Gde su pobegle zvezde?

Na područjima koja su gusto naseljena, posebno u velikim gradovima, na noćnom nebu se ne može videti puno toga. Ulična rasveta, reklame, reflektori koji osvetljavaju spomenike kulture upaljeni su do dugo u noć, neki i do jutra. Posledica je – zagađenje svetlom. Jer, prašina i molekuli u atmosferi reflektuju svetlo i sprečavaju tako da noću bude zaista tamno. Gradovi su noću takoreći pod svetlosnim zvonom.

Zagađenje svetlom uzrok bolesti?

Taj problem je poznat i naučnicima drugih disciplina, a ne samo astronomima. Oni su istraživali kakav uticaj ima zagađenje svetlom na čoveka i životinje. Dokazano je da to smeta dnevno-noćni bioritam životinja. Ptice selice gube orijentaciju, lisica i slepi miš ne znaju kad nastupa noć i time vreme za lov, upozorava Savezna ustanova za zaštitu prirode.

Ali, svetlosno zagađenje može poremetiti i hormonsku ravnotežu kod čoveka, utvrdili su naučnici na Lajbnicovom institutu za istraživanje rada u Dortmundu. Trajno osvetljenje noćnog neba se može uporediti s trajno uključenim televizorom ili stolnom lampom. To ometa fazu regeneracije tela tokom noći.

Astronomima potrebna tama

Profesionalne i hobi-astronome muči i što je noćno nebo presvetlo za promatranje zvezda. „Udaljeni objekti poput gasnim izmaglica i galaksija ne mogu se gotovo uopšte videti“, pojašnjava hobi-astronom Tomas Gurš.

Najtamnije noćno nebo u Nemačkoj može se naći kod Gilpea, stotinak kilometara zapadno od Berlina. U tom mestašcu živi oko 160 ljudi i odavde se najbolje vide zvezde. Gilpe je zato omiljeno sastajalište astronoma, profesionalaca i amatera.

Zato ljubitelji posmatranja zvezda zahtevaju oko Gilpea uspostavu zaštićenog područja za posmatranje. Na tom području bi bili izbegavani nepotrebni izvori svetla kako bi astronomi i u budućnosti mogli posmatrati nebo, bar kada nije oblačno.

Najmračnija mesta na svetu

Do kraja godine će nemački astronomi podneti zahtjev američkom udruženju „International Dark Sky Association“ da se područje oko Gilpea prizna kao međunarodni „zvezdani park“. To udruženje se bori protiv svetlosnog zagađenja. Gilpe bi bilo prvo mjesto u Nemačkoj koje bi imalo zvaničnu potvrdu posebno tamnog područja noću.

U svetu postoji već dvanaest priznatih „zvezdanih parkova“, devet u SAD, među ostalim u Teksasu i Novom Meksiku. Osim toga kao područja s posebno tamnom noći su priznati jedno područje u Škotskoj i dva područja u Mađarskoj. Na njima se profesionalni i hobi-astronomi mogu sresti sa posebno zvezdanim nebom.

Autori: Hana Fuks / Anto Janković
Odg. urednik: Nemanja Rujević