Çifte vatandaşlık mücadelesi

Alman yasaları, istisnaî durumlar dışında, çifte vatandaşlık hakkına izin vermiyor. Bu durum da en çok Almanya'da uzun yıllardır yaşayan Türkleri etkiliyor. Türk göçmenler, bu hakkın kendilerine tekrar verilmesi için mücadele ediyor ve birçok Türk, bu uygulama nedeniyle kendini Alman toplumundan dışlanmış hissediyor. Almanya'da genel seçimler yaklaşırken çifte vatandaşlık tartışması yeniden gündeme geldi.

'Ailemin geldiği ülke ile duygusal bağlarım var'

39 yaşındaki Levent Bayram Berlin doğumlu. 1970’li yıllarda göçmen ailelerin çocuklarına, Almanya’da doğmuş olmalarına rağmen sadece ebeveynlerinin sahip oldukları vatandaşlık hakkı tanınıyordu. Levent Bayram, Alman vatandaşlığına hiç başvurmadığı için bugüne kadar sadece Türk pasaportuna sahip olmuş. Alman vatandaşlığına geçmesi için ise Türk vatandaşlığından çıkması zorunlu. Levent Bayram, “Bunu yapamıyorum, ailemin geldiği ülke ile duygusal bağlarım var” diye konuşuyor ve ekliyor: “Eğer Alman politikacılar, Alman hükümeti, mantıklı davranarak hiç kimseye çifte vatandaşlık hakkı tanımıyoruz derse, o zaman 'Alman vatandaşlığına neden geçmediğim' şeklindeki sorunun bir anlamı olur. Ama hükümet Amerikan vatandaşlarının, aynı şekilde Fransızların çifte vatandaş olmasını kabul ediyor, Türklerin çifte vatandaş olmasını ise kabul etmiyor. Ben işte bu durumu anlamıyorum.”

Levent Bayram Almanya’yı seviyor ama Türkiye’yi de vatanı olarak görüyor. O yüzden her iki ülkenin de vatandaşlığına sahip olmayı arzu ediyor. “Kafamda bir sürü fikir var ama burada siyasî faaliyette bulunamıyorum” diyen Bayram, “Bu durumun değişmesi için Alman vatandaşlığına geçmem gerekiyor, ama bunun karşılığında Türk vatandaşlığını asla iade etmem” diye de ekliyor.

Opsiyonlu uygulama

21 yaşındaki Merve Gül’ün sorunu ise farklı. Hukuk öğrenimi gören Merve, Almanya’da doğmuş, büyümüş, yani 'opsiyonlu uygulama' kapsamına dahil olanlardan. 2000 yılında Alman vatandaşlık yasasında yapılan değişiklik, Merve Gül’ün 23 yaşına gelinceye kadar iki vatandaşlıktan birini seçmesini mümkün kılıyor. Türk vatandaşlığı olamadan Türkiye’de hukuk alanında çalışması mümkün olmayan Merve Gül, niçin Alman pasaportunu muhafaza etmeye karar verdiğini şöyle izah ediyor: “Küreselleşen bir dünyada sürekli esnek ve mobil olmak zorunda olduğumuz gerçeğinden yola çıkarak ve ayrıca her türlü opsiyonu açık tutmak, Türkiye'ye hiç gitmeme opsiyonunu da geçersiz kılmak istediğim için, Alman pasaportunda karar kıldım. En azından birkaç yıllığına Türkiye’de çalışmak isterim. Bu kararı bunun için aldım.”

Merve Gül, iki vatandaşlığa da sahip olmak için müracaatta bulunmuş ve başarılı olacağı konusunda iyimser. Başarılı olabilmek ve Alman mercilerinden bu izni alabilmek için vatandaşlığın birinden çıktığı takdirde önemli ekonomik dezavantajları olacağını kanıtlaması gerekiyor.

'Türkiye’de bana Almancı diyorlar, Almanya’da ise Türk'

Sevda Adıgüzel ise birçoklarının muzdarip olduğu bir durumdan şikâyetçi. “Türkiye’de bana Almancı diyorlar, Almanya’da ise Türk; hiçbir yerde aidiyet duygum yok” diyor. 26 yaşındaki Sevda, Köln’de idarî bilimler öğrenimi görüyor. Çok iyi Almanca konuşan ve toplumun da kendisini kabul ettiğini söyleyen Sevda, ancak Alman pasaportuna sahip olduğunda topluma gerçek uyum sağlamış olacağının söylenmesinin aslında skandal olduğunu belirtiyor: “Haksız bulduğum şey şu: Burada doğmuş ve yetişmiş olduğumu halde hâlâ bir daireden diğerine koşuşturmam gerekiyor ve Alman vatandaşlığına geçiş süreci bir yıl kadar sürüyor. Ben 1987 doğumluyum, onun için de opsiyon uygulamasından otomatikman yararlanamıyorum. Bundan dolayı da Alman pasaportunu alabilmek için bir daireden diğerine koşmam ve bir yıl kadar beklemem gerekiyor.”

Almanya'nın göçmen politikaları

Almanya’da doğmuş olan genç Türkiye kökenliler, kendilerine bazı Almanların “Alman vatandaşı olabilirsin ama Alman değilsin” dediklerine işaret ederek, Almanya’nın göçmen politikalarındaki karmaşanın ve kararsızlığın giderilmesi, adil bir durumun oluşması için daha yapılacak çok şey olduğunu hatırlatıyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Wolfgang Dick / Çelik Akpınar

Editör: Hülya Schenk