Spor oko pasoša

Između Mađarske i Slovačke na pomolu je žestok spor oko statusa nacionalnih manjina. Povod za spor je nacrt zakona konzervativne mađarske stranke Fides koja je pobedila na nedavnim izborima. Prema tom zakonu pravo na mađarsko državljanstvo imali bi i svi Mađari koji žive u drugim državama, piše minhenski list "Ziddojče cajtung".

Slovački premijer Robert Fico izjavio je da je u pitanju „glupa i opasna inicijativa“ i dodao da slovačka vlada neće tolerisati dvojno državljanstvo. To znači da bi pripadnicima mađarske nacionalne manjine u Slovačkoj bilo oduzeto državljanstvo ukoliko zatraže i mađarski pasoš, najavio je Fico. Slovačka ima pet i po miliona stanovnika, pripadnika mađarske nacionalne manjine je oko 550 hiljada.

Trijanonski sporazum kao polazna tačka

Predlažući novi zakon o državljanstvu nove vlasti u Budimpešti polaze od ugovora zaključenog u pariskom predgrađu Trijanon. Trijanonskim ugovorom je nakon Prvog svetskog rata i raspada Austrougarske, Kraljevina Mađarska podeljena i dve trećine teritorije morala je da ustupi Rumuniji, Jugoslaviji, Austriji i Čehoslovačkoj. Mnogi Mađari se do danas nisu pomirili sa tim. Tokom predizborne kampanje za izbore 11. aprila, na kojima je osvojila dvotrećinsku većinu, konzervativna stranka Fides najavljivala je novi zakon o državljanstvu. Sada je na brzinu pripremljen nacrt zakona koji bi trebalo da bude usvojen na konstitutivnoj sednici novog parlamenta 28. maja. Zakon bi stupio na snagu 20 avgusta, dan kralja Stefana koji je nacionalni svetitelj.

Prema zakonu svi Mađari koji žive u inostranstvu mogli bi da zatraže pasoš pod uslovom da govore mađarski i da nisu krivično osuđivani. Takvo pravilo bilo je, u principu, na snazi i ranije, ali je podnosilac zahteva morao i trajno da se preseli u Mađarsku. Ta odredba novim zakonom je ukinuta.

Nezadovoljni susedi

Prema novom zakonu velike rezerve postoje ne samo u Slovačkoj, nego i u Srbiji i Rumuniji. Pre 1918. godine Slovačka je dugo bila deo Kraljevine Mađarske i Slovaci su se osećali diskriminisanim. Zbog toga i danas kod mnogih Slovaka postoji netrpeljivost prema Mađarima, a nacionalnu netrpeljivost uveliko koristi desničarska Nacionalna partija Slovačke na čijem je čelu Jan Slota. Predlog novog mađarskog zakona dodatno je podgrejao atmosferu uoči parlamentarnih izbora u Slovačkoj 12. juna.

Premijer Robert Fico čija je stranka Smer, inače socijaldemokratski orijentisana, u protekle četiri godine bila na vlasti ocenio je odnose dve zemlje kao „veoma osetljive“. Zakon koji predlaže Fides predstavlja prema mišljenju slovačkog premijera „tempiranu bombu“. Fico je upozorio i da mađarske vlasti pokušavaju da uspostave vezu između pripadnika mađarske nacionalne manjine (u Slovačkoj) i mađarske države što je „veoma, veoma opasno“. „To je opasno i za Evropu, i za ovaj region“, dodao je Fico.

Slovački zakon o zabrani dvojnog državljanstva?

Slovački premijer je istovremeno najavio da je spreman da se sastane sa Viktorom Orbanom i razgovara o problemu. Ukoliko ne bude sprečeno usvajanje zakona u Budimpešti, onda su slovački političari spremni da u parlamentu pokrenu usvajanje vanrednog zakona kojim bi bilo zabranjeno dvojno državljanstvo. Takav zakon postoji i u drugim članicama EU, zaključio je slovački premijer Robert Fico.

nb/ii/sz