Prividno zahlađenje odnosa Berlina i Zagreba

Uprkos mišljenju kako je Nemačka tokom poslednje dve decenije najvažniji partner Hrvatskoj, deo hrvatske javnosti smatra da je u protekle dve godine došlo do zahlađenja odnosa. Radi se tek o prividu, tvrdi profesor Fakulteta političkih nauka u Zagrebu Damir Grubiša i šef Saveta za međunarodne odnose opozicione Socijaldemokratske partije (SDP). On kaže da se taj privid, između ostalog, mogao steći zbog ozbiljnih primedbi Berlina koje su došle na račun Zagreba, a zbog otežanog ulaganja u Hrvatsku.

„Dojam suzdržanosti je možda pojačan i zbog umiješanosti bivšeg premijera Ive Sanadera u aferu Hypo-banke. Jasno je da to njemačku stranu navodi na oprez, ali posjet kancelarke Angele Merkel označava čak uzlaznu fazu u odnosima Njemačke i Hrvatske“, dodaje profesor.

Prividno zahlađenje odnosa, smatra Grubiša, moguće je primetiti i zbog toga što je bivši premijer Sanader, osumnjičen u brojnim korupcionaškim aferama, koristio odnose s Berlinom u svrhe marketinga vladajuće Hrvatske demokratske zajednice (HDZ), ali i lične promocije. „Mora se znati da je Sanader njemački, odnosno austrijski đak te da komunicira na njemačkom jeziku. Sve je to izazvalo privid boljih odnosa“, kaže Grubiša za DW i podseća da je Angela Merkel učestvovala u njegovoj izbornoj kampanji 2007. godine na temelju ideološke srodnosti HDZ i CDU.

Kosor i Merkel – ženska solidarnost

Iako su odnosi Sanadera i Merkel naizgled bili bolji, Grubiša smatra da aktuelna premijerka i kancelarka Merkel imaju odličan odnos. Između njih, kaže, postoji ženska solidarnost, politička bliskost, ali istovremeno i razuman oprez s obzirom na slučaj Ive Sanadera, čija je Kosor bila zamenica i prva saradnica.

Za medijska nagađanja kako je upravo Berlin uslovljavao „silazak Sanadera s političke scene“, Grubiša misli da imaju dosta osnove, jer je, kaže, jedino autoritet nemačke kancelarke mogao uticati na Sanadera da se povuče i da se na taj način otvori proces preispitivanja njegove uloge i njegovih poslova i korupcije u koju se Hrvatska survala za njegovog mandata.

Hrvatska premalo izvozi u Nemačku

Bivši diplomata iz vremena SFRJ, savetnik za spoljnu politiku bivšeg predsednika Stjepana Mesića, ali i aktualnog Ive Josipovića, Budimir Lončar misli da su odnosi Berlina i Zagreba izvanredno dobri, a Nemačku smatra najznačajnijim hrvatskim „partnerom u privredno-finansijskoj sferi“. Uz razvijenu privrednu saradnju Lončar naglašava i značajne „nerobne prilive novac“ koji u Hrvatsku dolaze zahvaljujući vernim nemačkim turistima.

Naime, prema podacima kojima raspolaže, među stranim turistima u Hrvatskoj je čak 28 odsto Nemaca. Hrvatska radna snaga, napominje Lončar, u Nemačkoj uživa izvanredan tretman, a brojni iseljeni Hrvati predstavljaju dodatnu sponu između dveju država. Jedini problem u ovom trenutku je, napominje, u izvoznom deficitu, za koji je, prema njegovom mišljenju, Hrvatska sama kriva.

Naime, prema podacima koje je objavilo Ministarstvo spoljnih poslova Hrvatske, u 2009. godini vrednost nemačko-hrvatske robne razmene iznosila je 2.886 miliona evra. Hrvatski izvoz iznosio je 827 miliona, a uvoz 2.059 miliona evra. Brojke govore kako je Nemačka Hrvatskoj drugi po veličini partner u spoljnotrgovinskoj razmeni, odmah iza Italije.

Saradnja sestrinskih stranaka

Političku saradnju Budimir Lončar smatra takođe dobrom, što se videlo u evrointegracionim procesima u kojima je Nemačka značajno ubrzala postupak pregovaranja. Hrvatska zbog toga uvažava veliku ulogu Nemačke u EU, ali i teret koji nosi u vremenima ekonomske krize.

„Službenoj politici je jasno da Njemačka ne može činiti više nego što čini za Europu, a čini mnogo“, objašnjava Lončar. Uz sve to, napominje, postoji i uravnotežena politička saradnja između stranaka, kako demohrišćanskih tako i socijaldemokratskih, liberalnih i građanskih opcija.

Hrvati će za nekoliko meseci izaći na parlamentarne izbore, ali malo ko očekuje da će kancelarka Merkel likom i delom podjednako podržati premijerku i šeficu HDZ-a Jadranku Kosor, onako kako je to činila za prethodnika Sanadera. Lončar napominje da građani cene nemačko zalaganje za Hrvatsku tokom pregovora s Briselom. „Sigurno je da kancelarka Merkel uživa veliko poštovanje među građanima, što će jednim dijelom koristiti i premijerki Kosor. Međutim, odnosi Hrvatske i Nemačke su celovitiji i veći od odnosa između dve političke stranke“, kaže predsednikov savetnik za međunarodne odnose i spoljnu politiku Lončar.

Birokratija – noćna mora stranih investitora

Prošle godine je u junu u Zagrebu održan hrvatsko-nemački privredni forum. Bila je to prilika da ministri premijerke Kosor pozovu nemačke privrednika na veća ulaganja, ali osim tadašnjih obećanja, malo je toga realizovano do danas.

Grubiša podržava opšteprihvaćeno mišljenje kako je Hrvatska negostoljubiva prema ulagačima, prvenstveno zbog „hiper-birokratizacije i hiper-normativizacije“. „Uzmite za primjer da za postavljanje solarne ćelije na krov vlastite kuće trebate pribaviti čak 27 dozvola, a za to su vam potrebne dve godine. Istovremeno nemate finansijsku podršku za prelazak na ekološki prihvatljivu energiju. To svjedoči da birokracija još uvijek sprječava slobodan dotok investicija“, smatra Grubiša i zaključuje da nemački privrednici i investitori sa punim pravom traže da se procedure pojednostave, kako bi se s deklarativne faze pozivanja investitora prešlo na stvarnu.

Da se stvari kreću nabolje pokazuje i energična borba protiv korupcije i za uspostavu vladavine prava. S druge strane, radna snaga u Hrvatskoj je vrlo skupa. „Sve je to sada na dnevnom redu svih političkih snaga. Ali moramo biti svjesni da je to u situaciji krize, kada se kapital vrlo teško kreće, jedna europska i globalna promjena. Nadam se da će Hrvatska nakon parlamentarnih izbora ipak otkloniti pomenute probleme, ko god na njima pobijedio“, zaključuje predsjednikov savjetnik Lončar.

Autor: Siniša Bogdanić, Zagreb
Odg. urednik: Jakov Leon