Çin - Japonya gerginliği tırmanıyor

Japon Dışişleri Bakanı Nobutaka Machimura ile Çinli meslektaşı Li Zhaoxing arasında Pekin’de yapılan görüşmeden sonra da taraflar çizgilerini değiştirmeye yanaşmadı. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Wu Dawei, iki ülke ilişkilerinin bir anlamda dibe vurduğunu belirtirken, Japonya, Pekin yönetiminin özür dilemesini istiyor.

Çin’in ülkedeki Japon şirketleri ve temsilciliklerinde yol açan hasar nedeniyle özür dilemeye yanaşmaması, Japon basınında fırtınalar koparıyor. Çin’in uluslararası yükümlülüklerine rağmen hasara göz yumduğunu belirten gazeteler, ikili görüşmelere zemin hazırlanması için Pekin yönetiminin bunu kabul etmesi gerektiğini vurguluyor. Yomiuri gazetesinde ise Şangay’da polisin göstericilere nasıl Japon Konsolosluğu’nun yolunu gösterdiğine geniş yer ayrıldı.

Çin ve Japon kamuoyu

Japon kamuoyu biraz daha esnek düşünüyor gibi gözüküyor. Son bir ankete göre, halkın dörtte üçü, Başbakan Koizumi’nin Çin ve Güney Kore ile ilişkilerin iyileştirmesi için yeteri kadar çaba göstermediği görüşünde. Ayrıca ankete katılanlar arasında, Çin’deki protesto gösterilerinin, Japonya’nın tarih anlayışından çok, Çin’in iç politikasına dayalı sebepleri olduğunu düşünenler ağır basıyor.

Çin ise Japonya karşıtı gösterilerin sorumlusunun, 2. Dünya Savaşı’nda Japonya’nın rolünü gerçekçi bir şekilde yansıtmayarak Çin halkını rencide eden Tokyo hükümeti olduğunu savunuyor. Japonya Başbakanı Koizumi’nin, Çin’in savaş suçlusu gördüğü Japon şehitleri için yapılan Yasukuni Tapınağı'nı ziyaret etmeyi ihmal etmemesi de iki ülke arasındaki ilişkilerde engel olarak nitelendiriliyor. Japon kamuoyunun da yarısı, Koizumi’nin tapınağa yaptığı ziyaretlere son vermesi gerektiği görüşünde.

Japonya’nın daimi üyeliği

Japonya’daki siyasi gözlemcilere göre, Pekin’in çizgisi art niyetli. Çin’in, BM’de yapılması öngörülen reformlar çerçevesinde Japonya’nın Güvenlik Konseyi’nde daimi üye olmasını ve Asya’da ve dünyada daha fazla nüfuz kazanmasını istemediği belirtiliyor. Ayrıca Çin’de, Japonya’nın Tayvan krizine karışacağı endişesinin hakim olduğu bildiriliyor. Bu nedenle Japonya karşıtı protestolar, Pekin yönetiminin de işine geliyor. Bu nedenle genelde göstericilere taviz vermeyen yetkililer protestolara göz yumuyor.

Dışişleri bakanlarının görüşmesi

Japon ve Çin dışişleri bakanları arasında dün yapılan görüşmede, iki ülke arasındaki diğer tartışmalı gündem maddelerine değinilemedi bile. Egemenlik konusunda anlaşmazlık yaşanan Doğu Çin Denizi’nde ortak petrol ve doğal gaz çıkarma konusu da, protesto krizi nedeniyle gündeme gelemedi.

İki ülke arasındaki siyasi krizin bir de ekonomik yanı ortaya çıkıyor. Japonya Ekonomi Bakanı Nakagawa, Çin ile ekonomik ilişkilerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini bildirdikten sonra, Tokyo Borsası’nda bu sabah yüzde 3’lük düşüş yaşandı. Çin, Japonya’nın en önemli ticaret ortağı ve iki ülke arasındaki ticaret hacmi, 2004 yılında yüzde 25’e yakın bir oranda artış kaydetti.