Crkva razdora nad Potočarima

Crkva na Budaku ili u Dugom polju, čija gradnja je počela pre otprilike dve godine, sve više je politički problem, predmet stvaranja razdora i teranje poznatog bosanskog inata, nego što bi trebalo da bude, duhovni hram i mesto za molitvu Bogu. Nema saglasnosti čak ni oko naziva mesta gde se crkva gradi. Jedni kažu da se gradi na Budaku, drugi u Dugom polju. Kao i obično, realnost je negde između. Gradilište je na bregu iznad kojeg je bošnjačko selo Budak, ispod kojeg se prema Bratuncu pruža ravnica zvana Dugo polje. Zaselak lokalni meštani zovu Ilići po najbrojnijoj ovdašnjoj porodici čije zemljište je i bilo pre nego što ga je vlasnik Dušan Ilić poklonio crkvenoj opštini za gradnju crkve.

Gradnja je bila zaustavljena pravnim rešenjem Odeljenja za prostorno uređenje i stambeno-komunalne poslove opštine Srebrenica, izdatim 13.9.2012. godine kojim je odbijen zahtev za odobravanje nastavka izgradnje crkve. Resorno ministarstvo u Vladi RS je na osnovu žalbe graditelja ocenilo da su ispunjeni svi uslovi za izgradnju i na osnovu dokumenta koji je potpisala ministarka za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske Srebrenka Golić, radovi se nastavljaju, a time i problemi.

Rešenje problema na strancima

Visoki predstavnik u BiH Valentin Incko zatražio je od nadležnih organa da se crkva izmesti dalje, kako od ekshumirane masovne grobnice, tako i od Memorijalnog centra u Potočarima, a bliže pravoslavnoj zajednici u Dugom Polju. Saopštenjem iz ambasade SAD u Sarajevu pozvane su vlasti Republike Srpske i crkveni predstavnici da obustave izgradnju crkve i započnu razgovоre sa predstavnicima Opštine o „prikladnijoj lokaciji“.

Oglašavaju se i udruženja porodica žrtava. Pre svega Udruženje “Pokret Majke enklava Srebrenica i Žepa” čija predsednica Munira Subašić najavljuje mogućnost da dženaza i ukop žrtava genocida u Memorijalnom centru Potočari 1. jula bude odložen“ukoliko međunarodna zajednica ne izvrši pritisak na vlasti Republike Srpske, odnosno Srpsku pravoslavnu crkvu, da obustave izgradnju crkve na Budaku”.

Takav stav je zauzet i na prvoj sednici Organizacionog odbora za obeležavanje 18. godišnjice od genocida u Srebrenici počinjenog u julu 1995. godine, održane 19. aprila.

Predsednik tog odbora i načelnik opštine Srebrenica Ćamil Duraković kaže: “Zaključak odbora je da uputimo zvanično pismo članicama PIC-a (Savet za implementaciju mira) da na Upravnom odboru Vijeća riješe problem crkve jer sve druge mogućnosti su iscrpljene. Očito je da konsenzusa o tome nema i ukoliko to oni ne učine mi nećemo sazivati naredni sastanak Organizacionog odbora. Ovo je najmanje pitanje religije i upražnjavanja religijskih potreba. Ovo je više političko pitanje koje je postalo pitanje javnosti. Mi ne želimo snositi odgovornost za sigurnost na dženazi 11. jula, ni sigurnost generalno svih obilježavanja koja će se desiti u toku ove godine u Srebrenici. Mi najmanje želimo da ne bude ukopa i komemoracije, ali isto tako ne možemo garantirati da ljudi širom BiH, pa i svijeta, koji toga dana dođu u Potočare neće, iz revolta, učiniti nešto što bi bilo narušavanje našeg digniteta i integriteta kao preživjelih žrtava”.

Gradnja se ipak nastavlja?

Posetili smo gradilište crkve na kojem zatičemo desetak radnika koji užurbano rade. Tu je i Aleksandar Mlađenović pravoslavni sveštenik iz Srebrenice. On nam saopštava da je eparhijski i građevinski odbor za izgradnju crkve doneo odluku da do daljeg ne daju nikakve izjave za javnost, kao i da zabrane snimanje i fotografisanje na samom gradilištu.

Ipak, u neoficijelnom razgovoru od sveštenika saznajemo da svi radnici, osim glavnog majstora, na gradilištu rade dobrovoljno i besplatno, čime želi da naglasi da je izgradnja crkve želja i volja naroda, a ne politika. Kaže i da su početkom aprila predstavnici Srpske pravoslavne crkvene opštine Srebrenica i Građevinskog odbora za izgradnju hrama u Dugom Polju, Osnovnom sudu u Srebrenici tužili načelnika opštine Srebrenica i odgovorne u administrativnoj službi opštine “zbog opstrukcije i nezakonite zabrane izgradnje verskog objekta”. Tužbu je navodno, svojim potpisima podržalo 359 Srba koji žive u Ilićima i naseljima Dugo polje, Studenac, Pećišta, Zagoni, Žuti, Plavi most i Borići.

Sve je ovo politika unijeta sa strane jer dosta mještana, Bošnjaka iz okoline, nam govore da nemaju ništa protiv izgradnje crkve čak nas i podržavaju, a prvi ovogodišnji donator za gradnju bio je jedan Bošnjak”, kaže nam pop Mlađenović u povjerenju, naglašavajući da “iz razumljivih razloga” ne želi pominjati imena.

Malo običnih ljudi, Srba i Bošnjaka, želi javno da govori o ovoj temi. Miloš Milovanović, naglašavajući da je to njegov privatni, lični, a ne zvaničan stav kao odbornika SO Srebrenica i člana Crkvenog odbora Srebrenica za DW kaže:

“Sve je u skladu sa zakonom. Sve potrebne dozvole za legalnu gradnju postoje i crkvu treba izgraditi. Politiku u ovo ne treba miješati. Crkva je tu potrebna za više od 200 srpskih porodica koje žive u okolini i kojima su crkve u Srebrenici i Bratuncu daleko. To je crkveno zemljište i nije bilo pogodnije lokacije za gradnju. Ova crkva je potreba, a ne nikakav prkos ili provokacija. Memorijalni centar u Potočarima se čak i ne vidi sa platoa gdje se crkva gradi niti se ona može vidjeti iz samog Memorijalnog centra i sve ovo što sad Bošnjaci rade po meni su ucijene i prijetnje kojim oni žele da prodube krizu u Srebrenici i izazovu ekscese. To što radi njihov Organizacioni odbor po meni je poziv da narod ovdje napravi nešto što ne bi bilo prikladno posebno prostoru Srebrenice gdje obilježavanje stradanja Bošnjaka 1. jula i stradanja Srba 12. jula treba da protekne u najboljem redu, miru i kako to dolikuje."

Ovo će po svemu sudeći biti ovogodišnja tema broj jedan ili jedan od ko zna kojih po redu “slučaja Srebrenica” od kojeg mnogi imaju korist, a uvek na štetu naroda, “malih ljudi” kojima svi manipulišu i koriste ih za svoje ciljeve i potrebe, a koji u Srebrenici, podjednako loše i teško žive, bilo kojem da se Bogu mole ili u njega uopšte ne veruju.

Autor: Marinko Sekulić Kokeza
Redakcija: Jakov Leon