Ulaya yawakumbuka Wasinti, Waroma waliouawa na Manazi

"Mpendwa Banetla, lazima nikuambie kuwa watoto wangu wawili wa mwisho wamekufa." Maneno hayo yaliandikwa na Margarete Bamberger katika barua ya 1943 kwa dada yake mjini Berlin. Ilisafirishwa kutoka ile inayoitwa "kambi ya gypsy" katika kambi ya mateso ya Auschwitz-Birkenau. Margarete, mumewe Willi na watoto wao wote walizuiliwa kwenye kambi ya kifo. Margarete na Willi walinusurika katika jaribio hilo. Watoto wao hawakunusurika.

Katika mwaka huo huo, Bamberger aliwasihi sana jamaa zake wapeleke vifurushi vyenye mafuta ya ini, dawa ya kikohozi, vitamini C, poda ya kuosha na kitu chochote kinachoweza kutumiwa kupambana na upele. "Chochote kile, na hata kiwe kidogo, kinaweza kutusaidia hapa," aliandika. Alitumia lugha ya Kiroma kutuma ujumbe uliofichwa, akielezea kikamilifu hali yao ya kuogofya: "Salamu maalum kutoka kwa Baro Nasslepin, Elenta na Marepin" - kodi ya mambo matatu ya kutisha "ugonjwa, shida na mauaji."

Mabaki ya barua hii, pamoja na ushuhuda mwingine 60, zinaweza kusomwa katika toleo halisi kwa Kijerumani, Kiingereza na Kiroma kwenye tovuti ya Sauti za wahanga ya RomArchive. Iliyoratibiwa na mwanahistoria Karola Fings, wasomi kutoka kote Ulaya wamekusanya barua na taarifa kutoka kwa watu wa jamii za wachache walioteswa kutoka nchi 20: Belarusi, Ubelgiji, Bosnia-Herzegovina, Ujerumani, Estonia, Ufaransa, Italia, Kroatia, Latvia, Uholanzi, Austria, Poland, Romania , Urusi, Uswizi, Serbia, Slovakia, Jamhuri ya Czech, Ukraine na Hungary.

Fings, kutoka Kituo cha Utafiti juu ya Ukosefu wa Imani katika Chuo Kikuu cha Heidelberg, aliiambia DW kwamba kinachofanya rasilimali hii kuwa ya kipekee ni kwamba fokasi yake haiko kwa wahalifu. Badala yake, alisema, sauti za Wasinti na Waroma wenyewe husikika. Maandishi hayo ni ya wakati wa mateso yenyewe, au kutoka kipindi kifupi tu baadaye wakati wahanga walipoanza kutoa ushahidi wa uhalifu uliofanywa dhidi ya wachache wao na majaribio ya mapema yalifanywa ili kuwafikisha wahusika mbele ya haki.

Kama watoto wa Margarete Bamberger, idadi kubwa ya wafungwa waliouawa katika kambi ya kifo ya Auschwitz-Birkenau walikufa kwa njaa, magonjwa au vurugu zisizodhibitiwa. Usiku wa Agosti 2, 1944, ulikuwa "kiwango cha juu cha kutisha" cha mateso yaliyotokana na ubaguzi wa rangi dhidi ya Wasinti na Warumi, alisema Fings.

SS ilifuta "kambi ya familia" huko Auschwitz-Birkenau, na kuwapeleka watu 4,300 waliokuwa wakipiga kelele na kuomboleza kwenye kifa chao. Ilikuwa kweli siku ya kutisha katika mauaji ya halaiki ya Roma,wanaojulikana pia kama Porajmos. Mnamo mwaka wa 2015, Bunge la Ulaya lilitangaza Agosti 2 kama Siku ya Kumbukumbu ya Mauaji ya Kimbari ya Roma kwa Sinti na Roma.

Lakini kwa sababu ya janga la COVID-19, mwaka huu siku hiyo itaadhimishwa kwa kiasi kikubwa kkwa njia ya kidigitali.

Miongoni mwa wale waliouawa kwa gesi usiku huo wa kutisha mnamo 1944 alikuwa binti ya Zilli Schmidt: Gretel mwenye umri wa miaka 4 alikufa pamoja na nyanya zake, shangazi yake na binamu zake sita. Kama wafungwa wengine wanaoonekana wanafaa kufanya kazi, mama ya Gretel alikuwa amesafirishwa kwingine muda mfupi tu mapema. Alikuwa amejaribu kutoroka kutoka treni iliyokuwa imchukue na kukimbilia kwa familia yake. Lakini daktari mashuhuri wa SS Josef Mengele alimpiga kibao juu ya kichwa na kumlazimisha arudi kwenye treni: "Aliokoa maisha yangu, lakini hakunifanyia huduma yoyote," alikumbuka Schmidt.

Soma pia: Msichana wa Kiroma ruksa kurudi Ufaransa

Mano Höllenreiner, 10, kutoka Munich alikuwa miongoni mwa wale ambao, pamoja na wazazi wake, walikuwa wamepelekwa kwenye kambi ya mateso ya Ravensbrück. Lakini alipoteza jamaa wengi huko Auschwitz: binamu na watoto wao, shangazi na "bibi yangu masikini ambaye nilimpenda sana - pia aliuawa kwa gesi."

Kutoka nyumba ya watoto Wakatoliki hadi Auschwitz

Franziska Kurz alipoteza watoto wake wanne: Otto, Sonja, Albert na Thomas walichukuliwa na kuhifadhiwa katika nyumba ya watoto kabla ya kuhamishwa baadaye.

Mnamo 1946, Kurz alimwandikia mama mlezi mkuu wa nyumba ya watoto wa Kanisa Katoliki la Mtakatifu Josefspflege kusini mwa Ujerumani. Polisi walikuwa wamemwambia kwamba "watoto wangu wanne walikuwa huko Auschwitz." Kwa hivyo, niliwauliza: "Je! Mnataka nini Duniani kutoka kwa watoto wangu masikini? Jibu lilikuwa fupi:" kuangamiza. "

Alikuwa ameonywa "kukaa kimya." Vinginevyo, Kurz aliambiwa, yeye na mtoto wake wa mwisho, Maria, watapelekwa kwenye kambi ya mateso.

Otto, Sonja, Thomas na Albert wote waliuawa huko Auschwitz; Kanisa Katoliki halikuwalinda. Watoto wa Sinti thelathini na tisa walipitia nyumba ya watoto ya Mtakatifu Josefspflege, na ni wanne tu walionusurika.

Haikuwa kesi pekee ya aina yake. Mnamo Mei 1943, wakati alipotishiwa kuhamishwa kwenda Auschwitz na kulazimishwa kuacha kuzaa, Oskar Rose aliandika yafuatayo kwa askofu mkuu wa Breslau: "Ikiwa Kanisa letu Katoliki litashindwa kutupa ulinzi, tutakuwa wazi kwa hatua ambazo, kimaadili na kisheria, zinafanya dhihaka ya aina zote za ubinadamu. " Alihangaika kueleza kwamba haikuwa tishio tu kwa ustawi wa familia chache zilizotengwa, "lakini kwa washiriki 14,000 wa Kanisa Katoliki la Kirumi."

Hata hivyo, rufaa hii na zingine kama hiyo ziliangukia patupu. Kwa upande mwingine, alisema Karola Fings, kulikuwa na mifano kutoka maeneo yaliyokaliwa huko Yugoslavia na Umoja wa Kisovyeti, "ambapo jamii za Waislamu zililinda majirani wa Roma, zikiwasaidia kuepuka kufukuzwa."

Mauaji ya kimbari Ulaya: Ukatili wa kimfumo, vitisho vya kujianzia

Popote huko Ulaya Wanazi walipata uwanja, Sinti na Roma waliteswa na kulazimishwa kupigania maisha yao. Wengi waliuawa, katika kambi, au kwa risasi nyingi. "Yote yalitegemea sera za eneo la kukaa na ni nani mawakili wa ndani," alisema Fings.

Katika Poland iliyokuwa inakaliwa na Wajerumani, kulikuwepo na kambi za kifo. Lakini pia kulikuwa na maeneo mengine 180 ambayo mauaji yanajulikana kuwa yametokea. Na inapofikia Umoja wa Kisovieti au Yugoslavia, "wahanga wengi hawakuuawa katika kambi lakini mahali popote mauaji yalipotokea - papo hapo."

Katika maneo yaliokaliwa ya Bohemia na Moravia - Jamhuri ya Czech ya sasa - Sinti na Roma walizuiliwa katika kambi za Lety na Hodonin kabla ya kupelekwa Auschwitz. Huko Kroatia, Jasenovac "ilikuwa kambi ya kutisha haswa, ambapo wengi walipigwa hadi kufa."

Josip Joka Nikolic alikuwa mwanamuziki, ambaye aliishi miaka yake ya mwanzo hadi 1942 katika eneo dogo la makazi la Predavac. Ndipo polisi na wanaume wengine kutoka vuguvugu la ufashisti la Ustasa la Kroatia, ambao walikuwa wanapigania taifa huru la Kroatia (NDH) waliingia nyumbani na kuchukua familia yake ya na familia nyingine za Waroma.

Ilisemekana kwamba walikuwa wanahamishwa, "kuanzia mwanaume mzee zaidi hadi mtoto wa mwisho." Mkewe, binti yao wa miezi 8, wazazi, kaka na familia zao wote walichukuliwa katika malori ya ng'ombe kwenda kwenye kambi ya mateso ya Jasenovac.

Nikolic alitambua kwamba walikuwa "wameletwa hapo kufa." Alitengwa kikatili na mkewe na mtoto na kuongozwa pamoja na wanaume wengine kuuawa. Kwa namna fulani, hata hivyo, aliweza kutoroka na akajiunga na wapiganaji wa upinzani, washirika. Lakini familia yake yote iliuawa huko Jasenovac. Nikolic alikuwa shahidi katika kesi ya 1952 dhidi ya waziri wa mambo ya ndani wa NDH, ambaye hata hivyo alikimbilia Marekani.

Serbia: Kutatua 'swali la Kiyahudi na Gypsy'

Mwisho wa Oktoba 1941, anaripoti Milena Stankovic, Wajerumani walizunguka wilaya yake ya Belgrade. "Mawakala wawili na askari wawili wa jeshi kutoka vikosi vya usalama vya serikali ya Serbia waliingia nyumbani kwetu," alikumbuka. Mumewe na kaka mmoja waliajiriwa na wakuu wa jiji. Mtoto wao wa kambo alikuwa mwanamuziki, na ndugu mwingine alikuwa mfanyakazi. Wote walikuwa na watoto, na wote walikuwa na uraia wa Waserbia. Wanaume hao walipelekwa kwenye kambi, ambapo hadi Waroma 1,500 waliwekwa ndani. Siku chache baadaye walipigwa risasi na kuuawa nje ya mji.

Zaidi ya mwezi mmoja baada ya mauaji ya wanaume hao, wanawake wa Romnja - Roma - walilazimishwa kuingia kwenye malori pamoja na watoto wao na kupelekwa kwenye kambi ya mateso. Baridi ilikuwa kali, na njaa pia. "Mtoto wangu mdogo alikufa kwa sababu sikuweza kunyonyesha tena," aliripoti Natalija Mirkovic.

Mtu yeyote ambaye angeweza kudhibitisha kuwa walikuwa na makazi ya kudumu baadaye aliruhusiwa kwenda huru. Wengine walizungumza kwa niaba ya majirani zao, na labda wengine waliuawa pamoja na wafungwa wa Kiyahudi. Mkuu wa utawala wa jeshi la Ujerumani huko Serbia alijigamba mnamo Agosti 1942 kwamba Serbia ndio nchi pekee ambayo "maswali ya Kiyahudi na Gypsy" yalikuwa "yametatuliwa."

Roma Ulaya ya Mashariki wanyimwa fidia

Katika nchi nyingi leo bado kuna ufahamu mdogo sana kwamba Sinti na Roma walikuwa wahanga wa mauaji ya kimbari, alisema Karola Fings. Anaamini kiwango kamili cha vurugu za mauaji kitakuwa wazi tu kwa kuwepo mtazamo mpana wa Ulaya.

Katika kujibu hilo, watafiti wanafanya kazi ensaiklopidia ya mauaji ya halaiki ya Wanazi - mradi ambao Ofisi ya Mambo ya nje ya Ujerumani inaunga mkono kwa kiasi cha euro milioni 1.2 ($ 1.4 milioni).

Nchini Ujerumani, mauaji ya kimbari yalipuuzwa kwa miongo kadhaa. Maafisa wa polisi waliendelea kutumia njia za kibaguzi, wakitumia faili za enzi za Manazi katika uchunguzi na kukataa kukubali kwamba Sinti na Roma waliteswa vibaya. Hii, kwa upande mwingine, ilisababisha kiwewe zaidi kwa waathirika: kiwewe ambacho kimeenea hadi kizazi cha pili na cha tatu, alisema Fings.

Mwanahistoria huyo alikuwa mwanachama wa Tume Huru ya serikali ya Ujerumani juu ya Ukosefu wa Imani ambayo hivi karibuni ilitoa ripoti yake ya mwisho. Pamoja na utambuzi wazi wa mauaji ya kimbari yaliyofanywa dhidi ya Sinti na Roma na uchunguzi zaidi kupitia upatanishi wa tume ya ukweli, Fings alisema lazima kuwe na fidia - na sio tu nchini Ujerumani.

"Hii inawahusu pia wale wanaoishi katika nchi zingine, haswa Ulaya Mashariki ambao baada ya 1945 walifungiwa kabisa nje ya utaratibu wa fidia," alisema.

Tume hiyo pia ilisema kwamba, kama ilivyo kwa wahanga wa Kiyahudi wa mateso ya Wanazi Nazi na vizazi vyao, Ujerumani lazima pia ichukue jukumu la kuhakikisha "kwamba Waroma na Romnja wanatambuliwa hasa kama kundi lililotengwa na lililoko katika mazingira hatarishi."