Çin yönetiminden İran'a destek

İran’ın sahip olduğu tartışmalı nükleer program nedeniyle yaşanan krizde taraflar tutumlarını netleştirmeye başladı. Uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlayacağına duyuran İran’a Çin’den destek geldi. İranlı müzakereci Ali Laricani’yi Pekin’de ağırlayan Çin yönetimi, BM Güvenlik Konseyi’nden İran’a yaptırım kararı çıkmasına karşı olduğunu bildirdi.

Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, İran’ın BM Güvenlik Konseyi’ne havale edilmesi durumunda, sorunun daha da karmaşık hale geleceği belirtilerek Rusya’nın önerisinin Pekin’de olumlu karşılandığı kaydedildi. Rusya, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini ülkesi topraklarında yapılmasını önermişti. Sorunun diplomatik yollardan çözülmesi çağrısında bulunan Çin, Moskova’nın önerisinin İran’ın nükleer silah ürettiği yönündeki tartışmala son vereceğini savundu.

İran da Rus önerisini olumlu bakıyor

Diğer yandan İran da Rusya’nın, uranyumlu nükleer yakıt çubuklarının Rusya’da kurulacak ortak tesislerde imal edilmesi şeklindeki teklifine sıcak bakmaya başladı. Uranyum işlenme derecesine göre, nükleer enerji santrallarında yakıt olarak kullanılabiliyor ya da zenginleştirilerek nükleer silah malzemesine dönüştürülebiliyor.

İran heyet başkanı Ali Laricani, eski Rusya Dışişleri Bakanı ve Milli Güvenlik Kurulu Başkanı İgor İvanov ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, uranyumun Rusya’dda kurulacak ortak tesiste işlenmesi şeklindeki öneriyi iyi bulduklarını belirtti. Moskova yönetimi nükleer yakıt çubutlarının Rusya’da imal edilmesinin, İran’ın nükleer enerjiden sırf barışçı amaçlarla yararlanacağına kanıt teşkil edeceği görüşünde.

Konunun Güvenlik Konseyi’ne havale edilmesi durumunda uranyum tesislerini derhal devreye sokma tehdidinde bulunan İran, AB üçlüsü ile de görüşmeleri sürdürmeye hazır olduğunu duyuruyor. Nükleer tesis ticaretinden bir milyar dolar kazanan Rusya ise hem İran’ddan ek sipariş alabilmeyi hem de İran’ı nükleer silahlanmadan alıkoyarak global sorumluluğunu yerine getirmeyi umuyor.

ABD endişeli

Ancak Washington’dan esen rüzgar ise sertleşmeye başladı. Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’nin, İran’ın BM Güvenlik Konseyi’ne şikayet edilmesi gerektiğini söylemesinden sonra Başkan Bush da dünyanın nükleer silah şantajına maruz bırakılamayacağını belirtti. Kapalı bir toplumun nükleer silah geliştirmeye çalışmasından tedirginlik duyduğunu ifade eden Bush, müttefikleri İsrail’i savunma yükümlülüklerinin değişmeyeceğini ve nükleer şantaja katlanılmayacağını sadece ABD’nin değil bütün dünyanın haykırması gerektiğini sözlerine ekleyerek hafta başında bir kez daha Tahran yönetimine gözdağı vermeyi denedi.

ABD, İran'ın Batı'nın endişelerini yatıştırmak için zenginleştirilmiş uranyumu Rusya'da üretme önerisine olumlu baktığını açıklamasının ardından, bu açılım işaretinin yeterli olmadığını ve konunun BM Güvenlik Konseyi'ne gitmesinde ısrarcı olduğunu açıkladı.