Izvoz oružja: francuski pritisak na Nemačku
27. mart 2019.
To je samo moje privatno mišljenje, kaže francuska ambasadorka u Berlinu An-Mari Dekot. Ali tekst koji je ona objavila kao „radni materijal“ na Saveznoj akademiji za bezbednosnu politiku ima težinu.
Francuska ambasadorka se žali na „nepredvidljivost nemačke politike“ kada se radi o izvozu oružja. Posledica toga je da se francuski proizvođači oružja okreću proizvodnji bez nemačkih delova, odnosno, kako to kaže ambasadorka ne pridržavajući se uobičajenih diplomatskih floskula, da se okreću strategiji „German-free“. A to je upozorenje koje ne bi moglo da bude jasnije formulisano.
U Nemačku se „ne može pouzdati“
Ambasadorkin tekst dodatno zaoštrava kritiku koju je francuska vlada već u više navrata izražavala: da se u partnera, Nemačku, više ne može pouzdati kada je reč o izvozu oružja. Trenutak objavljivanja teksta pažljivo je odabran. Krajem ove nedelje ističe zabrana izvoza nemačkog oružja u Saudijsku Arabiju.
Ona je uvedena u novembru prošle godine nakon ubistva saudijskog novinara i kritičara vlade u Rijadu Džamala Kašogija i važila je najpre do kraja januara, a onda je produžena do kraja marta. Socijaldemokrate koji su u vladajućoj koaliciji u Berlinu, zagovaraju produženje zabrane izvoza za još šest meseci. Demohrišćani kancelarke Angele Merkel skloni su tome da ponovo dozvole izvoz oružja u Saudijsku Arabiju.
„Nije nemačka unutrašnjepolitička tema“
Stranke nemačke vladajuće koalicije oko toga se već nedeljama prepiru. Što se više bliži kraj zabrane izvoza, to taj sukob postaje sve oštriji – i to na veliko iznenađenje francuske vlade. „O pitanju izvoza oružja u Nemačkoj se često raspravlja pre svega kao o unutrašnjepolitičkoj temi“, a to ima „dalekosežne posledice“ za saradnju s Francuskom u evropskoj odbrambenoj politici, smatra ambasadorka Dekot.
To posebno dobija na težini jer Nemačka i Francuska planiraju zajedničku izgradnju novog borbenog aviona i novog tenka. To su skupi projekti koji se ne isplate ako će biti prodavani samo na području Evrope, naglašava francuska ambasadorka. Za izvoz u druge zemlje moraju zato da važe „predvidljiva pravila“, ocenjuje An Mari Dekot. Ali, ako na dozvolu za nemačke delove treba čekati i po više od godinu dana, onda to ugrožava i firme i radna mesta, ukazuje ambasadorka.
U januaru su se dve vlade dogovorile da se kod izvoza oružja ubuduće primenjuju izvozna pravila one zemlje u kojoj se obavlja najveći deo proizvodnje. To su u Nemačkoj neki oštro kritikovali i taj dogovor nije definitivno prihvaćen.
„Nemački sistem neuračunljiv“
I vlada u Londonu nezadovoljna je nemačkim pravilima. Zabrana izvoza oružja Saudijskoj Arabiji pogađa i avion „Jurofajter tajfun“ koji se proizvodi u Velikoj Britaniji. Za taj avion koriste se brojne nemačke komponente, a saudijsko ratno vazduhoplovstvo upotrebljava ga, između ostalog i u sukobu u Jemenu. S obzirom na to da vlada u Berlinu zabranjuje izvoz nemačkih komponenti, isporuka novih aviona Saudijskoj Arabiji nije moguća.
Britanski ministar spoljnih poslova Džeremi Hant zato od Nemačke zahteva da iz zabrane izvoza izuzme zajedničke evropske projekte. Prema mišljenju francuske vlade, problem daleko nadilazi zemlje koje učestvuju u ratu u Jemenu. Zabrana izvoza „pogađa i Senegal, Indiju, Indoneziju ili Niger“, piše francuska ambasadorka. „To pojačava utisak da nemački sistem kontrole izvoza nije restriktivan, već da je neuračunljiv“.