Im digitalen Reich der Mitte: Urheberrechte werden mit Füßen getreten

İnternette surf yapan Çinli sayısının 300 milyon kadar olduğu tahmin ediliyor. Özellikle veri indirme imkanı sunan firmaların muazzam kâr ettikleri biliniyor. Çinliler pahalı bilet alarak sinemaya gitmek ya da filmleri DVD’den izlemek yerine bunları internetten bedava indirmeyi tercih ediyor. Bu, gittikçe yaygınlaşan bir eğilim. Yeni olan ise, artık kitaplar için de aynı şeyin geçerli olması. Kısa bir süre öncesine kadar kitapları evlerinde muhafaza eden genç kuşak Çinliler, artık bunları internette elektronik kitap (e-kitap/e-book) olarak okuyor.

Kitap okumanın artık iki yolu var: Ya alışılageldiği gibi kitaptan, ya da cep telefonundan. Şangaylı gençler de “Ben hem kitaptan, hem de cep telefonundan okuyorum. Ama internetten indirmek çok ucuza geliyor. Genelde ya ücretsiz indirebiliyorsunuz, ya da ödesem bile, normal kitap için üç euro ödüyorsam, internette bana bir euroya geliyor. Zaten herkesin yanında ya mini bilgisayarı, ya da cep telefonu var; oradan okumak zor olmuyor. Ama kalınca bir kitabı sürekli yanınızda taşımanız pratik değil" sözleriyle internetten cep telefonuna indirilen kitapların avantajlarına dikkat çekiyor.

Şanghaylı yayıncı Graham Earnshaw’u bu görüşler şaşırtmıyor. Günün birinde kağıttan kitapların tamamen piyasadan kalkabileceğine işaret eden Earnshaw, başından beri internet üzerinden okuyuculara farklı alternatifler sunduklarını belirtiyor: PDF formatında, ya da e-kitap okuyucu aygıtı için hazırlanmış PDB formatta kitap satın alabiliyorsunuz. Bu her iki yöntem de normal bir kitap için ödenen paranın yarısından az bir miktara mal oluyor. Şangaylı genç yazar Liu Jian da dijital okuma trendine ilişkin olarak, “Kitap satışlarında azalma olduğu doğru. Ama bu, okuyucuların sayısının azaldığı anlamına gelmiyor. Sadece okuma yöntemi farklı. Eskiden metroda etrafımda iki-üç kitap okuyan kişi görürdüm. Bugünlerde ise eskiye nazaran iki kat daha fazla okuyucu olduğu dikkatimi çekiyor. Bunlar internetten indirdikleri şeyleri cep telefonlarında ya da mini bilgisayarlarda okuyan insanlar” diyor.

e-kitap piyasası büyüyor

Geçtiğimiz yıl yaklaşık 20 milyon euroluk ciroya ulaşan elektronik kitap piyasası henüz büyüme aşamasında. Ancak Çin’de mega trendler çok hızlı gelişiyor: dünyanın en büyük cep telefonu hizmet sunucusu China Mobile yayınevleri ile 100 bin dijital kitap için sözleşmelere imza attı. İngiliz Penguen Grubu Çin’de ilk e-kitap sunan yabancı yayınevi konumunda. Şangaylı yazar Liu Jian’ın ikinci kitabını internetten ücret karşılığında indirmek mümkün, ama dükkandan satın alınan kitaplardan yine de daha ucuza geliyor. Liu Jian:

“Dijital kitap konusu yazarlar için iki ucu keskin bir kılıç gibi: Aynı zamanda hem iyi, hem de kötü. İyi olan, yazarların bu yoldan tanınması. Bu da tabii her yazarın arzu ettiği bir şey. Kötü olan ise yazarın bu yoldan aslında fazla para kazanamaması. Çünkü internetten indirilenlerin çoğu ücretsiz. Tüm bu gelişme, yavaş bir alışma süreci. Sanıyorum okuyucu uzun vadede ücret ödeme yükümlülüğünü kabul edecektir”

Yazar Liu Jian, yayınevlerinin uyanıklık yaparak çoğunlukla kitapların sadece bir bölümünü internete yerleştirdiklerini, kitabın sonunu bilmek isteyen okuyucunun ücret ödemek zorunda bırakıldığını belirtiyor. Buna rağmen Liu Jian iyimser. Çin’de dijital okuma dönemi başlamadan önce de başarılı yazarların kitaplarının korsan kopyalardan kurtulamadığına dikkat çekiyor.

Astrid Freyeisen / Çeviri: Çelik Akpınar

Editör: Beklan Kulaksızoğlu