një i PBDNJ.

Për Ilirian Celibashin, ish kryetar i KQZ dhe ekspert për sistemet zgjedhore dobia dhe vlerësimi i këtyre rezultateve do të varet nga përgjigja e një pyetjeje thelbësore: “A u përkthye drejt vota dhe vullneti i qytetarëve të Shqipërisë? A donin qytetarët e Shqipërise këtë Parlament dhe këtë qeveri? Nëse i japim përgjigje pozitive kësaj pyetjeje, kjo do të thotë që ky sistem zgjedhor ka funksionuar mirë,” thotë ai.

Përgjigja e kësaj pyetjeje kërkon kohën e vet. Një qëndrim serioz, i xhveshur nga paragjykimet do ta gjejë përgjigjen në rezultatet e qeverisjes Berisha - Meta dhe performancen e parlamentit te ri.

Ndërkohë, një pyetje tjetër është duke zotëruar në debatin e hapur në Tiranë, për sistemin zgjedhor rajonal proporcional: Çfarë i duhet Shqipërisë, në fazën aktuale të zhvillimit të saj politik dhe ekonomik, një qeveri e dobët dhe Parlament i fortë kur ekspertët e sistemeve zgjedhore dhe politikanët e dinë që këto janë rezultatet, në përgjithësi të sistemit zgjedhor rajonal proporcional. “Shqipëria ka nevojë të këtë një qeveri të fortë, përfaqësuese dhe në përgjithësi, sistemet proporcionale nuk e garantojnë këtë. Janë sistemet maxhoritare ato që ofrojnë një qeverisje të fortë, të qëndrueshme dhe krijojnë mundësi edhe për një opozitë të fortë ndaj qeverisë. Një opozitë e fortë, e qëndrueshme ka mundësi të realizojë reforma të thella, që për vende si Shqipëria në tranzicion e sipër, apo në përfundim të tranzicionit, janë komponent i domosdoshëm i zhvillimeve ekonomike dhe politike,” thotë Ilirian Celibashi.

E njëjta pyetje ngrihet edhe lidhur me reduktimin drastik të përfaqësimit të partive të vogla në Parlament. Sa i shkon ky rezultat realitetit ekonomik dhe politik të Shqipërisë? “Gati 30 përqind e interesave të elektoratit në Shqipëri, nuk përfaqësohet nga dy partitë e mëdha, PD- PS. Shqipëria ka një veçori për shkak të stadit të zhvillimit të saj politik dhe ekonomik, ku ende nuk kanë ndodhur shtresëzimet e mëdha social - ekonomike, që më pas i grupojnë njerëzit në disa alterrnativa politike të qëndrueshme, të cilat përmbushin interesat e këtyre grupeve, si ndodh ne vendet me demokraci të zhvilluar, ku funksionon demokracia dhe ekonomia e tregut, ku grupet sociale janë të konsoliduara dhe nuk kanë nevojë të kenë shumë parti. Në Shqipëri diapazoni i interesave të njerëzve është shumë i gjerë. Kjo bën, që elektorati të mos i shohë interesat e veta të përfaqësuara vetëm në dy forcat politike apo në tre -katër syresh dhe kërkon të gjejë një alternativë poltike në një forcë të pestë, gjashtë, të gjashtë apo të shtatë,” thotë Ilirian Celibashi.

Këto kushte e bëjnë disi të parakohshëm për Shqipërinë sistemin dy partiak PD – PS. Varianti më i mirë do të ishte ekzistenca e disa partive që rrjeshtohen me të majtën, të djathtën, madje edhe qendrën, thotë Ilirian Celibashi.

Realiteti shqiptar, konfiguracioni i Parlamentit dhe i qeverisë Berisha- Meta në provë, tregojnë që modeli spanjoll i sistemit rajonal proporcianal, që u aplikua në zgjedhjet parlamentare të 28 qershorit ka nevojë për adaptime dhe përmirësime. Por, që kjo të ndodhë duhet të ndryshojë Kushtetuta e Shqipërisë. Për fat të keq, dy palët PD – PS, që e miratuan atë me konsensus, nuk parashikuan që përmirësimet të ndodhnin pa ndryshuar Kushtetutën, me një shumicë të cilësuar votash në Parlament ose ndryshe me 2/3 e parlamentit, përmes një procesi normal legjislativ.

Autor : Ani Ruci

Redaktoi : Aida Cama