TÜR1404 China Aktionsplan Menschenrechte

Uluslararası Af Örgütü’nün bu yılın Mart ayında yayımladığı İnsan Hakları Raporu’nda Çin, idam cezasının en fazla sayıda infaz edildiği ülke olarak yer aldı. Amerikan düşünce kuruluşu Freedom House’un, 193 ülkeyi kapsayan 2009 yılı demokrasi ve özgürlük raporunda da insan hakları ve özgürlüklerin en çok kısıtlandığı ülkeler listesinin başını yine Çin çekti.

Raporu hazırlayan Freedom House uzmanlarından Asya bölgesi editörü Sarah Cook, Çin’in insan hakları ihlallerinin en yoğun olduğu ülkeler arasında yer aldığını belirtti. Cook, “Freedom House’un üzerinde durduğu kriterler göz önünde bulundurduğunda geçtiğimiz yıl Çin için kötü bir yıldı. Raporda Çin’e siyasi özgürlükler konusunda 7, yani en kötü not verildi. Olimpiyat oyunları öncesinde Çin birçok alanda taahhütte bulunmuştu. Bu taahhütler arasında örneğin insan haklarının korunmasıyla ilgili sözler de vardı. Bazılarıysa basın özgürlüğüyle ilgiliydi. Ancak 2008’in geneline baktığımızda, siyasi otoritenin bu alanlardaki reformları gerçekleştiremediğini görüyoruz.” diye konuştu.

Ancak Çin yönetimi insan hakları konusunda kendisine yöneltilen uluslararası eleştirilere ilk kez hazırladığı insan hakları eylem planı ile yanıt vermeye hazırlanıyor. Çin medyası, Pekin yönetiminin eylem planıyla medeni haklarla siyasi hakların garanti altına alınmasını planladığını duyurdu.

Eylem planında ilginç hedefler

Çin Devlet Konseyine bağlı Basın Ofisi tarafından yayımlanan 52 sayfalık plan, 2009 ve 2010 yıllarını kapsıyor.

Eylem planında sıralanan hedefler arasında, Çin'de ortalama yaşam süresinin 2010 yılında 73 yıla çıkarılması, bebek ölümlerinin binde 14,9'un altına indirilmesi, yine 2010 yılında şehirlerde emeklilik maaşı alanların 223 milyon kişiyi bulması, 300 bin engellinin daha istihdam edilmesi ve geçen yıl Sichuan eyaletinde meydana gelen depremde evsiz kalanların bu yıl yeni evlerine taşınması yer alıyor.

Planla birlikte Çin’de demokrasinin güçlendirilmesi için devlet kurumları da yükümlük altına girecek. Eylem planına göre, bu kurumlar medya ve vatandaşların eleştirilerini de kabul etmek durumunda. Belgede bu güvence “Devlet, vatandaşlarının eleştiri, öneri, şikâyetlerine açık olup, vatandaşlarının kendisine hizmet edenlerle devlet organlarına dava açmaya hakkı olduğunu garanti eder” şeklinde veriliyor.

Sivil toplum temkinli yaklaşıyor

İnsan hakları örgütleriyse Pekin yönetiminin insan hakları konusunda attığı son adıma temkinli yaklaştı. Amerikan merkezli insan hakları örgütü Dui Hua, Çin yönetiminin insan hakları konusunda eskiden beri birtakım sözler verdiğini ancak kararlaştırılan bu yöndeki düzenlemeleri uygulamaya geçirmede başarılı olamadığını savundu. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Human Rights Watch’ın Hong Kong’daki merkezinden yapılan açıklamada da Çin yönetiminin hazırladığı eylem planında, ülkede insan hakları ihlallerinin baş aktörleri arasında yer alan polis teşkilatının plan hazırlığına dâhil edilmemesi eleştirildi.

Pekin yönetiminin insan hakları konusunda hazırladığı ilk eylem planı, Tiananmen Katliamı'nın 20’inci yıldönümünden yaklaşık iki ay önce yayınlandı. Tiananmen Katliamı ya da Tiananmen Meydanı Vakası olarak bilinen olaylarda ordu, 4 Haziran 1989’da başkentin ünlü meydanında yüzlerce eylemcinin katıldığı protestoları şiddet kullanarak bastırdı. Olaylar sırasında yüzlerce gösterici hayatını kaybetti.

MK/DA/AŞ, dpa /AFP/AA/ DW