180711 China Immobilienblase
17 Temmuz 2011
Kredi derecelendirme kuruluşları son dönemde sadece Avrupa ülkelerini değil, Çin'i de mercek altına almış durumda. Kredi derecelendirme kuruluşlarından Standard & Poors ve Moody's geçtiğimiz günlerde Çin'deki emlak piyasasının notunu düşürdü.
Uzmanlar Çin'de tırmanan konut fiyatları yüzünden endişeli. Astronomik gayrimenkul fiyatlarına karşılık birçok Çinli, birden fazla konuta sahip. Bazı uzmanlara göre, Çin'deki emlak piyasasının çökmesi an meselesi.
"Alarm zilleri çalıyor"
ABD’deki emlak piyasasında geçtiğimiz yıllarda patlak veren kriz, küresel mali krizin tetikleyicisi olmuştu. ABD'den sonra emlak krizinden İspanya ve İrlanda da nasibini almıştı. Benzer kara bulutlar şimdi de Çin'in üzerinde dolaşıyor. Çin'de de bir emlak krizi patlak vermesinden endişe ediliyor. Çin'i yakından izleyen ekonomi uzmanı Markus Taube'ye göre alarm zilleri çalmaya başladı bile.
Taube, "Gayrimenkul fiyatları çok yüksek. Fiyatlar kira gelirleriyle orta vadede makul bir şekilde karşılanabilecek oranın çok üzerinde" diyor.
Şenzen, Şangay ve Pekin gibi büyük şehirlerde satışa sunulan gayrimenkullerde metrekare fiyatı 2008 - 2010 yılları arasında ikiye katlandı. Çin'in diğer bölgelerinde de emlak fiyatlarında büyük bir artış görülüyor. Deutsche Bank’ın verdiği bilgilere göre, fiyatlar 2009 yılında ortalama yüzde 25, 2010 yılında ise yüzde 18 oranında yükseldi.
İnşaat patlaması
Pekin hükümeti, küresel mali krizin etkilerini hafifletmek için 2009 yılında 460 milyar euro hacminde bir konjonktür paketi hazırlamıştı. Mali destek paketinin büyük bir bölümü emlak piyasasına aktarıldı. Bu da ülkedeki inşaat piyasasını hareketlendirdi ve daha fazla gayrimenkul inşa edilmesine yol açtı.
Deutsche Bank'ın Çin uzmanı Steffen Dyck, bunun sonucunda da Çin'deki istihdam piyasasının yüzde 15 ila 20'sini inşaat branşının oluşturduğuna dikkat çekti.
Çin'de şu sıralarda gayrimenkul satın almak sıradan bir alışverişe dönüşmüş durumda. Birçok Çinli, emlak piyasasında fiyatların artmaya devam edeceği düşüncesiyle ikinci veya üçüncü evini satın alıyor. Diğer yandan Çin'de yaklaşık 64 milyon konutun ise boş durduğunu tahmin ediliyor. Benzer bir durum ABD'deki emlak krizi öncesinde de yaşanmıştı. Ancak Alman ekonomi uzmanı Markus Taube, Çin ve ABD'de yaşanan durumun farklılıklar gösterdiğinin altını çizdi.
Taube, "ABD'de alt gelir gruplarına baktığımızda daha farklı bir durum yaşamış olduğumuzu görüyoruz. ABD'de neredeyse sokaktan geçen herkese kredi dağıtılmıştı. Çin emlak piyasası ise çok daha sağlıklı bir yapıda" dedi.
"Çinliler daha tutumlu"
Deutsche Bank'ın Çin uzmanı Steffen Dyck'e göre, bir diğer fark da Çinlilerin fazlasıyla tutumlu oluşu. Bu nedenle birçok Çinli emlak satın alırken büyük oranda banka kredilerinden değil, birikimlerinden yararlanıyor. Dyck dolayısıyla Çin'de bir emlak krizi yaşanması halinde, mali piyasaların bundan ABD'de olduğu gibi etkilenmeyeceğini belirtiyor. Krizin bankacılık alanına etkisinin sınırlı olacağını belinten Dyck, böyle bir durumda inşaat branşı, tüketim alışkanlıkları ve bölgesel yönetimlerin etkileneceğini kaydediyor.
Çünkü Çin'de bölgesel yönetimler, gelirlerinin büyük bölümünü gayrimenkul yapımı için satışa çıkardıkları arazilerden sağlıyor. Pekin hükümeti, bölgesel yönetimlerin sıkıntıya düşmesini engellemek için önümüzdeki dört yıl içinde 36 milyon yeni konut inşa edilmesini planlıyor.
Markus Taube ise bunun ateşe körükle gitmekten farksız olduğunu savunuyor.
Çin hükümeti önlem alıyor
Öte yandan Çin hükümeti de yaklaşan tehlikeyi eli kolu bağlı beklemiyor. Pekin yönetimi, geçtiğimiz aylarda halihazırda evi olanların, yeni bir konut sahibi olmak için bankadan kredi almaları halinde daha fazla faiz ödemesine karar verdi. Alınan bu tedbir geçtiğimiz nisan ayında emlak fiyatlarının bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 5 gerilemesine yol açtı.
© Deutsche Welle Türkçe
Zhang Danhong, Çeviri: Banu Ertek
Editör: Hülya Köylü